Ζεστός αέρας, καυτή άσφαλτος, σε μια λεωφόρο που ο προορισμός της είναι η λήθη. Εγκαταλειμμένα ξενοδοχεία με πινακίδες neon που τρεμοπαίζουν στη μέση του πουθενά. Διάσπαρτα κόκαλα από νεκρά ζώα, πλέον ο άνεμος αφηγείται τη ζωή τους. Θαμνόμπαλες και κάκτοι σε ένα άγονο, ερημικό, αφιλόξενο τοπίο. Η φαντασία στην ακρόαση μιας μουσικής που πήρε μορφή στους αμμόλοφους του Palm Desert της Καλιφόρνια και ονομάστηκε stoner rock. Άλλωστε από τη συγκεκριμένη περιοχή ξεπρόβαλαν οι προπάτορες του Kyuss και Sleep.
Όμως οι ρίζες βρίσκονται πολύ πιο πίσω στον χρόνο, σε acid rock μπάντες του τέλους της δεκαετίας του ’60 και στις αρχές των 70s, στα πρώτα blues του Δέλτα του Μισισιπή, στη χαρακτηριστική φωνή του Όζι Όσμπορν, στους μοναδικούς ήχους του Jimi Hendrix, των Iron Butterfly και φυσικά στους θρυλικούς Doors.
Ο όρος stoner rock έχει διακριτά χαρακτηριστικά από τα άλλα είδη της Heavy Metal και της Hard Rock. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι πιο σημαντικοί εκπρόσωποί του έχουν εκφράσει την απορία ή τη διαφωνία τους με τον όρο.
Ένα φαινόμενο που προκαλεί θαυμασμό είναι η μεγάλη εξάπλωση του είδους στην Ελλάδα, η οποία μπορεί επάξια να περηφανεύεται ότι διαθέτει μια δυναμικά ανερχόμενη σκηνή που κοιτά στα μάτια, δίχως αυταπάτες, γνωστά και παραγωγικότατα συγκροτήματα του εξωτερικού. Είναι τα παιδιά που συναντάμε στο ιστορικό τρίγωνο της πόλης και στα Εξάρχεια, με τα μακριά γένια και μαλλιά και με καλυμμένο το κορμί τους από τατουάζ. Είναι τα παιδιά που γυρίζουν με τις κιθάρες στην πλάτη και οργώνουν τα σκοτεινά στενά της πόλης. Αφανείς ήρωες οι οποίοι, παρά τα βιοποριστικά τους επαγγέλματα το πρωί και τις απαιτητικές οικονομικές συνθήκες της καθημερινότητας, κάνουν την τρέλα τους πραγματικότητα τα βράδια. Όλοι μας τους έχουμε συναντήσει κάπου, σε κάποιο μπαράκι, σε κάποια ροκ συναυλία, ακόμα κι αν δεν είμαστε φαν αυτής της σκηνής.
Αυτοί είναι οι stoners και αυτή είναι η ιστορία τους
Πώς γεννήθηκε και εξαπλώθηκε, όμως, αυτή η τρέλα που έγινε αναπόσπαστο κομμάτι κάθε ροκά εκεί έξω; Τη δεκαετία του ’80 η ανεξάρτητη σκηνή του Doom Rock με ονόματα όπως οι Saint Vitus και οι Obsessed από την Καλιφόρνια και οι Witchfinder General από το Ηνωμένο Βασίλειο, διατήρησαν τον ήχο των Black Sabbath διαμορφώνοντας το πλαίσιο στο οποίο βασίστηκαν τα συγκροτήματα του Stoner την επόμενη δεκαετία. Η άνοδος της δημοτικότητάς του έφτασε μετά την παρακμή του heavy και trash metal, με μέρος του κοινού να ακολουθεί τη νεοσύστατη σκηνή η οποία στηρίχθηκε και αναπτύχθηκε με τη βοήθεια της ανεξάρτητης δισκογραφικής εταιρείας Man's ruin Records, η οποία ιδρύθηκε το 1994. Συγκροτήματα όπως οι Kyuss, The Melvins, Fu Manchu, Nebula, έγιναν γνωστοί στο underground κίνημα μέσω των κυκλοφοριών της συγκεκριμένης εταιρείας. Άλλες εταιρείες που βοήθησαν το είδος ήταν οι «Relapse Records», «Tee Pee Records», «Southern Lord Records», «Small Stone Recordings». Την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν οι Soundgarden με το ομώνυμο άλμπουμ τους, οι Cathedral με τα «Forest of equilibrium», «The ethereal mirror» και φυσικά οι Monster Magnet με το «Spine of God».
Οι Kyuss διαλύθηκαν το 1995, με τον Τζος Χόουμ να σχηματίζει τους πασίγνωστους σε όλους Queens of the Stone Age το 1998, ενώ την ίδια στιγμή έκαναν την εμφάνισή τους οι The Atomic Bitchwax, οι Orange Goblin, οι The Hidden Hand, οι Spirit Caravan. Μετά το 2000, οι Queens of the Stone Age έγιναν γνωστοί στο ευρύ κοινό και γνώρισαν επιτυχία με το πλατινένιο «Songs for the deaf», με τον Ντέιβ Γκρολ στα τύμπανα στο καταπληκτικό σινγκλ «No one knows». Έκτοτε, το είδος γνώρισε εμπορική επιτυχία, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Και τώρα στην εγχώρια σκηνή. Η υπόθεση ελληνικό stoner είναι μια πολύπλοκη ιστορία με ποικίλες εκδοχές. Το να προσπαθήσει κανείς να αναφερθεί σε αυτή είναι αρκετά δύσκολο γιατί θα πρέπει να έχει ζήσει τα πράγματα και να έχει προσωπική εμπειρία. Η σκηνή ανθεί εδώ και σχεδόν 30 χρόνια με συνεχόμενη ανοδική πορεία και σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα βρίσκει απίστευτη απήχηση και στο εξωτερικό − παρά τις ομολογουμένως αντίξοες συνθήκες. Το ελληνικό Hard Rock πρέπει να το αναζητήσουμε πίσω στις αρχές της δεκαετίας του ’70 όταν οι Socrates έβαλαν τα θεμέλια για τον σκληρό ήχο στην ελληνική μουσική.
Η δεκαετία του ’80 μπήκε δυνατά. Η μεγάλη άνοδος ήρθε περίπου το 1984 - 1985 όταν άρχισαν να φτιάχνονται πολλά συγκροτήματα. Φυσικά δεν είχαν όλοι πραγματική αγάπη για τη μουσική που έπαιζαν καθώς αποδείχθηκε πως τα περισσότερα συγκροτήματα θεωρούσαν ότι επειδή είχαν ένα σετ από μουσικά όργανα και μπορούσαν να γρατζουνίζουν τις χορδές και να βγάλουν τον ηλεκτρικό ήχο, θα γίνονταν επιτόπου μεγάλοι rock stars.
Τα ελληνικά heavy rock συγκροτήματα αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα αφού και μόνο η σύσταση και η ύπαρξη ενός σχήματος στη δεκαετία του ’80 ήταν ένα δύσκολο επίτευγμα. Χώροι για να φιλοξενήσουν συγκροτήματα σε συχνή βάση δεν υπήρχαν και έτσι κι αλλιώς ελάχιστες εμφανίσεις γίνονταν. Τα στούντιο ηχογράφησης συνήθως δεν δέχονταν heavy rock συγκροτήματα. Ηχολήπτες που να μπορούσαν κάπως να κατανοήσουν αυτή τη μουσική δεν υπήρχαν και ήταν σύνηθες την ημέρα να δουλεύουν πάνω σε λαϊκά τραγούδια και το βράδυ να προσπαθούν να επεξεργαστούν τη heavy rock.
Όσοι έκαναν προσπάθειες να ηχογραφήσουν κάποιο δίσκο στα 80s έπρεπε να δαπανήσουν αρκετά χρήματα από την τσέπη τους και να ξεκλέψουν πολύτιμο χρόνο από τις καθημερινές δουλειές τους. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που διάφορα σχήματα πούλησαν πολύτιμα αντικείμενα, μηχανές, σπάνιες δισκογραφίες, για να δουν το όνειρό τους να γίνεται πραγματικότητα. Κάποιες δισκογραφικές εταιρίες ήρθαν κοντά στο ελληνικό heavy rock πραγματοποιώντας το όνειρο ενός δισκογραφικού συμβολαίου, κυκλοφορώντας ένα-δυο πρόχειρους δίσκους σε μερικά συγκροτήματα, μόνο για να καρπωθούν το ποσό που περίσσευε από τις επιχορηγήσεις της μητρικής εταιρείας. Οι εγχώριοι εκπρόσωποι των πολυεθνικών εταιρειών δεν πίστεψαν ποτέ στην ελληνική rock σκηνή. Μουσικοί της εποχής διηγούνται πολλές τέτοιες ιστορίες.
Οι μόνες ελληνικές δισκογραφικές εταιρίες που κράτησαν τον πήχη ψιλά ήταν οι FM Records, Μολών Λαβέ, Unisound, Dark Side. Τα τελευταία χρόνια πάντως δραστηριοποιούνται αρκετές ελληνικές, ανεξάρτητες κυρίως, εταιρίες που κάνουν καλή δουλειά, όπως οι Secret Port, Steel Gallery, Sleazy Rider, Eat Rock, No Remorse, Black Lotus, Sirens Records. Όλα αυτά άλλαξαν ξαφνικά με την εμφάνιση των Nightstalker, με φωνή και ψυχή της μπάντας τον θρύλο πλέον Argy, κατά κόσμο Αργύρη Γαλιατσάτο.
Nightstalker
Σε όποιον stoner και να αναφέρεις το όνομα Nightstalker θα σου πει το ίδιο: «οι πρώτοι». Όλοι συμφωνούν σε αυτό και υπάρχει σοβαρός λόγος. Είναι από τους πρωτοπόρους της εγχώριας stoner heavy rock σκηνής. Ένα από τα παλαιότερα και συνεπέστερα stoner heavy rock συγκροτήματα της χώρας. Είναι οι τύποι που το προσάρμοσαν στα ελληνικά δεδομένα.
Οι Nightstalker δημιουργήθηκαν αρχές του 1989 και έκαναν άμεσα αισθητή την παρουσία τους με τη συμμετοχή τους στην ιστορική πλέον συλλογή της Μολών Λαβέ Records με τίτλο «Rock gear». Με λίγα λόγια είναι ενεργοί για περισσότερα από 25 χρόνια, κάτι που αποτελεί επίτευγμα στην «άγονη γραμμή» της ελληνικής stoner σκηνής. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι ίδιοι δεν θεωρούν ότι παίζουν stoner αλλά heavy rock επειδή δεν θέλουν να κατηγοριοποιούνται.
Το 1990 συμμετείχαν σε μια ακόμη συλλογή με τίτλο «Screwing the sane», ενώ την επόμενη χρονιά ήρθε και η πρώτη τους ηχογράφηση «First psychedelic demo tape» σε ανεξάρτητη παραγωγή. Το πρώτο τους επίσημο άλμπουμ είναι το «SideFx» του 1994 και από τότε ακολούθησαν άλλοι πέντε δίσκοι: «Use» (FM Records, 1996), «The ritual» (Vinylust, 2000), «Just a burn» (Mad Prophet Records, 2004), το τρισμέγιστο «Superfreak» (Meteor City, 2009) και τέλος το «Dead rock commandos» (Small Stone Records, 2012). Πάντως, όπως αναφέρουν οι ίδιοι, στις εταιρείες δεν βασίστηκαν ποτέ, έχουν αλλάξει πολλές, ό,τι κάνουν το κάνουν μόνοι τους.
Nightstalker, Dead rock commandos (2012)
Το δύσκολο, πιστεύουν, είναι να βρεις άτομα που να είναι στο ίδιο μήκος κύματος και κοντά σε αυτό που θέλεις να κάνεις. Θεωρούν ότι η μπάντα είναι κάτι συνολικό που πρέπει να συνεισφέρουν όλοι, είναι μια οικογένεια. Είναι παιδιά τα οποία γνωρίζουν τις δυσκολίες της κρίσης. Η rock σκηνή έχει ανέβει, ισχυρίζονται, επειδή ακριβώς σε δύσκολους καιρούς βγαίνει η αληθινή μουσική, blues, rock, rock and roll. Αν περνάς καλά, λένε, δεν χρειάζεται να υπάρχουν χρήματα − και σε αυτό συμφωνούμε όλοι.
Οι Nightstalker πάντα υποστήριζαν και υποστηρίζουν τα νέα παιδιά που ξεκινάνε τώρα στη stone και προτρέπουν όλους να μην τα παρατάνε και να κάνουν υπομονή. Παρ' όλες τις απογοητεύσεις, λένε, πρέπει να πιστέψουμε ότι στο τέλος θα τα καταφέρουμε. H κοσμοθεωρία τους για τη ζωή και τους ανθρώπους είναι ότι όλοι είμαστε από «ενέργεια, σαν τον ήλιο, σαν παιδιά του ήλιου».
Planet of Zeus
Ένα άλλο σημαντικό συγκρότημα στον χώρο, το οποίο θεωρείται επάξιος αντιπρόσωπος της ελληνικής σκηνής στο εξωτερικό, είναι οι Planet of Zeus. Στο επετειακό live των Nightstalker στο ΑΝ, ήταν η στιγμή που καταλάβαμε ότι όντως κάτι γίνεται με αυτά τα παιδιά. Το κοινό των Stalker από κάτω τους χειροκροτούσε και γούσταρε. Ο κόσμος όταν δει μια μπάντα να δουλεύει, να πιστεύει και να αγαπά αυτό που κάνει, πάντα θα την ξεχωρίσει, και αυτό έγινε με τους Planet of Zeus.
Planet of Zeus
Με σύνθημα «Σεξ και βία στον πλανήτη Δία» τώρα βρίσκονται αναμφίβολα στο peak της μακρόχρονης καριέρας τους. Έχουν παίξει στην ίδια σκηνή με μεγάλα ονόματα της hard rock σκηνής. Ο Bruce Dickinson τους ονόμασε «Hairy ass stoner rockers» όταν αναφέρθηκε σε αυτούς σε ραδιοφωνική εκπομπή του στο BBC, στο αγγλικό Rock Hammer έπεσε το όνομά τους δίπλα σε αυτό των Black Sabbath και γενικώς έχουν πολλούς λόγους να πάρουν τα μυαλά τους αέρα, αλλά δεν το κάνουν. Ο ήχος τους, θαρρείς βγαλμένος από την έρημο του Τέξας, δεν θυμίζει σε τίποτα ελληνική μπάντα, χωρίς όμως να χάνει την αυθεντικότητά του.
Η μπάντα δημιουργήθηκε από τον Μπάμπη και τον Στέλιο, στα σχολικά τους χρόνια, γύρω στο 99-2000. Έπαιζαν μουσική σε διάφορα συγκροτήματα μέχρι τότε αλλά τίποτα δεν τους ενέπνεε. Τότε αποφάσισαν να φτιάξουν τη δική τους μπάντα γράφοντας τα δικά τους τραγούδια ώστε να μην είναι μια απλή μπάντα διασκευών − σύνηθες εκείνη την εποχή. Λίγο αργότερα στην ομάδα προστέθηκε ο Jay στο μπάσο και πήραν τη μορφή που διατήρησαν για πολλά χρόνια. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου τους δίσκου προστέθηκε ο Syke στα τύμπανα και ο Yog στην κιθάρα.
Planet of Zeus, Loyal to the Pack (2016)
Οι Planet of Zeus θεωρούν ότι ο σκληρός ήχος εν γένει κρύβει συνήθως μεγαλύτερη ειλικρίνεια και αυθορμητισμό σε πρώτο επίπεδο και κατά συνέπεια η ταύτιση με αυτόν είναι πιο εύκολη και φυσική. Βρίσκουν πολύ ρομαντική μουσική τη hard rock και πιστεύουν ότι ο Neil Young δεν έχει φωνή. Αυτό που τους τη σπάει περισσότερο είναι η αγένεια. Τελικά στον πλανήτη Δία συμβαίνουν ωραία πράγματα και τα παιδιά το αποδεικνύουν με κάθε ευκαιρία.
1000mods
Υπάρχει όμως και κάτι μοναδικό κατευθείαν από την ελληνική επαρχία και πιο συγκεκριμένα από το όμορφο Χιλιομόδι της Κορινθίας. Ο λόγος για τους υπέροχους 1000mods. Ποιοι είναι αυτοί όμως οι Χιλιομόδες ή τα χιλιομόδια όπως τους αποκαλούν οι funs τους; Ο Γιώργος είναι στην κιθάρα, ο Δάνης στο μπάσο, τραγουδιστής είναι ο Γιάννης και τέλος, ο ήρωας ο Λάμπρος, στα ντραμς.
Τους ξέρεις από το Rockwave όταν άνοιξαν τους Black Keys. Η μπάντα με τον ψυχεδελικό της τόνο δημιουργεί τον ήχο που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Το 2014 οι 1000mods κυκλοφόρησαν τον δεύτερό τους δίσκο με τίτλο «Vultures» και έπεισαν τους απανταχού θαυμαστές τους ότι είναι ένα από τα πιο σπουδαία stoner συγκροτήματα των τελευταίων χρόνων.
1000mods
Πηγαινοέρχονται στις παραλίες της Κορίνθου, όργωσαν με το βαν τους όλη την Ευρώπη, από τις μεγαλουπόλεις της Γερμανίας μέχρι τις παρυφές της Ρουμανίας, έζησαν τρελά σκηνικά με ιπτάμενα μαχαίρια, άφησαν άφωνους τους Ευρωπαίους και επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη. Τα show τους σε όλη την Ελλάδα ήταν πάντα sold out. Χάριζαν απλόχερα βρώμικα riffs και fuzz, απλωμένα σε ψυχεδελικούς ήχους και dirty φωνητικά που έδιναν τα vibes.
Είναι δύσκολο όμως να τους βρεις όλους μαζί γιατί οι δύο σπουδάζουν στην Αθήνα, ο άλλος ζει μόνιμα στη Κόρινθο. Δεν έχουν την πολυτέλεια να συναντιούνται κάθε μέρα.
Μαζεύονται λοιπόν και συνθέτουν τα κομμάτια τους στο εξοχικό του Λάμπρου, σε ένα χωριό δίπλα στη θάλασσα, δύο βήματα από την ακτή. Σε αυτό το μέρος ηχογράφησαν και το πρώτο τους άλμπουμ «Super van vacation». Σαν κύμα ήρθε και το δεύτερο δισκάκι τους με το όνομα «Vultures» που συγκλόνισε όλους τους λάτρεις του stoner.
1000mods, Super van vacation (2011)
Παλιότερα δεν ήταν εύκολο για έναν μουσικό που ζει στην επαρχία να ακουστεί στην πρωτεύουσα. Σήμερα που το διαδίκτυο μονοπωλεί την καθημερινότητά μας, είναι σχεδόν παιχνιδάκι. Στο Χιλιομόδι, το χωριό που έδωσε το όνομά του στην μπάντα, τώρα τελευταία αρχίζουν και καταλαβαίνουν τι συμβαίνει με εκείνα τα πιτσιρίκια που έπαιζαν στις πλατείες του χωριού. Οι νεότεροι κάτοικοι κάτι γνώριζαν, τώρα όμως το έμαθαν ακόμα και οι παππούδες. Οι ίδιοι δεν είχαν ποτέ τη ματαιοδοξία της εύκολης αναγνώρισης, γι' αυτό και σχεδιάζουν πάντα το επόμενο βήμα.
Οι 1000mods είναι ανεξάρτητοι από τον πρώτο χρόνο δημιουργίας τους μέχρι σήμερα, από επιλογή, κάνουν οι ίδιοι την προώθηση με promo packages και δελτία τύπου. Συνεργάζονται μόνο με ανεξάρτητα label, όπως είναι η Sound of Liberation που έχει αναλάβει τα booking στην Ευρώπη, ένα agency φτιαγμένο από μουσικούς της ευρωπαϊκής σκηνής. Στις ευρωπαϊκές τους περιοδείες επισκέφθηκαν με το βαν τους 22 χώρες και έζησαν κάμποσα ακραία σκηνικά, με εκείνο στο Cluj της Ρουμανίας να θεωρείται και ένα από τα πιο επικίνδυνα. Συνέβη μετά το live, διηγούνται, όταν μάζευαν από τη σκηνή τον εξοπλισμό. Ξαφνικά ο Γιώργος ένιωσε κάτι να τον χτυπάει στο καπέλο του και να πέφτει κάτω. Ήταν ένας σουγιάς-πεταλούδα. Κοκάλωσε και μέσα στα επόμενα λεπτά έρχεται ένας τύπος, τον σηκώνει από το πάτωμα και φεύγει χωρίς να πει τίποτα. Όπως για τους περισσότερους ροκάδες, έτσι και για εκείνους, δεν υπάρχει παρθενογένεση στη ροκ μουσική. Υπάρχει όμως εξέλιξη. Πιστεύουν πως τα συγκροτήματα δεν είναι απαραίτητο να πρωτοτυπούν, αρκεί να πιστεύουν και να υποστηρίζουν τη μουσική τους όσο περισσότερο μπορούν.
Το είναι τελικά το stoner; Είναι η μουσική που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά, απλή, λιτή, εμπνευσμένη, γεμάτη ενέργεια, είναι εδώ. Και μας αρέσει. Θέλουμε τα βρώμικα fuzz της να μας μαγεύουν τα αυτιά, να μας εξιστορούν την άλλη πλευρά της ζωής. Την αληθινή πλευρά, γεμάτη με ανθρώπινες αδυναμίες αλλά συγχρόνως με μεγάλη δίψα για ζωή. Αυτή που οι stoners ξέρουν καλά και προσπαθούν με τη μουσική τους να μας το υπενθυμίσουν. Στο χέρι μας είναι να λάβουμε το μήνυμα.
Μιλήσαμε με τον τραγουδοποιό, μουσικό παραγωγό και γιατρό, Βασίλη Παπαζώτο, για τις πετυχημένες διασκευές στο project Μουσικό Μπαλκόνι και την αγάπη του για τη μουσική και ιατρική
12°
