Καινούργιος Φοίβος Δεληβοριάς από τα παλιά. Έγραψε το νέο του άλμπουμ «Καλλιθέα» στο πατρικό του. Με τη σύμπραξη του Χρήστου Λαϊνά, που έκανε εξαιρετική λεπτοδουλειά στην παραγωγή αναβαθμίζοντας το λογισμικό του Φοίβου με ηλεκτρονικά στοιχεία, φροντισμένες ενορχηστρώσεις και μουσικές ιδέες. Οι μουσικές του ιστορίες μιλούν όπως πάντα για υπαρκτά πρόσωπα, μικρούς ήρωες, φίλους, κορίτσια, περίπτερα και Knight Riders, ονειροπαγίδες της καθημερινής ζωής. Η «Καλλιθέα» του Φοίβου είναι ένα ταξίδι αναμνήσεων στη δεκαετία του ’80 και το χωροχρόνο που ενηλικιώθηκε χωρίς ίχνος παρελθοντολογίας. Ένα άλμπουμ που μπορεί να δραστηριοποιήσει μια νέα αχαρτογράφητη ζώνη στην εγχώρια μουσική κανονικότητα με τον τρόπο του Φοίβου. Παρατηρώντας αόρατες λεπτομέρειες, αποτυπώνοντας το φευγαλέο και μιλώντας στο τώρα.
Πώς ξεγλίστρησες από την κλειστοφοβία και τη νοσταλγία του πατρικού;
Στην αρχή είχα πρόβλημα. Πήγαινα να ακούσω ένα παλιό αγαπημένο βινύλιο κι έβλεπα με τρόμο πως δεν μου λέει τίποτα πια. Δοκίμαζα να συγκινηθώ παίζοντας δυνατά στο παλιό μου πιάνο και το μόνο που πετύχαινα ήταν να πέφτουν κομματάκια σοβά στο κεφάλι μου. Μια μέρα πήρα το iPad αγκαλιά κι έβαλα καινούργια μουσική στο Spotify. Σε 10 λεπτά με πήρε ο ύπνος στο εφηβικό κρεβάτι και μόλις ξύπνησα ήμουν σε ένα περίεργο μέρος που δεν ήταν πια παλιό. Τότε ξεκίνησα να γράφω επί της ουσίας το δίσκο. Τότε αποφάσισα και να τον κάνω με παραγωγό, σε φάση «εξορκιστής». Ο Χρήστος Λαϊνάς, που ήρθε κι έκανε το σπίτι δίσκο, έχει αυτή τη μορφή του ανυποχώρητου ιερέα που δεν θα λύγιζε ακόμα κι αν απ’ τους τοίχους άρχιζε να ρέει μπιζελόσουπα. Είμαι σίγουρος πάντως πως, όταν βγει το βινύλιο, θα ακούσουμε κι οι δύο έκπληκτοι ανάποδα μηνύματα που δεν μπορέσαμε να εμποδίσουμε.
Πήρες κάτι από εκεί;
Κάτι άλμπουμ με φωτογραφίες ξεβαμμένες έγχρωμες για να ξέρει η κόρη μου ότι ο κόσμος ξεβάφει. Ένα βιβλίο του Τολστόι γεμάτο αποξηραμένα λουλούδια του 1960 ανάμεσα στις σελίδες – αγαπημένη ενασχόληση της μάνας μου να διασώζει άνθη. Και τον «Μεγάλο Μίκυ» του 1979 με την «Επιστροφή στο Κλοντάικ», την ωραιότερη ιστορία του κόσμου.
Ποιες είναι για σένα οι λέξεις κλειδί των eighties;
«Πάρε το μηδέν». Ο πρώτος που εντόπισε το τεράστιο χάσμα που χωρίζει όσους καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτός ο ποιητικός συνδυασμός λέξεων από όσους δεν έχουν ιδέα, ήταν ο Κωνσταντίνος Καμάρας στο ομώνυμο βιβλίο του.
Πώς ξαναβλέπεις σήμερα τους στίχους και τις ιστορίες που μιλούν για μια άλλη, αληθινή ζωή;
Αρχίζουν και μ’ αρέσουν, αρχίζω και τα αγαπώ. Κάθε τραγούδι που γράφεις, το γράφεις σε στιγμές που ο κόσμος σού φαίνεται βαρετός και ψεύτικος. Για λίγο δημιουργείς κάποια δράση και μετά από κάποιες μέρες τη βαριέσαι όσο και τον κόσμο. Τώρα που ο κόσμος προσποιείται συνέχεια το δραστήριο, τα τραγούδια μου μού φαίνονται πάλι να ενσαρκώνουν μια σωστή αντίθεση: είναι χαλαρά και το βήμα τους είναι αργό. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν εύκολα ως άλλοθι για κάτι αντίθετο απ’ αυτό που είναι.
Ποιο ήταν το καλύτερο «μάθημα» που σου είχε «βάλει» ο Μάνος Χατζιδάκις;
Μια παράξενη ταινία του 1945, το «Hangover Square», με απίστευτη μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν, φαίνεται πως σήμαινε πολλά γι’ αυτόν, τα οποία απέφυγε να μου εξηγήσει επαρκώς, μπορώ ωστόσο να τα μαντέψω. Με παρότρυνε δυο-τρεις φορές να τη δω, τη βρήκα όμως πολύ μετά το θάνατό του κι έτσι δεν μπορώ να τον ρωτήσω κάποια πράγματα που θέλω.
Ακολουθείς μια πιο μοναχική πορεία, χωρίς συναυλιακές συμπράξεις για παράδειγμα, εξιστορώντας μνήμες και επεισόδια της ζωής σου, μιλώντας για αληθινά πρόσωπα. Ποια είναι τα θετικά και τα αρνητικά αυτής της επιλογής;
Αρνητικό είναι ότι εξουθενώνομαι. Ονειρεύομαι μια σεζόν που θα περνάω αρκετό χρόνο στο καμαρίνι περιμένοντας τη σειρά μου ενώ θα τραγουδάει κάποιος άλλος. Ο τραγουδοποιός όμως είναι περίεργη κατάσταση. Ρουφάει τελείως την ενέργεια ενός άλλου ή αποφορτίζεται ο ίδιος χωρίς επιστροφή. Είναι πιο έντιμο να κουράζεται μόνος του, επαναλαμβάνοντας το θέατρο της υποτιθέμενης ζωής του. Δεν βρίσκω μαγεία σ’ αυτό, αν και μικρός, όταν έβλεπα άλλους να το κάνουν, μου φαινόταν ο δρόμος του φωτός.
Στα τραγούδια σου σε ενδιαφέρει να συνομιλείς με το παρόν της εποχής. Τι σημαίνει η χρονομηχανή της «Καλλιθέας» στην παρούσα κατάσταση;
Ότι εγκλωβιστήκαμε σε ένα σωρό διχασμένες μνήμες και ότι τσακωνόμαστε για το πώς αντιλαμβάνεται κανείς το πατρικό του. Νοσταλγοί της Χούντας ή της Μεταπολίτευσης, της Αλλαγής, του Σημίτη ή του Χριστόδουλου, δεν κοιτάζουν το παρελθόν σαν κάτι που υπήρξε και που ποτέ δεν ήταν τέλειο, αλλά σαν τη Γη της Επαγγελίας. Είναι άρρωστο αυτό. Πολύ άρρωστο. Και η «Καλλιθέα» θέλει να ανοίξει τα σκαλωμένα παραθυρόφυλλα του δικού της πατρικού, να μπει λιγάκι φως και αέρας.
Πόσο «χάλια» είναι σήμερα εκεί «έξω»;
Πολύ περισσότερο απ’ ό,τι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να φανταστεί. Άγρια λεφτά, ελάχιστοι φυσικοί πόροι και θρησκευτικές βεβαιότητες δεν θα αφήσουν πια ούτε έναν άνθρωπο να αυτοπροσδιοριστεί ως άνθρωπος. Θα καταργήσουν κάθε ελευθερία, κάθε πρωινό ξύπνημα. Ο μόνος που μπορεί να το αλλάξει αυτό είναι η Ευρώπη, αν προτάξει όλα τα αποθέματα του ουμανισμού που οι σοφοί της μάζευαν, όσο εκείνη έσφαζε και υπέτασσε. Και να τα στρέψει δυνατή και απόλυτη απέναντι στην τρέλα. Μέχρι στιγμής δείχνει ανέτοιμη γι’ αυτό, πάντως.
Πώς επιδρούν η οικονομική κρίση, το σκοτάδι και το κλίμα έντασης των ημερών σε έναν τραγουδοποιό;Επαναπροσδιορίζουν στιχουργικά τη θεματολογία του ή μπορούν να αλλάξουν τη μουσική του διάθεση, για παράδειγμα;
Πρέπει να είσαι ψυχικά κουφός για να μην επηρεαστείς. Καλύτερα όμως να μην το κάνεις μέσα στο κλίμα του γενικότερου καβγά. Το τραγούδι δεν οφείλει να είναι ούτε αριστερό ούτε φιλελεύθερο ούτε εθνικιστικό ούτε τίποτα. Μάλλον οφείλει να μην είναι τίποτα απ’ όλ’ αυτά, όποιος κι αν είναι ο δημιουργός του. Οφείλει να βρει τα 3 λεπτά που η μοίρα αυτού που τραγουδάει είναι η ίδια με όλων των άλλων. Αν δεν τα βρει, ας γυρίσει πίσω στην κιθάρα.
Μιλήσαμε με τον τραγουδοποιό, μουσικό παραγωγό και γιατρό, Βασίλη Παπαζώτο, για τις πετυχημένες διασκευές στο project Μουσικό Μπαλκόνι και την αγάπη του για τη μουσική και ιατρική
12°
