Μουσικη

Leonard Cohen: 60 στιγμές απ’τη ζωή του βασιλιά της μελαγχολίας

Λεπτομέρειες που μπορεί να μην γνωρίζατε 

A.V. Team
10’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Τον αποκάλεσαν «μισό λύκο, μισό άγγελο», «μπακάλη της απόγνωσης», «επίτιμο ποιητή της απαισιοδοξίας», «πρίγκιπα των κατσούφηδων». Οι πρώτοι του δίσκοι ενίσχυσαν μακάβρια αυτές τις απόψεις καθώς χαρακτηρίστηκαν ως «μουσική για να κόβεις τις φλέβες σου» .

στιγμιότυπα απ’τη ζωή του μεγάλου δημιουργού

Γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1934 στο Μόντρεαλ του Καναδά. Στα 32 του χρόνια, όντας ήδη καταξιωμένος ποιητής και συγγραφέας, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη μουσική.

Ο ίδιος πίστευε ότι το φως του Αιγαίου επηρέασε τη δουλειά του. «Στο φως υπάρχει κάτι το έντιμο και φιλοσοφικό» δήλωσε το 1963. «Καλεί την ψυχή σου να σουλατσάρει ελεύθερη». Η Ελλάδα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ποίησή του στο βιβλίο «Flowers of Hitler».

στιγμιότυπα απ’τη ζωή του μεγάλου δημιουργού

Σχετικό Άρθρο

Εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα όταν ήταν 22 χρονών ενώ τρία χρόνια αργότερα κέρδισε υποτροφία 2.000 δολαρίων για να ταξιδέψει στην Ευρώπη.   

Όταν παρουσίασε τα πρώτα του τραγούδια στη Νέα Υόρκη, οι παραγωγοί τού έλεγαν «Δεν είσαι λίγο μεγάλος για αυτό το παιχνίδι;»

Δεν παντρεύτηκε ποτέ. Τον τρόμαζε η ιδέα. Έκανε δύο παιδιά με την Suzanne Elrod.

Σχετικό Άρθρο

«Η καρδιά» έλεγε «πρέπει να ψηθεί στη φωτιά σαν σις κεμπάπ».

82 στιγμιότυπα απ’τη ζωή του μεγάλου δημιουργού

Ο παππούς του, ο ραβίνος Σόλομον Κλάινιτσκι-Κλάιν, είχε επιμεληθεί τον «Θησαυρό Ταλμουδικών ερμηνειών», έναν τόμο επτακοσίων σελίδων.

Η μητέρα του, Marsha Klonitsky, είχε ρωσική καταγωγή. Η Σουζάν Έλροντ, μητέρα των δύο παιδιών του, αναφέρεται στη μητέρα του ως την πιο ονειρική πνευματική επιρροή πάνω στον Κοέν.

Έχασε τον πατέρα του, Νέιθαν, τον Ιανουάριο του 1944 − κομβικό γεγονός της ζωής του και αφορμή για να εκφραστεί καλλιτεχνικά. «Η στέρηση είναι η μητέρα της ποίησης» έγραφε στο  βιβλίο του «The Favorite Game».

Μεγάλωσε στο Γουέστμαουντ, μια πλούσια μεσοαστική συνοικία του Μόντρεαλ.

Το πρώτο του γκρουπ σε ηλικία 17 ετών ήταν οι Buckskin Boys.

Μαθητής ακόμη είχε τη φιλοδοξία να γίνει διάσημος ρήτορας.

Στο Πανεπιστήμιο McGill ήταν πρόεδρος της debating society.

Σχετικό Άρθρο

Ερωτεύτηκε την Ύδρα τόσο πολύ που αγόρασε σπίτι έναντι των 1.500 δολλαρίων το 1960. Δεν είχε ρεύμα ούτε νερό. Μπορούσε να ζει εκεί με 1.000 δολάρια το χρόνο, οπότε ταξίδευε στον Καναδά, κέρδιζε τα χρήματα με τα γραπτά του και επέστρεφε στην Ύδρα για «να γραψει, να κολυμπήσει και να πλέει στη θάλασσα».

Στη δεκαετία του '90 κυκλοφόρησαν δύο συλλογές με διασκευές των κομματιών του με τίτλο «Ι’m Your Fan» (1991) και «Tower Of Song» (1995).

Το αγαπημένο του άλμπουμ ήταν το «Various Positions» (1984), με τον τίτλο του να αποτελεί μια φιλοσοφική δήλωση που παραπέμπει σε ρητό του δασκάλου Ζεν του Κόεν, του Τζόσου Σαζάκι Ρόσι: «Ο άνθρωπος του Ζεν δεν προσκολλάται πουθενά».

82 στιγμιότυπα απ’τη ζωή του μεγάλου δημιουργού

«Η τελευταία σκέψη είναι η καλύτερη» έχει πει, αντιστρέφοντας την αποθέωση της αυθόρμητης πρώτης ιδέας.

Έγραψε το τραγούδι «Take This Longing» συνεπαρμένος από την ομορφιά της Nico. To τραγούδησε η ίδια πολλές φορές αλλά ποτέ δεν ηχογραφήθηκε.

Ο Μπομπ Ντίλαν εχει πει για αυτόν ότι είναι ένας από τους ανρθώπους που δεν θα τον πείραζε να είναι για μια στιγμή. Οι άλλοι δύο, για την ιστορία, ήταν ο Ρόι Άκαφ και ο Ουόλτερ Ματάου.

Το «So Long, Marianne» είναι η μουσική κατακλείδα της σχέσης του με την Μάριαν. Χώρισαν οριστικά το 1968.

Γνώρισε τη 19χρονη Σουζάν Ελροντ σε ένα ασανσέρ στο ξενοδοχείο Πλάζα της Νέας Υόρκης ενώ βρίσκονταν σε συνεδρία Σαιεντολογίας.

Στο άλμπουμ «Dear Heather» έγραψε ένα τραγούδι για την 11η Σεπτεμβρίου με τίτλο «On That Day».

Το δεύτερο μυθιστόρημα του, «Beautiful Losers», σχετικά με ένα ερωτικό τρίγωνο, χαρακτηρίστηκε από έναν κριτικό ως «το πιο επαναστατικό βιβλίο που γράφτηκε ποτέ στον Καναδά».

Μεγάλη στιγμή ήταν όταν γνώρισε τη folk τραγουδίστρια Judi Collins. Της τραγούδησε το «Suzanne» στο τηλέφωνο κι εκείνη αμέσως υποσχέθηκε ότι θα το ηχογραφούσε. Μετά από αυτό, ο John Hammond της Columbia Records, του ζήτησε να φάνε ένα μεσημέρι. Ο Hammond ήταν από τους κορυφαίους κυνηγούς ταλέντων, έχοντας κάνει συμβόλαια μεταξύ άλλων με τον Bob Dylan, και ήταν αυτός που ανακάλυψε τον Bruce Springsteen. Ζήτησε από τον Cohen να του τραγουδήσει κάποια τραγούδια στο δωμάτιό του στο  Chelsea Hotel. Στο τέλος της ακρόασης τού είπε λακωνικά «Το έχεις». Ο Cohen δεν κατάλαβε αν εννοούσε ότι έχει ταλέντο ή ότι έχει συμβόλαιο!

Μια εβδομάδα μετά, βρισκόταν στο studio με τον Hammond ως παραγωγό. Ο Cohen άρχισε να τραγουδάει στο μικρόφωνο και ο Hammond αναφώνησε «Πρόσεχε, Dylan!»

Το τραγούδι-«υπογραφή» του νεαρού Cohen ήταν φυσικά το «Suzanne». Ο ίδιος αποκαλούσε αυτό το τραγούδι «δημοσιογραφία» καθώς περιέγραφε στιγμές από τη ζωή στο Μόντρεαλ − η Suzanne Verdal, φίλη του, όντως του σέρβιρε τσάι και πορτοκάλια στο σπίτι της δίπλα στο ποτάμι. Ο Cohen έγραψε τον στίχο «άγγιξα με το μυαλό μου το τέλειο σώμα σου» διότι εκείνη ήταν παντρεμένη με ένα φίλο του.

Καθώς, δεκαετίες αργότερα, το τραγουδούσε σε συναυλίες, ο ίδιος δυσκολευόταν να ανακαλέσει το συναίσθημα. «Ποτέ δεν ήμουν τόσο καλός» είπε «ώστε να γράψω ένα τραγούδι που να ακούγεται αυθεντικό, εάν δεν είναι. Ο κόσμος το καταλαβαίνει. Έχω καταλάβει ότι μια γενναία ποσότητα κόκκινου κρασιού βοηθάει»

Ο Cohen ήταν μανιοκαταθλιπτικός. Όταν τον ρώτησαν για τα ναρκωτικά, σχολίασε ότι τα έχει δοκικιμάσει όλα, φαρμακευτικά και μη. Και ότι εάν κάποιο δούλευε, θα το υποστήριζε δημόσια ένθερμα.

Από το 1965 μέχρι το 1968 ήταν vegetarian. Λίγα χρόνια αργότερα, ξεκίνησε τη γιόγκα.

Κάποια στιγμή, στις αρχές των 70s, τα τραγούδια του χαρακτηρίζονταν ως «μουσική για να κόβεις τις φλέβες σου». Αυτή η φράση έμεινε. «Με βάζουν στον υπολογιστή στους φακέλους "μελαγχολία" και "απελπισία". Και κάθε φορά που κάποιος με ψάχνει στο ίντερνετ, αυτή η περιγραφή βγαίνει στην οθόνη».

Ήταν μεγάλος θαυμαστής του Federico Garcia Lorca και ονόμασε την κόρη του Λόρκα. Σχολίαζε μάλιστα ότι η κόρη του ήταν τόσο εφευρετική που της άξιζε το όνομα. Ο ίδιος μετέφρασε ένα ποίημα του Λόρκα και το χρησιμοποίησε στο τραγούδι «Take This Waltz» − η μετάφραση του πήρε 150 ώρες.

Το 1992 έγραψε τον στίχο «There is a crack, a crack in everything, that's how the light gets in». Αργότερα είπε ότι «αυτό είναι το κοντινότερο που μπορώ να περιγράψω σε "πιστεύω" − αυτή η ιδέα είναι μια άποψη πίσω από πολλά τραγούδια μου».

Το Chelsea Hotel No 2, για τη Janis Joplin, ίσως είναι το μόνο τραγούδι που είναι συνολικά γραμμένο από έναν ποπ σταρ και περιγράφει το σεξ με μια άλλη ποπ σταρ. «You said to me then, you preferred handsome men, but for me you would make an exception ... giving me head on the unmade bed, while the limousines wait in the street».

Πολύ αργότερα είπε «Ποτέ δεν συζητώ τις ερωμένες μου ή τους ράφτες μου». Όμως για την Joplin έκανε μια εξαίρεση.

Από τις λίγες γυναίκες που του αντιστάθηκαν ήταν η τραγουδίστρια Nico, την οποία γνώρισε στο κλαμπ του Andy Warhol το 1966. Την χαρακτήρισε «την πιο όμορφη γυναίκα που έχει δει». Εκείνη όμως προτιμούσε τους νεότερους άνδρες. Εκείνη ήταν η αφορμή να γνωρίσει τον Lou Reed, κάποια βιβλία του οποίου είχε ήδη διαβάσει.

Το 1968 μετακόμισε με την Suzanne και τα παιδιά σε μια καλύβα στο Nashville. Ο John Hammond σχολίασε ότι οι γείτονές του έπαθαν πλάκα μαζί του − δεν είχαν ξαναδεί κάτι τέτοιο, ούτε επρόκειτο.

Ο Cohen ήταν στην Columbia 37 χρόνια, όμως οι σχέση τους ήταν ταραγμένη. Παραλαμβάνοντας ένα βραβείο το 1988 είπε «Πάντα με συγκινούσε η σεμνότητα του ενδιαφέροντός τους για τη δουλειά μου».

Όταν έγραψε το «Bird on a Wire», ο ίδιος ένιωθε ότι δεν είχε τελειώσει. Ωστόσο, ο Kris Kristofferson τότε είχε πει ότι οι πρώτοι στίχοι θα ήταν ο επιτάφιος του. «Like a bird on a wire/ Like a drunk in a midnight choir/ I have tried, in my way, to be free».

Δεν είχε νόημα να τον ρωτάς από πού εμπνέεται τα τραγούδια του. «Αν ήξερα από πού έρχονταν, θα πήγαινα εκεί συχνότερα».

Στο album «Death of a Ladies' Man» παραγωγός ήταν ο Phil Spector, ένας παραγωγός που είχε μεγάλη επιτυχία σε pop girl groups. Κάποια στιγμή ο Spector τον πλησίασε με ένα σαρανταπεντάρι στο ένα χέρι και ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί στο άλλο. «Έβαλε το σαρανταπεντάρι στο λαιμό μου και μου είπε "Σ’ αγαπώ, Λέοναρντ"». «Ελπίζω να το εννοείς, Phil» του απάντησα».

Το άλμπουμ το χαρακτήρισε ο ίδιος «grotesque»

στιγμιότυπα απ’τη ζωή του μεγάλου δημιουργού

Το 1988 είχε δηλώσει στο περιοδικό Musician: «Όσο μεγαλώνεις, είσαι όλο και λιγότερο πρόθυμος να δεχτείς την τελευταία εκδοχή της πραγματικότητας»

Στα 50s ήταν συγγραφέας, στα 60s folk τραγουδιστής, στα 70s κάποιος που «έχει υπάρξει», cult rock star στα 80s, στα 90s αποφάσισε να γίνει μοναχός σε μια βουδιστική κοινότητα κοντά στο Los Angeles. Χρησίμευε ως οδηγός για τον πιο γηραιό μοναχό της κοινότητας και το παρατσούκλι του ήταν Jikan, ο σιωπηλός.

Στα μαθήματα του Roshi [Kyozan Joshu Sasaki Roshi, Ιάπωνας δάσκαλος βουδισμού] o Cohen ήταν «σαν ψάρι στο νερό ή σαν μη ψάρι σε μη νερό ή σαν τίποτα από τα δύο», έγραψε ο Leon Wieseltier κάπως αινιγματικά. Ο Cohen όμως ήταν σαφέστερος στις δηλώσεις του «Δεν ψάχνω για μια νέα θρησκεία. Είμαι αρκετά ικανοποιημένος με την παλιά, τον Ιουδαϊσμό».

Το 1986, έκανε μια guest εμφάνιση στο Miami Vice υποδυόμενος τον επικεφαλής της Ιντερπόλ με όνομα Franois Zolan.

Το 1992 έβγαλε ένα τραγούδι με τίτλο «Δημοκρατία», που δεν έμοιαζε με τίποτα που είχε κάνει ως τότε. Ήταν ένα σατιρικό εμβατήριο, άκρως πολιτικοποιημένο, χωρίς να είναι κομματικοποιημένο. Αργότερα βέβαια χρησιμοποιήθηκε από τον Ralph Nader στην προεδρική εκστρατεία του, ενώ το τραγούδησε και ο Don Henley στο MTV Ball στην τελετή ορκωμοσίας του Μπιλ Κλίντον (η ερμηνεία «εκτέλεσε» το κομμάτι στην κυριολεξία σύμφωνα με τον Leon Wieseltier). Το τραγούδι κυκλοφόρησε μετά τις ταραχές στο Λος Άντζελες τον Απρίλιο του  1992, αλλά η ηχογράφηση είχε προηγηθεί αυτών. «Μερικοί άνθρωποι είχαν υποστηρίξει ότι ήταν προφητικό. Είναι δύσκολο να φορέσουμε στο κομμάτι αυτόν τον μανδύα, αλλά όταν γράφεις τραγούδια οι κεραίες σου υψώνονται και γίνεσαι ευαίσθητος  φορούν ότι μανδύα. Αλλά όταν γράφετε, κεραίες σας ανεβαίνουν, και είστε ευαίσθητοι σε διάφορα κύματα του αέρα», είχε πει ο ίδιος.

Η Katie Melua, η τραγουδίστρια με τους περισσότερους best-seller δίσκους το 2004 στη Βρετανία, όταν ρωτήθηκε ποιοι καλλιτέχνες θα έφτιαχναν για εκείνη το ιδανικό συγκρότημα, απάντησε: ο John Frusciante των Red Hot Chili Peppers στην κιθάρα,η  Eva Cassidy φωνή και ο Leonard Cohen στον στίχο.

Το 1995, ο Cohen είχε δώσει συνέντευξη στο περιοδικό Interview και την Αντζέλικα Χιούστον η οποία είπε πως είναι «μισός λύκος και μισός άγγελος».

Ο Cohen άλλαζε διαρκώς τα τραγούδια του και τα ξαναέγραφε. Το 1988 ήταν γεμάτος ενθουσιασμό για ένα τραγούδι με τίτλο My Secret Life. Του πήρε όμως άλλα 13 χρόνια για να το ολοκληρώσει. «Δεν μπορώ να απορρίψω έναν στίχο μέχρι να τον γράψω τόσο προσεκτικά, όσο θα έγραφα έναν που θα κρατούσα».

Για πολλούς ροκ σταρ, η ηλικία είναι κάτι που χειρίζονται με make-up, χειρουργική επέμβαση ή απλώς  άρνηση, αλλά Cohen αντιμετώπιζε το γήρας κατά πρόσωπο. «Τώρα οι φίλοι μου έχουν φύγει και τα μαλλιά μου είναι γκρίζα», τραγούδησε στο Tower of Song το 1988, «πονώ σε μέρη που χρησιμοποιούσα για να παίξω»….  Επτά χρόνια αργότερα, τον ρώτησαν τι είχε συμβεί σε αυτά τα μέρη. Εκείνος απάντησε με σκυθρωπή ευχαρίστηση: «Δεν μπορώ ούτε να τα εντοπίσω».

Ο Cohen έχει ανακηρυχτεί σύντροφος του Τάγματος του Καναδά από τον Γενικό Κυβερνήτη, Adrienne Clarkson, η οποία τον περιέγραψε ως «έναν σεβαστό πρύτανη του κινήματος της ποπ-κουλτούρας».

Όταν  έγινε μία συναυλία στο Εδιμβούργο αφιερωμένη στον Kurt Cobain, είχε τίτλο Leonard Cohen Afterworld. Ο τίτλος προήλθε από το τραγούδι των Nirvana «Pennyroyal Tea» που λέει «Δώσε μου τον Leonard Cohen στη ζωή μετά θάνατον (afterworld)/ Για να μπορώ να αναστενάζω αιώνια».

Ο Cohen είπε για τον Cobain μετά το θάνατό του: «Λυπάμαι που δεν κατάφερα να μιλήσω με το νεαρό άνδρα. Βλέπω πολλούς ανθρώπους  που έχουν περάσει από τα ναρκωτικά και βρήκαν κι άλλους τρόπους να ξεφύγουν που δεν ήταν μόνο το Κατηχητικό. Πάντα υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και εγώ μπορεί να ήμουν σε θέση να κάνω κάτι για αυτόν».

Οι φανς του Cohen νιώθουν για εκείνον κάτι σαν λατρεία. Πραγματοποίησαν μάλιστα κι ένα συνέδριο  στη Νέα Υόρκη, παράλληλα με το φεστιβάλ του Μπράιτον που παρουσίασε μια βραδιά με τραγούδια του Cohen σε εκτέλεση τςν Nick Cave, Rufus Wainwright και άλλων τραγουδιστών υπό διεύθυνση Hal Willner.

Οι «πιστοί» θαυμαστές συγκεντρώνονται online στη σελίδα LeonardCohenFiles.com. Διαχειριστής είναι ένας Φινλανδός με το όνομα Jarkko, ο οποίος διατηρεί μια μεγάλη λίστα με διασκευές τραγουδιών του Cohen. Έχει συγκεντρώσει πάνω από 890, μεταξύ των οποίων 78 εκδοχές του «Bird on a Wire», 44 του «Hallelujah» και 124 του «Suzanne».

Ο Βρετανός τραγουδιστής της folk, Kathryn Williams, διασκεύασε το Hallelujah και το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ Relations και πριν το ερμηνεύσει σε μία συναυλία του ξεκίνησε λέγοντας «Θα ήθελα πραγματικά, πραγματικά, πραγματικά ήθελα να πηδήξω τον Leonard Cohen, αλλά ξέρω ότι η καρδιά του δεν θα το άντεχε».

Το 2004 ανακάλυψε ότι είχε πέσει θύμα απάτης από την επί σειρά ετών μάνατζέρ του. Τα προβλήματα, δήλωσε, αποδεικνύονται γόνιμα «οδηγήθηκα σε μία κατάσταση που μου επέτρεψε να δουλέψω σκληρά και η δουλειά από μόνη της αποτελεί μια κάποια ευλογία».

ΠΡΟΣΦΑΤΑ