Μουσική και καλλιτεχνική δραστηριότητα επιπέδου από μία ομάδα που εδώ και δύο χρόνια δίνει χώρο έκφρασης σε μουσικούς που προσδιορίζονται (και) από τον όρο: queer
Πριν από 2 χρόνια έλαβα μία κασέτα και μετά από λίγο μία ακόμη. Ήταν η αρχή για να ανακαλύψω την ετικέτα/ομάδα/παρέα/κολεκτίβα «Φυτίνη», που αυτοπροσδιορίζεται ως «η πρώτη queer μουσική ετικέτα στην Ελλάδα». Έκτοτε παρακολουθώ τις κυκλοφορίες της (που ανεβαίνουν δωρεάν στο ίντερνετ), ακούω τις ενδιαφέρουσες μουσικές της και απολαμβάνω την αισθητική της ποικιλομορφία, το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό της, τις απόψεις για διάφορα θέματα. Σε μερικές ημέρες η Φυτίνη οργανώνει για δεύτερη χρονιά το φεστιβάλ Sound Acts στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων από 5 ως 8 Μαΐου, με τη συμμετοχή 35 καλλιτεχνών από την Ελλάδα και τον κόσμο. Αυτή η μουσική, καλλιτεχνική, αισθητική και πολυδιάστατη δράση είναι η αφορμή για να τους ρωτήσω πράγματα που πάντα ήθελα. Εκ μέρους της Φυτίνης και του Sound Acts, απαντάει ο Filtig.
Η Φυτίνη είναι μία «queer ετικέτα», που σημαίνει πως υπάρχει queer μουσική;
Αυτό είναι αρκετά μεγάλο θέμα που ανοίγεις. Μάλιστα σχετικά μ’ αυτό κάναμε και μια παρουσίαση στο Λονδίνο πρόπερσι σε ένα συνέδριο για τη σχέση sound art και φεμινισμού/ακτιβισμού. Αν τα πάρουμε με τη σειρά, κατ’ αρχήν ήταν σημαντικό για μας να σπάσει λίγο η αντρίλα από άποψη συμμετοχική, δηλαδή ήταν κεντρικό να έχουμε στο label πολλές γυναίκες και gay κόσμο, αλλά και οι ίδιες οι θεματικές να έχουν να κάνουν με πολιτικές του σώματος. Είμαστε πολλοί χαρούμενες που και στο label, αλλά ακόμα περισσότερο και στο Sound Acts φέτος έχουμε εξαιρετικά ποικίλες ταυτότητες, πράγμα που δεν είναι καθόλου συχνό στην Ελλάδα, ούτε ακόμα και στους χώρους της πειραματικής μουσικής. Από κει και πέρα, δεν θα ονομάζαμε το label αμειγώς φεμινιστικό ή LGBT, επιλέξαμε το queer γιατί είναι μια πολύ πιο ανοιχτή ατζέντα, κάτι που έχει να κάνει με το περίεργο, το ιδιαίτερο, το ασυνήθιστο. Οπότε για μας η λέξη queer έχει σαφώς να κάνει και με τη φόρμα, πιστεύουμε πως η queer μουσική –αν υπάρχει κάτι τέτοιο– «οφείλει» να είναι με κάποιο τρόπο παραβατική και στη φόρμα, στην αισθητική της. Υπάρχει πολύ λίγη βιβλιογραφία διεθνώς για το τι θα μπορούσε να είναι η «queer μουσική», οπότε το βρίσκουμε κι εμείς στην πορεία. Συγχρόνως ένας φίλος μας ξεκινάει και το πρώτο διδακτορικό πάνω στη μουσική και το queer στην Ελλάδα, οπότε σύντομα θα έχουμε και ακαδημαϊκές τοποθετήσεις και θα μπορούμε να σου απαντήσουμε με πιο πολλές λεπτομέρειες.
Θα κλείνατε την πόρτα σε οτιδήποτε μουσικά ενδιαφέρον ξεφεύγει από αυτή την προϋπόθεση;
Η ταυτοτική προϋπόθεση, αν την εννοείς με την έννοια του σεξουαλικού προσανατολισμού, δεν είναι καθόλου κλειστή στην περίπτωση της Φυτίνης και του Sound Acts. Έχουμε μια σειρά από πρότζεκτς που δεν σχετίζονται αμειγώς με τις ταυτότητες της σεξουαλικότητας και του φύλου. Αλλά το σημαντικό για μας είναι να πάμε πέρα από ιδέες της μουσικής ως αφηρημένης γλώσσας και να δούμε σε κάθε περίπτωση ποιος/α είναι αυτός που κάνει τι και να κοιτάξουμε το performativity πίσω από ένα μουσικό ακτ. Επίσης αν και έχουμε κυκλοφορήσει και μουσικά πολύ δύσβατα έργα, μισούμε τη σοβαροφάνεια και ανόητους διαχωρισμούς υψηλής και χαμηλής κουλτούρας, οπότε μας ενδιαφέρει πολύ και το trash, η ποπ, το camp. Ηχητικά μας αρέσει το DIY και το messthetics και είμαστε ανοιχτοί να κυκλοφορήσουμε δουλειές που τα υπόλοιπα ελληνικά indie labels δεν τολμούν, οπότε έχουμε ένα κάλεσμα για demos, αλλά δεν είναι πως υπάρχουν και τόσο πολλά σε αυτή τη γραμμή. Πριν τη Φυτίνη μάς άρεσαν οι Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ, ο Άγγελος Κυρίου, οι Lost Bodies, το Fruto5, τα κολλάζ του Μιχάλη Σιγανίδη, η mid-80s Λένα Πλάτωνος φυσικά, αλλά γενικά το ελληνικό underground δεν έχει πολύ performative DIY καταστάσεις. Είναι κυρίως είτε εύπεπτο indie με άγνοια της ευπεπτότητάς του, είτε πολύ πειραματικό, κάποιες φορές ενδιαφέρον, αλλά τελείως σοβαρό και κάπως pretentious. Η επιστροφή στο minimal-wave είναι λίγο… πώς να το πούμε, λίγο επιστροφή, οπότε δεν ασχολούμαστε και πολύ. Δεν κλείνουμε σίγουρα πόρτες, πάντως, και το συνεργατικό μάς ενδιαφέρει πάρα πολύ. Άλλωστε η φάση μας είναι πάνω απ’ όλα μια ομάδα. Αλλά δεν είναι πως έχουμε και ένα κάρο σχετικά προπόζαλς, να μην ξέρουμε τι να πρωτοδιαλέξουμε, κι ούτε ότι συχνά βλέπουμε πράγματα ζηλευτά τριγύρω. Οk, η Ελλάδα είναι και μικρή χώρα, πόσα ενδιαφέροντα πράγματα να υπάρχουν, ας είμαστε ρεαλιστές. Τώρα τελευταία, ο The Boy έχει κάνει μια πολύ καλή προσπάθεια να γενεαλογήσει το σύγχρονο ελληνικό underground με άρθρα και φεστιβάλ, οπότε απ’ αυτό σίγουρα θα προκύψουν νέες σκηνές, δικτυώσεις και ελπίζουμε και ένα ενδιαφέρον αντι-κοινό που θα καταλάβει πως δεν είναι και τίποτα underground το να πηγαίνεις στο Plissken [2015 lineup > 57 στα 65 acts: άντρες, τα συμπεράσματα δικά σας].
Και ναι και όχι, θα έλεγε κανείς. Το όχι έχει να κάνει με το ότι μας ενδιαφέρουν, όπως είπαμε, πολύ οι συνεργασίες. Το Sound Acts είχε ανοιχτό κάλεσμα για προτάσεις και θα φιλοξενήσει 35 καλλιτέχνες από 12 διαφορετικές χώρες, οπότε δεν το λες και κλειστό! Αλλά συγχρόνως μας ενδιαφέρουν και πολιτικές της queer και φεμινιστικής κοινότητας, δηλαδή να φτιάχνουμε safe spaces και να είμαστε βέβαιοι με έναν τρόπο για το πολιτικό background κάποιου πριν συνεργαστούμε μαζί του. Επίσης κάνουμε πολλά πράγματα που μοιάζουν οικογενειακά: τραγουδάμε και παίρνουμε μέρος ο ένας στο έργο της άλλης, φτιάχνουμε συχνά συλλογές με όλα τα ακτς της Φυτίνης μαζί και ενίοτε στήνουμε ομηρικούς καυγάδες απ’ τους οποίους ελπίζουμε ότι βγαίνουμε καλύτερες αν και ολίγον τι ξεμαλλιασμένες.
Επιμένετε στη δωρεάν διανομή μουσικής και μόνο μέσω ίντερνετ, χωρίς δηλαδή να υπάρχει «φυσικό προϊόν» (δίσκος, cd, κασέτα, κλπ.). Ποια είναι η σκέψη πίσω απ’ αυτό;
Δεν τοποθετούμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο, κάποιες από μας αγαπούν και τα φυσικά, συλλέγουν δίσκους κλπ. Και έχουμε και κάποιες φυσικές κυκλοφορίες. Το σημαντικό κι αυτό που είχαμε αποφασίσει από την αρχή είναι πως όλες οι κυκλοφορίες θα διατίθενται χωρίς αντίτιμο. Αυτή ήταν μια πολιτική απόφαση, σ’ αυτό μας έχουν επηρεάσει οι DIY και αντιεμπορευματικές σκηνές, όπως και η κουλτούρα του ίντερνετ: θέλουμε γενικά η μουσική να κινείται. Και το bandcamp, που επιτρέπει να κατεβάζεις σε άριστη ποιότητα, μας έχει διευκολύνει σ’ αυτό. Από κει και πέρα, το φυσικό που λες έχει κι αυτό τη χάρη του, αλλά είναι και ακριβό στην παραγωγή, όποτε μας παίρνει και θέλει και το άτομο του οποίου η μουσική βγαίνει, το κάνουμε, αλλά γενικά είναι δύσκολο κάπως. Σίγουρα δε θα βγάζαμε πάντως μόνο το φυσικό, αυτό έχει ένα φετιχισμό του σπάνιου που ταξικά δεν τον στηρίζουμε καθόλου.
Βλέπω πως και στο φεστιβάλ αρνείστε τους χορηγούς και θέλετε να διατηρήσετε μία ανεξαρτησία και μία απόσταση από τη συνήθη πρακτική (σπόνσορες, διαφημίσεις, οικονομικές συναλλαγές), ενώ και η είσοδος είναι δωρεάν. Γιατί;
Επίσης όταν ξεκινήσαμε το φεστιβάλ πέρσι είχαμε πει πως θέλουμε σίγουρα η είσοδος να είναι ελεύθερη και να μαζευτούν χρήματα από συνεισφορές, γιατί θέλαμε να μπορεί να έρθει κόσμος, ειδικά νέοι άνθρωποι που τώρα οικονομικά είναι ψιλοχάλια. Στο κομμάτι των διαφημίσεων κ.λπ., επίσης είπαμε πως και πολιτικά αλλά και αισθητικά δεν μας αρέσει αυτό με τα logo κάτω από την αφίσα, οπότε καλύτερα ανεξάρτητοι τελείως. Δεν ήμασταν κλειστοί σε περιπτώσεις επιχορήγησης από φορείς, αλλά να βρεις κρατικές επιχορηγήσεις είναι αστείο και μόνο σαν σκέψη και κάποια ιδρύματα που απευθυνθήκαμε δεν ενδιαφέρονταν και δεν μας απαντούσαν καν σε μέιλ. Είναι κάπως έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα, όλοι το ξέρουν, μόνο οι φίρμες ή τα άτομα με κονέ παίρνουν επιχορηγήσεις. Πάντως ένα κομμάτι του Sound Acts γίνεται στον καινούργιο χώρο Athens Museum of Queer Arts, ένα χώρο αδερφικό με το φεστιβάλ και το label, ο οποίος στηρίζεται από ένα πρόγραμμα του Goethe Institut της Θεσσαλονίκης. Επίσης είμαστε ένα από τα πρώτα events στην Ελλάδα που δοκιμάζουμε και το crowd-funding.
Βλέπω κατά καιρούς αναρτήσεις της Φυτίνης με μουσικά σύνολα, τίτλους δίσκων ή απόψεις που κρύβουν χιούμορ και σαρκασμό σε σχέση με την πραγματικότητα. Είναι ο τρόπος σας να αντιδράτε σε όσα συμβαίνουν γύρω μας;
Η συνεργάτις μας Λουίζα Δολόξα σε μια παλαιότερη συζήτηση σχετικά με τη Φυτίνη και το χιούμορ είχε παρουσιάσει τους διάφορους τρόπους που το γέλιο μπροστά στην κυρίαρχη κανονικότητα αποτελεί ιστορικά ένα ισχυρό φεμινιστικό εργαλείο. Αντίθετα με το στερεότυπο που θέλει τις φεμινίστριες σοβαρές και αγέλαστες, φεμινίστριες φιλόσοφοι όπως η Hélène Cixous, η Luce Irigaray και ο Jack Halberstam βάζουν στο κέντρο της ανάλυσηής τους την υπονομευτική δυνατότητα του γέλιου. Η Cixous, στο «Γέλιο της Μέδουσας» καταδεικνύει τους τρόπους που το χιούμορ μπορεί να σπάει τους δεσμούς της αρρενωπής κυριαρχίας δημιουργώντας ένα νέο σύμπαν έμφυλων δυνατοτήτων. Σε κάποιες απ’ τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές του ιστορικού ντοκιμαντέρ «Paris Is Burning», drag queens στη Νεα Υόρκη των 80s απαντάνε στο καγκούρικο στρέιτ κράξιμο που δέχονται στο δρόμο με τον πιο βιτριολικό camp τρόπο και οι απαντήσεις τους είναι τόσο αποστομωτικά υπέροχες που ακόμη και το ομοφοβικό πλήθος δεν μπορεί παρά να κάνει ένα βήμα πίσω. Βλέπουμε δηλαδή ότι οι queer υποκουλτούρες συχνά έχουν επιβιώσει μέσα από αυτές τις στρατηγικές του επιθετικού γέλιου απέναντι στο κυρίαρχο.
Οι συνθήκες που ζούμε προσφέρονται για δημιουργία;
Γενικά στεκόμαστε κριτικά απέναντι στο αφήγημα της ελληνικής καλλιτεχνικής αναγέννησης εν μέσω κρίσης. Έχει μια απλοϊκότητα και αν θες μια αντιδραστικότητα αυτή η προσκόλληση στη δημιουργικότητα της κακουχίας. Σ’ αυτό το κλίμα αναρωτιέται κανείς πως μπορεί για παράδειγμα να διαβαστεί το μότο της Documenta “learning from Athens”. Ποια τελικά είναι αυτή η μυστική γνώση που παράγεται τη στιγμή της εξαθλίωσης και της απελπισίας; Όμως για να είμαστε δίκαιες φέτος λάβαμε έναν εξωφρενικό αριθμό αιτήσεων συμμετοχής για το Sound Acts απ’όλον τον κόσμο και αυτό έχει σαφέστατα να κάνει με το hype της Αθήνας ως επικέντρου πολιτιστικής παραγωγής. Μπορεί τελικά, η ιδέα της «δημιουργικότητας της κρίσης» να λειτουργεί σε κάποιες περιπτώσεις ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία και να επιταχύνει διαδικασίες.
Η σύγκρουση καλλιτεχνών, Υπουργείου Πολιτισμού και Γιαν Φαμπρ σας απασχόλησε;
Κάναμε πολλές συζητήσεις γύρω απ’ αυτό. Μας φάνηκε όλο λίγο μπλιαχ κάπως, και η αντίδραση των θεατρανθρώπων (btw θεατράνθρωπος αρκετά απαίσια λέξη), αλλά και ο τρόπος με τον οποίο ενδεχομένως ήταν κάπως πολιτισμικά καπάκωμα αυτό που πρότεινε ο Γιαν Φαμπρ – αν και μάλλον θα δοκίμαζε πιο risky πράγματα στο φεστιβάλ. Το ντουέτο ΦΥΤΑ έκανε και ένα online petition να αναλάβει το Φεστιβαλ Αθηνών και Επιδαύρου, το οποίο μάλιστα έκαναν share διάφοροι επώνυμοι των τεχνών στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και η συνεργάτιδα της Athens Voice, Marina Fokidis, αλλά το υπουργείο πήγε για κάτι πιο ασφαλές. Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν δεν θα δούμε τίποτα εκτός των συνηθισμένων πλαισίων φέτος.
Η Φυτίνη όταν πρωτοξεκίνησε είχαμε πει πως θα είναι ένα πρότζεκτ που θα διαρκέσει δύο χρόνια. Αυτό το μήνα κλείνουμε όντως τα δύο χρόνια και έχουμε 25 κυκλοφορίες! Έχοντας δει την εξέλιξη τόσο του τί βγαίνει μουσικά, όσο και τη συζήτηση γύρω από τη μουσική και την ταυτότητα, θεωρούμε πως έχει υπάρξει σίγουρα μια μετατόπιση του κοινού και άρα με έναν τρόπο το πρότζεκτ έχει κάπως ολοκληρωθεί, οπότε δεν ξέρουμε αν θα κάνουμε πολλές ακόμα κυκλοφορίες. Θα δείξει, ανάλογα με το τι ενδιαφέρον υπάρχει. Αλλά το Sound Acts φέτος είναι διπλάσιο από πέρσι και θα μας άρεσε σίγουρα να συνεχιστεί και ίσως να μεγαλώσει κι άλλο.
Info: Πληροφορίες για τη Φυτίνη και τις κυκλοφορίες της εδώ
Το φεστιβάλ Sound Acts (www.soundacts.com) θα γίνει από 5 ως 8 Μαίου στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων – (Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, Κυψέλη) - με ελεύθερη είσοδο και με την συμμετοχή 35 καλλιτεχνών: Aimée Lê / Akoo-o Collective / Alyssa Moxley / Άννα Μαρία-Κάντα / Αναστάσης Γερμανίδης / Aris Powerboy / Βασιλεία Στυλιανίδου / Bettina Köster / Charles Céleste Hutchins / Γεωργία Καρύδη / Diego Orihuela / Eve Libertine & Charles Webber / ΦΥΤΑ / Heidi Hörsturz / Holly Ingleton & Cathy Lane / Istanbul Queer Art Collective / Jennifer Torrence / Johnny Pavlatos / Κασσιανή Κάππελου / Maria Papadomanolaki / Natasha Lall / Neele Hülcker / Nicola Woodham / Nicephor Herrantes / Νικόλαος Βούρδουλας & Λουίζα Δολόξα /Pauline Boudry & Renate Lorenz / Pêdra Costa / Peter Cant and Krzysztof Honowski / Quimera Rosa / Robin Buckley / Radio Opera / Σοφία Μπέμπεζα / Tim Lienhard presents «One Zero One» / Τριτοτέταρτες / Χαράλαμπος Γωγιός / Zillah Minx presents «She’s a Punk Rocker”
15°
