Yuja Wang: Μια σταρ πίσω από ένα πιάνο

Μη σας ξεγελάσουν το μίνι, η λαμπερή εμφάνιση, η γόβα στιλέτο ή η ηλικία της και βγάλετε βιαστικά συμπεράσματα. Η Γιούτζα Γουάνγκ θεωρείται μουσικά ιδιοφυής, η δεξιοτεχνία της στο πιάνο ενθουσιάζει το κοινό όπου κι αν εμφανίζεται. Το άστρο της ανέτειλε το 2007, όταν μόλις 20 χρονών κλήθηκε να αντικαταστήσει τη Μάρτα Άργκεριχ στη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης. Ως Artist in Residence στη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λουξεμβούργου για την καλλιτεχνική περίοδο 2018-2019, θα έρθει και στη χώρα μας για μία μοναδική εμφάνιση στις 17/6/2019 στο Ηρώδειο, στην πρώτη μεγάλη συναυλία κλασικής μουσικής του φετινού Φεστιβάλ. Θα ερμηνεύσει έργα Τσαϊκόφσκι, Γκέρσουιν, Σοστακόβιτς, Στραβίνσκι, υπό τη διεύθυνση του Γκουστάβο Χιμένο. Λίγο πριν την εμφάνισή της μιλήσαμε μαζί της για να μάθουμε πώς αισθάνεται για όλα αυτά.

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με την κλασική μουσική;
Η μητέρα μου ήταν μπαλαρίνα. Κάποτε με πήρε μαζί της σε μια πρόβα για τη «Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι. Αυτό ήταν. Ο μπαμπάς μου, πάλι, παίζει σε μια τζαζ μπάντα κρουστά, αλλά παίζει και ποπ μουσική και πήγαινα συχνά και τον έβλεπα να παίζει. Μεγάλωσα με μουσική. Πρακτικά η ζωή μου όλη είναι μουσική.

Το οικογενειακό σας περιβάλλον, λοιπόν, είναι καλλιτεχνικό. Εσείς από 6 χρονών ξεκινήσατε μαθήματα πιάνου και ήδη στα 11 κάνατε την πρώτη σας εμφάνιση στο διεθνές φεστιβάλ της Μουσικής Ακαδημίας Morningside Music Bridge ως η νεότερη μαθήτρια του φεστιβάλ. Θυμάστε πώς νιώσατε που βρεθήκατε στη σκηνή σε τόσο μικρή ηλικία;
Ξεκίνησα μαθήματα στο ωδείο όταν ήμουν 7 χρονών κι από τότε άρχισα να παίζω μουσική. Μοιάζει σαν να έχει περάσει ένας αιώνας από τότε, σαν μια προηγούμενη ζωή, αλλά είναι κάτι που κάνω ασταμάτητα. Νομίζω πως, όταν είσαι παιδί, σου βγαίνει πιο φυσικά, «αποστασιοποιείσαι» από το περιβάλλον, δεν βλέπεις τον κόσμο κάτω από τη σκηνή. Κάθε καλλιτέχνης εύχεται να μπορούσε να διατηρήσει αυτή την τόλμη των παιδικών του χρόνων, είναι αυτό που όλοι προσπαθούμε να ενσταλάξουμε στη μουσικότητα και την έκφρασή μας, και χαίρομαι πολύ που μπορώ ακόμη να πω ότι το νιώθω, ως ενήλικας. 

Ποιος ή τι σας επηρέασε περισσότερο ως καλλιτέχνη;
Ο Ραχμάνινοφ και ο Χόροβιτς. Και οι δύο έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μουσική μου πορεία.

Ο Gary Graffman, ο δάσκαλός σας στο Curtis Institute of Music στη Φιλαδέλφεια, είχε πει πως η τεχνική σας τον είχε εντυπωσιάσει, αλλά ήταν «ο ιδιοφυής και καλαίσθητος τρόπος στην ερμηνεία σας» που σας έκανε να ξεχωρίζετε. Τι είναι αυτό κατά τη γνώμη σας που διακρίνει έναν εξαιρετικό πιανίστα;
Δεν μου αρέσουν καθόλου οι λέξεις «καλός» ή «καλή δουλειά». Πιστεύω πως όλοι κοπιάζουμε ώστε να γίνουμε τέλειοι καλλιτέχνες, και όχι απλά πιανίστες. Γι’ αυτό παίζω πιάνο και διευθύνω μια ορχήστρα, γι’ αυτό κάποιοι άλλοι συνθέτουν. Νομίζω πως όλοι τελικά προσπαθούν απλά να είναι δημιουργικοί.

Πώς σας φαίνεται ο κόσμος της κλασικής μουσικής σήμερα; Περνάει κρίση;
Κάποιοι πιστεύουν πως δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για καινούργιες συνθέσεις, για νέα έργα, αφού όλα έχουν ήδη γίνει στο παρελθόν... Μερικές φορές κάνω κι εγώ τέτοιες σκέψεις που με μελαγχολούν κιόλας λίγο, δεν το κρύβω. Ότι έχουν γίνει όλα, ό,τι ήταν να ακούσουμε το έχουμε ακούσει, ό,τι ήταν να παίξουμε το έχουν παίξει – από την εποχή του Μπαχ, και πιο πίσω ακόμα, την εποχή του Παλεστρίνα. Ο κόσμος όμως αλλάζει. Νομίζω πως το κυρίαρχο ένστικτο του ανθρώπου είναι να δημιουργεί, να κληροδοτεί κάτι στους επόμενους. Γι’ αυτό κάνουμε ό,τι κάνουμε. Μάλλον αυτός είναι και ο λόγος που εγώ δεν συνθέτω μουσική.

Ο κόσμος, όπως λέτε, αλλάζει και η τεχνολογία έχει αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Πιστεύετε πως μπαίνουμε στην εποχή που ολοένα και περισσότερος κόσμος θα προτιμά να ακούσει ψηφιακά ένα κονσέρτο, παρά να το παρακολουθήσει ζωντανά σε μια συναυλιακή αίθουσα;
Και ναι, και όχι. Εμένα πάντα θα με κάνουν ευτυχισμένη οι ζωντανές εμφανίσεις και ελπίζω αυτό να εξακολουθήσει να συμβαίνει. Είμαι όμως, από την άλλη, άνθρωπος που ακούει μουσική από τις ψηφιακές πλατφόρμες, που διαβάζει παρτιτούρες στο iPad, θέλω να πω πως είναι αναπόφευκτο να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία ως άνθρωποι, ως κοινωνίες, είναι μέρος της εξελικτικής μας διαδικασίας και της εξέλιξης της τεχνολογίας. Το υγιές είναι να υπάρχει ισορροπία. Να μπορείς να απολαμβάνεις ένα ζωντανό κονσέρτο, τη μουσική της ορχήστρας, αλλά να έχεις και την πολυτέλεια να «παίρνεις» τη μουσική μαζί σου, όπου κι αν βρίσκεσαι, όταν ταξιδεύεις, όταν καταπιάνεσαι με άλλες ασχολίες, όταν κάνεις κάποια δουλειά…

Έχετε δεχθεί κριτική στο παρελθόν για τις «σέξι» εμφανίσεις σας στη σκηνή. Πώς αντιδράτε σε αυτό;
Το αναγνωρίζω απλά ως κριτική. Δεν σημαίνει πως πρέπει απαραίτητα να αντιδράσω με κάποιο τρόπο.

Ποιο είναι το δυσκολότερο πράγμα για έναν μουσικό και πιο το καλύτερο; Το δυσκολότερο;
Ίσως ότι πρέπει να ταξιδεύει πολύ. Αποδεικνύεται σκληρό για το σώμα και το πνεύμα μερικές φορές. Όλοι έχουμε ανάγκη από ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, μια ρουτίνα, γι’ αυτό και χρειαζόμαστε συχνά διαλείμματα. Το καλύτερο; Ότι μπορείς να είσαι ο εαυτός σου έχοντας πάντα μια εκφραστική διέξοδο. Και το γεγονός ότι συνδέεσαι με μερικά από τα μεγαλύτερα πνεύματα της ιστορίας της μουσικής. 

Εάν η επιτυχία είναι ο απώτερος σκοπός σου, με τη συμβατική έννοια της λέξης, καλύτερα να ακολουθήσεις μια καριέρα στη Γουόλ Στριτ ή σε κάτι παρόμοιο. Ούτε η λέξη «καριέρα» μου αρέσει ιδιαίτερα.

Ως μουσικός, ποιος είναι ο ορισμός της επιτυχίας;
Εάν ασχολείσαι με τη μουσική, τη λέξη «επιτυχία» καλό είναι να μην τη σκέφτεσαι και πολύ. Αυτό που θέλεις είναι να παράγεις σπουδαία τέχνη μέσω της οποίας να εκφράζεσαι, όχι να «επιτυγχάνεις». Εάν η επιτυχία είναι ο απώτερος σκοπός σου, με τη συμβατική έννοια της λέξης, καλύτερα να ακολουθήσεις μια καριέρα στη Γουόλ Στριτ ή σε κάτι παρόμοιο. Ούτε η λέξη «καριέρα» μου αρέσει ιδιαίτερα.

Τι μουσική ακούτε, όταν είστε στο σπίτι;
Λατρεύω τη χιπ-χοπ. Με ταρακουνάει, μου δίνει ώθηση, με κάνει χαρούμενη.

Πόση ώρα εξασκείστε;
Εξαρτάται από το αν βρίσκομαι σε περιοδεία ή όχι. Όταν είμαι σε περιοδεία, είναι πιο στοχευμένη η εξάσκησή μου, πιο συγκεκριμένη. Όταν είμαι στο σπίτι, γίνεται περισσότερο «διερευνητική», πειραματική. Χρησιμοποιώ την εξάσκηση ως τρόπο να ανακαλύπτω από την αρχή το πιάνο, τον τρόπο που το χειρίζεσαι, που παίζεις, τη μουσική, τον εαυτό μου. 

Φαντάζεστε τον εαυτό σας έξω από τον χώρο της μουσικής;
Δύσκολα. Ένα τεράστιο μέρος της ζωής μου είναι μουσική.

Πώς θα περιγράφατε την απόλυτη ευτυχία;
Νομίζω αυτή την κατάσταση μέσα στην οποία είσαι τέλεια κεντραρισμένος, σε τέλεια ισορροπία. Να έχεις την πολυτέλεια του πραγματικού προσωπικού χρόνου, να υπάρχει ξεκάθαρος διαχωρισμός του χρόνου για «μένα» και του χρόνου για επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο πάνω στη σκηνή.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεστε την Ελλάδα... Θα είναι η δεύτερη.
Είχα δώσει ένα ρεσιτάλ με τον δικό σας εξαίρετο βιολιστή, και φίλο μου, Λεωνίδα Καβάκο, το οποίο ήταν υπέροχο. Δημιουργήθηκαν εκπληκτικά vibe συνδυάζοντας νοητά και την ιστορία της χώρας. Δεν κατάφερα να δω πολλές από τις φυσικές ομορφιές της Ελλάδας και δεν νομίζω πως και σε αυτό το ταξίδι θα έχω περισσότερο χρόνο για κάτι τέτοιο, ελπίζω όμως να επιστρέψω σύντομα και να καταφέρω μια «εξερεύνηση». Έχω ακούσει για τα νησιά που είναι πανέμορφα, υπέροχες θάλασσες και φύση, και θα ήθελα να δω όσα περισσότερα μπορώ.

Περιμένουμε να σας δούμε, λοιπόν, με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λουξεμβούργου στο Ηρώδειο, στην Αθήνα, σε έργα των Tchaikovsky, Gershwin, Shostakovich, Stravinsky. Θα επιδράσει επάνω σας ο Παρθενώνας, που ρίχνει τη σκιά του στο θέατρο;
Ναι, σίγουρα ένα τόσο σημαντικό και ιστορικό μέρος έχει τη γοητεία και τη δύναμη να σε μεταμορφώνει.

Info Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 17/6/2019, στις 21.00