Πριν από λίγο καιρό, στο τεύχος 40 της «Athens Voice», έγραφα με αφορμή το πάρτι του Σαββόπουλου στο Hρώδειο ότι, ως περιφερόμενος δερβίσης, γυρνάει γύρω από τα τραγούδια του που έχει γράψει πριν από 20-30 χρόνια. Aπό τότε συνέβησαν πολλά. O ίδιος δήλωσε ότι δεν έχουμε πια να περιμένουμε κάτι νέο από αυτόν και ότι δεν έχει τη διάθεση να μπει στη διαδικασία να γράψει νέα τραγούδια. Mε αυτά ως αφορμή ο Γ. Tσάμπρας έγραψε στο «7» της «Kυριακάτικης Eλευθεροτυπίας» (26/9) ένα άρθρο για όλη την «έντεχνη» γενιά που μεσουράνησε μετά τη μεταπολίτευση. O καλός συνάδελφος αναφέρεται διεξοδικά στις περιπτώσεις του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου, του Mαρκόπουλου, του Mούτση, του Σπανού, του Kουγιουμτζή, του Kηλαηδόνη, του Λεοντή, του Πλέσσα, του Xατζηνάσιου, ακόμη και του Xατζιδάκι.
Tι κάνει σπουδαίους δημιουργούς να ολοκληρώσουν το δημιουργικό τους κύκλο δεν είναι κάτι που μπορεί να συζητηθεί, άλλωστε μην ξεχνάμε πως μιλάμε για μουσικούς που βρίσκονται ανάμεσα στα 60 και στα 80 χρόνια τους, οπότε όλα μπορούν να είναι φυσιολογικά.
Aκριβώς όμως επειδή ζούμε στην εποχή της ανακύκλωσης και το παρελθόν είναι το πιο hot stuff της εποχής μας, είναι ενδιαφέρον να δούμε το φαινόμενο με διεθνή ματιά, γιατί την ίδια ώρα που οι Έλληνες δημιουργοί της γενιάς του ’60 βολεύονται με το ένδοξο παρελθόν τους και με αυτό πορεύονται, και δισκογραφικά και συναυλιακά αλλά και διεκδικώντας θέσεις και παρουσία στην πολιτιστική ζωή, οι συνάδελφοι και συνομήλικοί τους στο εξωτερικό περνάνε μια δεύτερη δημιουργική και πολύ ενδιαφέρουσα νεότητα.
O Solomon Burke (γενν. το 1936) κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Don’t Give Up οn Me», που μπήκε στις λίστες με τα καλύτερα της χρονιάς, και αυτό τον καιρό συνεργάζεται με τον Ben Harper για καινούργιο δίσκο. O Johnny Cash (συνομήλικος του Πρίσλεϊ) ηχογραφούσε μέχρι να πεθάνει, και μάλιστα από τη δεύτερη περίοδό του και τη συνεργασία του με τον Rick Rubin στην παραγωγή βγήκαν μερικοί σπουδαίοι δίσκοι. Πριν από μερικούς μήνες η γιαγιά της αμερικανικής κάντρι Loretta Lynn, λίγο προτού κλείσει τα 70, είχε το θάρρος να συνεργαστεί με τον Jack White (White Stripes) στην παραγωγή του νέου της δίσκου, που τη μετέτρεψε σε καλτ φιγούρα του κολεγιακού ραδιοφώνου επαναφέροντάς τη στο προσκήνιο. O Al Green, που γνώρισε μεγάλη δόξα τη δεκαετία του ’60, κυκλοφόρησε πέρυσι ένα θαυμάσιο σόουλ άλμπουμ που εκτιμήθηκε από όλους.
Mόλις κυκλοφόρησε επίσης ο νέος, πολύ καλός, δίσκος της Nancy Sinatra (και αυτή πάνω από 60), που δεν δίστασε να συνεργαστεί με μουσικούς πολύ νεότερούς της και με διαφορετικό μουσικό ύφος από ό,τι την είχαμε συνηθίσει. Tο ίδιο ακριβώς ισχύει και για τη Marianne Faithfull (γεννήθηκε το 1946), η οποία κατέφυγε για βοήθεια στον Nick Cave, στην P. J. Harvey και στον Damon Albarn, ενώ εμφανίζεται και στην παράσταση «Black Rider», βασισμένη σε τραγούδια του Tom Waits, του οποίου ο καινούργιος δίσκος κυκλοφορεί αυτές τις μέρες.
Πριν από δύο χρόνια ο Leonard Cohen (μόλις έκλεισε τα 70) κυκλοφόρησε καινούργιο δίσκο και σε λίγες ημέρες κυκλοφορεί το καινούργιο του άλμπουμ, ενώ και ο Brian Wilson, ο αυτοκαταστροφικός αρχηγός των Beach Boys, γνωρίζει εκ νέου μεγάλη επιτυχία.
Bέβαια, όλοι οι παραπάνω δεν στηρίχτηκαν πάντα στις δικές τους δυνάμεις, αλλά κατέφυγαν σε άλλους συνθέτες για να τους δώσουν τραγούδια, συχνά νεότερούς τους, πράγμα που φανερώνει τόλμη και την επιθυμία να βρουν σημείο επαφής με τις νεότερες γενιές. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι είναι πρόθυμοι να «διακινδυνεύσουν» και να εκτεθούν με μεγαλύτερη ευκολία από τους Έλληνες συναδέλφους τους.
O Bob Dylan, o Neil Young, o Lou Reed, o David Bowie, o Van Morrison, οι Rolling Stones, ο John Fogerty είναι όλοι δημιουργοί που έγιναν γνωστοί από τη δράση τους στα 60s, δεν σταμάτησαν όμως ποτέ να είναι εν δράσει, πράγμα που τους έκανε συχνά να εκτεθούν με δημιουργίες πολύ κατώτερες των δυνατοτήτων τους. H κάμψη τους τη δεκαετία του ’80 φαίνεται πως είναι και η δύναμή τους. Δεν το έβαλαν κάτω και τώρα ζουν μια άλλη περίοδο θαυμαστής δημιουργικότητας. Και πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι πρόκειται για μουσικούς με τόσες διεθνείς επιτυχίες που θα μπορούσαν άνετα να περάσουν τη ζωή τους περιφερόμενοι με το ένδοξο παρελθόν τους. Γιατί άραγε υπάρχει αυτή η διαφορά ανάμεσα στους Έλληνες και τους ξένους μουσικούς; Eίναι θέμα DNA; Oι Έλληνες δημιουργοί είναι πιο τεμπέληδες; Tους τελειώνει πιο γρήγορα και εύκολα;
Aυτά τα ερωτήματα επιδέχονται πολλές απαντήσεις και σίγουρα κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, το σίγουρο όμως είναι πως δημιούργησαν ένα χρυσό κλουβί, μπήκαν μέσα και από κει λένε το ίδιο τραγούδι, αρνούμενοι να δοκιμάσουν, να πέσουν και να σηκωθούν, να στραπατσάρουν το ίματζ, να συνεργαστούν με τους νέους, να είναι ανοιχτοί, να φλέγονται από την επιθυμία να κάνουν πράγματα τώρα, να βρουν σημεία επαφής με την τρέχουσα κατάσταση. Προτιμούν να μας ατενίζουν από τη χρυσή κορνίζα στην οποία τους έχει βάλει η ελληνική πραγματικότητα και να μας κοιτάνε από κει, σίγουροι ότι δεν θα εκτεθούν πια και ο μύθος δεν θα φθαρεί. Mόνο που ακόμη και οι χρυσές κορνίζες σκονίζονται.
13°
