Είδαμε την όπερα «Αλτσίνα» του Χαίντελ στο Ηρώδειο

Ο Γιώργος Πέτρου και η Καμεράτα, έπειτα από μια τετραετή περιπλάνηση στον κόσμο του σύγχρονου μιούζικαλ επέστρεψαν στον φυσικό τους χώρο, στη μουσική του 18ου αιώνα, για να μας χαρίσουν ένα απολαυστικό μπαρόκ υπερθέαμα με έξοχες ερμηνείες και πολλή συγκίνηση.

Η «Αλτσίνα» είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Χαίντελ. Δεν υπάρχει άλλη όπερα της εποχής του Μπαρόκ που να περιγράφει τόσο άμεσα και με τέτοια χειρουργική ακρίβεια τα ανθρώπινα πάθη: την αλαζονεία της εξουσίας, τον έρωτα που στερεί τη δυνατότητα της ελεύθερης βούλησης, την ψευδαίσθηση της ευτυχίας, την αναζήτηση της αληθινής αγάπης. Αυτό την κάνει, άλλωστε, τόσο αγαπητή στο σύγχρονο κοινό.

Αντλώντας έμπνευση από το επικό ποίημα του Αριόστο «Μαινόμενος Ορλάνδος» −από το ίδιο προέρχονται και δύο ακόμα έργα του, ο «Ορλάντο» και ο «Αριοντάντε»− ο Χαίντελ έβαλε όλη του την τέχνη και συνέθεσε στις αρχές του 1730 την «Αλτσίνα», μια opera seria, ένα σαγηνευτικό παραμύθι με δύο κεντρικούς ρόλους γραμμένους ειδικά για την αγαπημένη του πριμαντόνα Άννα Μαρία Στράντα ντελ Πο και τον διάσημο καστράτο Τζοβάνι Καρεστρίνι ή «Cusanino” − ένας ρόλος που στις μέρες μας ερμηνεύεται από μέτζο σοπράνο. 

Το παραμύθι μιλά για τη μάγισσα Αλτσίνα που, σαν άλλη Κίρκη, κάνει εραστές της όσους άντρες ναυαγούν στο νησί της και στη συνέχεια τους μεταμορφώνει σε ζώα. Στο πρόσωπο του ιππότη Ρουτζέρο ανακαλύπτει τον αληθινό έρωτα, γι' αυτό και τον κρατάει κοντά της με τεχνάσματα και μάγια. Όλα κυλούν ανέμελα, σε έναν ειδυλλιακό κόσμο επιφανειακής ευτυχίας μέχρι τη στιγμή που φτάνει στο νησί η σύζυγς του Ρουτζέρο, Μπρανταμάντε, μεταμφιεσμένη σε άντρα, αποφασισμένη να σώσει τον αγαπημένο της − την οποία ερωτεύεται η αδερφή της Αλτσίνα, η επίσης μάγισσα Μοργκάνα. Τελικά, η αλήθεια αποκαλύπτεται στον μαγεμένο εραστή και ο Ρουτζέρο φεύγει με την Μπρανταμάντε. Η Αλτσίνα ανίσχυρη πλέον −οι μαγικές της δυνάμεις την έχουν εγκαταλείψει− αναγκάζεται να απελευθερώσει όσους ήταν δέσμιοί της. Όλοι αποχωρούν χαρούμενοι κι εκείνη μένει μόνη και ξεχασμένη στο νησί της. 

Στη νέα παραγωγή της όπερας του Χαίντελ που παρακολουθήσαμε το Σάββατο 6/7 στο Ηρώδειο −παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας− τη σκηνοθεσία και τη μουσική διεύθυνση υπογράφει ο Γιώργος Πέτρου. Βαθύς γνώστης της μουσικής του Γερμανού συνθέτη −άλλωστε, το 2021 θα αναλάβει τη διεύθυνση του Διεθνούς Φεστιβάλ Χαίντελ του Γκέτινγκεν− θέλησε, αποκωδικοποιώντας με τον δικό του τρόπο την παρτιτούρα, να προκαλέσει τη συνάντηση δύο κόσμων, δύο εποχών, να δημιουργήσει ένα πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στον ρεαλισμό (το σήμερα) και την εξαπάτηση (τις συμβάσεις του τότε), αλλά και να συγκινήσει με το «overdose» συναισθημάτων που χαρακτηρίζει την όπερα μπαρόκ.

Με τη συνδρομή της σκηνογράφου/ενδυματολόγου Γιωργίνας Γερμανού έπλασε το νησί της μάγισσας γεμίζοντας τη σκηνή με αληθινά δέντρα και φυτά που αντιπροσωπεύει τον αντίποδα στο ψέμα της Αλτσίνα. Η κεντρική πύλη του Ηρωδείου μετατράπηκε σε είσοδο παλατιού, ενώ δύο υπερμεγέθη κλαδιά δέντρων στα πλαϊνά της σκηνής έγιναν «πολυέλαιοι». Ένας απόκοσμος παράδεισος απολαύσεων που αλλάζει χρώματα (φωτισμοί από τη Στέλλα Κάλτσου) και χάνεται μέσα σε σύννεφα καπνού − λόγω των οποίων όμως χάνονταν συχνά πυκνά και οι υπέρτιτλοι, τουλάχιστον σε εμάς που παρακολουθούσαμε από τις πιο χαμηλές κερκίδες... Η στιλιζαρισμένη μπαρόκ κινησιολογία (Edith Lalonger) και τα λαμπερά κοστούμια της μάγισσας και των υπηκόων της −πιστά στην αισθητική της όπερας του 18ου αιώνα− έρχονταν σε αντίθεση με τις στολές σύγχρονων κομάντος με τις οποίες καταφτάνουν στο νησί η Μπρανταμάντε και ο μέντορας του Ρουτζέρο Μελίσσο. Η επιλογή ενδεχομένως ξένισε κάποιους, ωστόσο η θεϊκή μουσική του Χαίντελ παιγμένη από τους «ειδικούς» του είδους και οι ερμηνείες όλων ανεξαιρέτως των συντελεστών δεν επέτρεψαν ούτε για μια στιγμή να αποσπάσουν την προσοχή μας τέτοιες λεπτομέρειες. 

Η Καμεράτα (ή Armonia Atenea, όπως είναι το διεθνές όνομά της) είναι ένα από τα σημαντικότερα σύνολα διεθνώς, με ειδίκευση στην ιστορική ερμηνευτική και μάλιστα στη μουσική του Χέντελ. Με την καθοδήγηση του Γιώργου Πέτρου οι μουσικοί της κολύμπησαν με θαυμαστή άνεση στα γνώριμα νερά της όπερας μπαρόκ ενώ ο παράξενος αλλά μαγικός ήχος των οργάνων εποχής συνετέλεσε καθοριστικά στην ανάδειξη του χαρακτήρα της αριστουργηματικής παρτιτούρας του Χαίντελ. Δεν περιμέναμε τίποτα λιγότερο από αυτή την τόσο ξεχωριστή ορχήστρα.

Η «Αλτσίνα» όμως ευτύχησε να έχει και ένα λαμπερό καστ ερμηνευτών. Η Μυρτώ Παπαθανασίου στον ομώνυμο ρόλο −έναν ρόλο με τον οποίο διαπρέπει από το 2014 στα μεγάλα λυρικά θέατρα της Ευρώπης− έπλασε έναν συναρπαστικό χαρακτήρα που εξελίσσεται όσο το έργο προχωρά. Η όμορφη, πανίσχυρη και υπεροπτική Αλτσίνα συνειδητοποιεί ότι την εγκαταλείπουν τόσο αυτοί που αγαπάει όσο και οι μαγικές της δυνάμεις, μεταμορφώνεται σε μια τραγική ηρωίδα που κερδίζει αβίαστα τη συμπάθειά μας. Όταν τραγουδά το «Dì cor mio quanto t'amai», το ρετσιτατίβο και την άρια «Ah Ruggero crudel/Ombre pallide» και βέβαια το σπαρακτικό «Ah! mio cor» της δεύτερης πράξης, παρακολουθούμε μέσα από τη φωνή της τις αντιφάσεις του χαρακτήρα της και την κλιμάκωση των συναισθημάτων της: την τρυφερότητα μιας γυναίκας ερωτευμένης, το οργισμένο της ξέσπασμα όταν βιώνει την προδοσία, τη θλίψη της όταν ο κόσμος της καταρρέει. Δίπλα της, στο ρόλο του Ρουτζέρο δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από την εξαιρετική μέτζο σοπράνο Μαίρη Έλεν Νέζη, την ιδανικότερη ερμηνεύτρια μπαρόκ ρεπερτορίου που διαθέτουμε. Θριαμβική στην υψηλών απαιτήσεων άρια «Sta nell’ ircana pietrosa tana», μελαγχολική και βελούδινη στο υπέροχο «Verdi prati», φώτισε κάθε πτυχή του «μαγεμένου» εραστή με την «αρρενωπή» σκηνική της παρουσία και το πλούσιο και μεστό ηχόχρωμα της φωνής της. 

Η Μυρσίνη Μαργαρίτη έλαμψε ως μάγισσα Μοργκάνα. Πανέμορφη, με αιθέρια κίνηση και νεανική φρεσκάδα, πρόσθεσε πινελιές χιούμορ στον χαρακτήρα της επιπόλαιας αδερφής της Αλτσίνα. Έξοχη, φυσικά, και στην ερμηνεία της τραγούδησε με μοναδική άνεση τις δεξιοτεχνικές άριες του ρόλου της κλέβοντας την παράσταση με τα φωνητικά πυροτεχνήματα του δημοφιλέστατου «Tornami a vageggiar». Με χιούμορ, δυναμισμό και εκφραστικότητα ερμήνευσε τον δύσκολο ρόλο της Μπρανταμάντε και η ιταλίδα μέτζο Benedetta Mazzucato, ενώ πολύ καλοί στους μικρότερους ρόλους ήταν ο Γιάννης Καλύβας (Ορόντε) και οι τακτικοί συνεργάτες του Γιώργου Πέτρου, Θεοδώρα Μπάκα (Ομπέρτο) και Πέτρος Μαγουλάς (Μελίσσο).

Με μια κουβέντα: Μια άρτια παραγωγή, ένα απολαυστικό θέαμα και ακρόαμα. Μην πτοηθείτε από την −τρίωρη και...− διάρκεια της παράστασης. Το γοητευτικό παραμύθι της Αλτσίνα, οι υπέροχες ερμηνείες και πάνω απ’ όλα η ομορφιά της μουσικής μπαρόκ θα σας παρασύρουν, θα σας συγκινήσουν, θα σας μαγέψουν. 

Δείτε περισσότερες πλκηροφορίες για την επόμενη παράσταση της «Αλτσίνα» στο Guide της Athens Voice