Συναντιούνται για πρώτη φορά συνδυάζοντας τις διαφορετικές μουσικές τους ιστορίες. Φατμέ και Πυξ Λαξ. Νέα Σμύρνη και Άγιοι Ανάργυροι. Θάλασσα και μοναξιά. Ζητήσαμε από τον καθένα να μιλήσει για τον άλλο μέσα από τα στοιχεία που καθόρισαν τη ζωή τους και σχηματοποίησαν την καριέρα τους.
Nίκος Πορτοκάλογλου
Πυξ Λαξ
Οι πρίγκιπες της δυτικής όχθης; Εντάξει, μπορείς να βρεις κι άλλους τέτοιους εύγλωττους χαρακτηρισμούς, πέρα από τα στερεότυπα, όμως για μένα ήταν ένα ροκ συγκρότημα που τόλμησε να γράψει λαϊκά τραγούδια. Εκεί, στις αρχές των ’90, που το παλιό λαϊκό ξεψυχούσε ή μεταλλασσόταν σε ποπ, έσκασε μύτη μια συμμορία από τα δυτικά προάστια που έγραφε τα δικά της νέα λαϊκά, παιγμένα με ηλεκτρικές κιθάρες. Ήταν ένα αυθόρμητο, ζεστό και χειμαρρώδες συγκρότημα. Ανορθόδοξο, ας πούμε. Γι’ αυτό και ενόχλησε όλους τους ορθόδοξους: έντεχνους, λαϊκούς ή ροκάδες. Και βέβαια, ενόχλησε όλους τους ζηλιάρηδες η απήχησή τους σε ένα τεράστιο κοινό. Πέρα από τις πολλές διαφορές με τους Φατμέ, κάποια από αυτά που είπα με έκαναν να τους νιώθω συγγενείς. Κι ένα τελευταίο: ήταν, νομίζω, το μόνο ελληνικό γκρουπ που δεν στηρίχτηκε στο όραμα ενός τραγουδοποιού/τραγουδιστή, αλλά τριών! Αυτό ήταν το μεγάλο τους όπλο…
Άγιοι Ανάργυροι
«Αντιγράφω από το google... Βίοι Αγίων: “Οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός ασκούσαν την ιατρική χωρίς να δέχονται ανταλλάγματα για τις υπηρεσίες τους γι’ αυτό και καλούνται Ανάργυροι”. Καταπληκτικό! Και πόσο επίκαιρο! Τώρα, σαν γειτονιά είναι για μένα τόπος άγνωστος και μυστηριώδης. Η μόνη μου επαφή ήταν οι λίγες φορές που έπαιξα στο “Δίπλα στο ποτάμι”. Α, ναι, εκεί είδα πρώτη φορά και τους Πυξ Λαξ… Πάντως, από όσα μου διηγείται ο Φίλιππος για τα παιδικά του χρόνια στην ευρύτερη περιοχή, πρέπει να ήταν πολύ ζόρικες γειτονιές. Κι εμείς στη Νέα Σμύρνη στο δρόμο και στις αλάνες μεγαλώσαμε, αλλά υπήρχε μια αίσθηση ασφάλειας και προστασίας. Εκεί ήταν πιο χαρντ ροκ τα πράγματα…»
«Τι να πει κανείς για τη γενιά του; Είναι δικιά σου, γι αυτό την αγαπάς και τη μισείς περισσότερο. Την ξέρεις απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη. Κάθε γενιά έχει αυτούς που χτίζουν κι αυτούς που γκρεμίζουν. Αυτούς που δουλεύουν κι αυτούς που κλέβουν. Προσπάθησα όλα μου τα χρόνια να ανήκω στην πρώτη κατηγορία».
Λάρισα
«Εντάξει, είναι παλιό και πασίγνωστο το ανέκδοτο: Ποιό είναι το πιο όμορφο σημείο της Λάρισας; Εκεί που βρίσκεται η πινακίδα που λέει “Προς Βόλο”. Οι αιώνιες κόντρες των γειτόνων. Όσο πιο κοντά είσαι με τον άλλον τόσο πιο εύκολα βλέπεις τα στραβά του. Για τα δικά σου στραβά, βέβαια, για τη δική σου καμπούρα, ούτε λόγος. Απλώς δεν υπάρχουν! Όλα τα υπόλοιπα είναι συνωμοσίες και συκοφαντίες. Αν με ρωτήσετε πού είναι πιο ωραία, θα σας πω στον Βόλο. Αν με ρωτήσετε όμως πού περνάνε καλύτερα, θα σας πω στη Λάρισα».
«Πολλές φορές σκέφτομαι, αλήθεια πού πηγαίνουν; Ίσως η πιο καλή εκδοχή είναι αυτή που λέει το τραγούδι: Στις σπηλιές χαμένων παραδείσων…»
Στίλβη
«Δεν θα σας πω για τον δίσκο των Πυξ Λαξ. Αυτά τα ξέρετε. Θα σας πω τα μυθολογικά, αντιγράφοντας τώρα από τη Βικιπαίδεια: “Η Στίλβη ήταν κόρη του ποταμού Πηνειού και μιας νύμφης, της Κρέουσας. Ζευγάρωσε με το θεό Απόλλωνα και έκανε δυο γιούς: τον Λαπίθη και τον Κένταυρο”. Είναι φανερό λοιπόν πως αυτό το μυθικό πλάσμα (που πρέπει να ήταν θεϊκής ομορφιάς για να ζευγαρώσει μαζί της ο Απόλλωνας) είναι ο συνδετικός κρίκος που μας ενώνει με τον Φίλιππο! Μη γελάτε, προσέξτε: Προέρχεται από τον κάμπο της Λάρισας, έχει πατέρα τον Πηνειό, γεννάει τον Λαπίθη που είναι ο πρώτος βασιλιάς της πατρίδας μας, της Θεσσαλίας, και τέλος γεννάει τον Κένταυρο που μας οδηγεί στον Βόλο και στο Πήλιο όπου συμπτωματικά (;) έχουμε σπίτια στο ίδιο χωριό. Και μάλιστα, κάπου ανάμεσα στα δύο σπίτια βρίσκεται η σπηλιά του Κενταύρου!
Τυχαίο είναι που η πρώτη συνάντηση με τις κιθάρες μας και οι πρώτες κουβέντες για τη συνεργασία έγιναν εκεί, στο χωριό; Όχι βέβαια, για όλα φταίει η Στίλβη!»
Μοναξιά
«Δύο παραλλαγές στο ίδιο θέμα: Μοναξιά μου όλα, μοναξιά μου τίποτα / μη μ’ αφήνεις τώρα / που είναι όλα πιο δύσκολα».
«Πού ήσουνα φως μου, πού ήσουνα / πού ήσουνα τόσα χρόνια / τη μοναξιά μου αγάπησα / τα άδεια μου σεντόνια».
Χρειάζεται ένα θαύμα;
«Να αφήσουμε πίσω μας την ασχήμια, τη διαφθορά και την ξιπασιά των τελευταίων δεκαετιών και να ανακαλύψουμε ξανά τον καλύτερο εαυτό μας. Αυτό χρειαζόμαστε. Αν μας φαίνεται τόσο ακατόρθωτο που το ονομάζουμε θαύμα, τότε έχουμε πολύ δρόμο ακόμη».
«Αυτό κι αν είναι θαύμα! Να βρεθείς με τον άλλο, να τον δεις στα μάτια, να τον ακούσεις. Δύσκολα πράγματα. Δεν έχουμε μάθει ούτε στο σπίτι ούτε στο σχολείο να συν-εργαζόμαστε, να συν-υπάρχουμε, να συν-θέτουμε. Καθένας για την πάρτη του και ό,τι αρπάξει ο κώλος μας. Και τώρα που τα πράγματα ζορίσανε για τα καλά, φαίνεται η γύμνια μας: όλοι είναι θυμωμένοι με όλους, κανείς δεν ακούει κανέναν, κανείς δεν αντέχει αυτόν που διαφωνεί, αυτόν που διαφέρει. Γι’ αυτό και στις μέρες μας, νομίζω, η συνάντηση είναι ακόμη πιο πολύτιμη, πιο θεραπευτική. Και τι νόημα έχει η συνάντηση, αν είναι μόνο με αυτούς που μοιάζουμε και συμφωνούμε σε όλα; Αυτό το έχουμε απ’ την πρώτη στιγμή στο νου μας, γι’ αυτό και ο τίτλος της παράστασης είναι “συν +”».
Δυτική όχθη
«Δυτική όχθη, ανατολική όχθη και στη μέση το ποτάμι. Το “συν” είναι η μικρή μας γέφυρα».
Ζόρικοι καιροί;
Αν έμαθα κάτι από τις περιπέτειες της ζωής μου είναι πως οι ζόρικοι καιροί ήταν που με πήγανε μπροστά. Δεν ήταν ποτέ καλοδεχούμενοι, αλλά όταν περνούσαν διαπίστωνα έκπληκτος πως μου είχαν αφήσει περισσότερα δώρα από τους καλούς καιρούς».
Xαρούμενοι στην πόλη των τρελών;
«Υπάρχει πια πάρα πολύς κόσμος που έχει χάσει δουλειές και περιουσίες, που έχει κλείσει μαγαζιά, που δεν θα βάλει πετρέλαιο το χειμώνα. Είναι μια εποχή σκληρή κι ανελέητη. Όλα αυτά είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα. Δεν ξέρω πόσο γνωστό είναι πως κι εμείς οι μουσικοί ακροβατούμε στο χείλος του γκρεμού. Η δισκογραφία έχει καταρρεύσει προ πολλού, τα έσοδα από την ΑΕΠΙ έχουν πέσει στο μισό και μειώνονται συνεχώς, και οι συναυλίες, που είναι το μόνο που απομένει για να ζήσει κανείς, έχουν όλο και λιγότερο κόσμο παρόλο που το εισιτήριο έχει πάει από τα € 20 στα € 10. Και βέβαια, οι φόροι και τα χαράτσια δεν τελειώνουν ποτέ. Κι όμως, επιμένω πως δεν θα πέσω στην γκρίνια. Θα διεκδικώ με πείσμα και τρέλα το δικαίωμα στη χαρά. Στη χαρά πρώτα πρώτα που είμαι ζωντανός, που έχω γύρω μου τόσους ανθρώπους που αγαπώ και μ' αγαπάνε, που έχω ακόμα την ευλογία να ζω μέσα στη μουσική και από τη μουσική. Δεν ξεχνώ ποτέ τη γιαγιά μου, που στα νιάτα της έχασε τα πάντα στη Μικρασιατική Καταστροφή, ήρθε στην Ελλάδα μόνο με τα ρούχα της κι ένα μωρό δύο χρονών, και ζήσανε με τον παππού μου σ' ένα φτωχικό σπιτάκι στον Βόλο. Μετά από μερικά χρόνια πέρασαν Κατοχή, όπου έχασε τον άντρα της και Εμφύλιο. Κι όμως, ποτέ δεν έχασε το κέφι της για ζωή. Γι’ αυτό, παρά τις υστερικές κραυγές της τηλεόρασης πως δεν υπάρχουν χειρότερα από αυτά που ζούμε, ξέρω πως υπάρχουν πολύ πολύ χειρότερα. Εντωμεταξύ, όμως, η ζωή περνάει και πρέπει να τη ζήσεις. Και πως να τη ζήσεις χωρίς χαρά»;
Φίλιππος Πλιάτσικας
Φατμέ
«Γυμνασιολύκεια κάπου κοντά στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν κάναμε τις πρώτες απόπειρες να στήσουμε μπάντα. Όταν είχαν ήδη αντικαταστήσει τα παραμύθια και τις τουμπανιασμένες φωνές των λαϊκών βάρδων που κόντευαν να βγουν έξω από τα ηχεία του γείτονα, οι ιστορίες του Morrison, των Stone, η αισθητική των Floyd και η δύστροπη φωνή του Dylan. Έσκασαν στα αυτιά μου μουσικές και λόγια που έμοιαζαν πολύ κοντά μου, αλλά ταυτόχρονα εκείνη την εποχή και τόσο μακριά. Ένα από αυτά ήταν ένα γκρουπ με τόσο δικό του ήχο. Με ένα περίεργο όνομα. ΦΑΤΜΕ... Τόσο δίπλα μου, αλλά και τόσο μακριά εκείνη την εποχή. Όπως ήταν κι η Νέα Σμύρνη από το Μενίδι και τους Αγίους Αναργύρους».
Νέα Σμύρνη
«Μια αλλιώτικη περιοχή για τα έφηβα μάτια μου, που είχαν συνηθίσει να βλέπουν σκηνές Φαρ Ουέστ στο Μενίδι της δεκαετίας του ’80, έμελλε αργότερα να συνδεθεί τόσο πολύ μαζί μου σε πολλά, μα πάρα πολλά. Φάνταζε τόσο διαφορετική στην αρχή, όπως και η μουσική των Φατμέ από αυτή των Πυξ Λαξ, αλλά στην πορεία υπήρξαν τόσοι πολλοί δεσμοί. Τυχαίο; Δεν νομίζω. Μεταξύ πολλών άλλων, ο Μπάμπης για κάτι φεγγάρια είχε μετακομίσει εκεί. Δύο ακόμα μέλη της μεταγενέστερης μορφής της μπάντας των Πυξ Λαξ ήταν από εκεί. Οι τελευταίες βόλτες που έκανα με τον Μάνο πριν φύγει ήταν εκεί, μια που κι αυτός είχε μετακομίσει στη Νέα Σμύρνη τα τελευταία χρόνια».
Γενιά του ’90
«Άβολη γενιά. Μπερδεμένη. Δεν ήξερε αν το όνειροό της ήταν να γίνει ο Keith Richards, ο Κωστόπουλος, ο Che Guevara, ο γιάπης χρηματιστής ή ο μέσος διορισμένος δημόσιος υπάλληλος. Άντε βγάλε άκρη...»
Βόλος
«Με καταγωγή από τη Λάρισα και με προαιώνια κόντρα μεταξύ των δύο πόλεων, δεν είχα και πολύ καλούς οιωνούς. Όμως, δέθηκα μ' αυτή την πόλη. Έκανα πράγματα εκεί, γνώρισα φίλους. Ζω μεγάλα διαστήματα στο Πήλιο. Εκεί γνώρισα και τον Νίκο. Στο Πήλιο παίξαμε ένα βράδυ με κιθάρες κι αποφασίσαμε να τη βγάλουμε παρέα φέτος».
Ψέματα
«Ή αλήθειες; Μπλεγμένη ιστορία. Γεμάτη αντιφάσεις, όπως και τόσα άλλα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει και να κατακτήσει το όλον και του προκύπτει το τίποτα ή το αντίστροφο».
Δίψα
«Από τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια του Νίκου».
Θάλασσα
«Αναγνώρισα πολλά κοινά τώρα, που ήρθα πιο κοντά στα τραγούδια του Νίκου. Ένα από αυτά είναι η σχέση που έχουμε και οι δύο με τη θάλασσα. Ίσως είναι η απεραντοσύνη που μας κάνει καλό. Μας θυμίζει ότι η πραγματική μας διάσταση είναι πολύ μικρή σε σχέση με το πραγματικά μεγάλα».
Βγαίνουμε απ' το τούνελ;
«Πώς να βγούμε όλοι μαζί απ' το τούνελ, αφού το τούνελ για τον καθένα είναι διαφορετικό. Το φως στην άκρη του μόνο είναι ίδιο. Για κάποιους, βέβαια, το ζητούμενο είναι το φως στην άκρη του και για κάποιους άλλους το ίδιο το τούνελ. Υπάρχει ασφαλώς και ο πόνος του ότι δεν μπορούμε να ρίπτουμε με την ίδια ανεμελιά τα λουλούδια μας στο κεφάλι της καλλιτέχνιδας... Δεν είναι κι αυτό ένα τούνελ από το οποίο πρέπει να βγούμε»;
Στροφή
«Ένα απ' τα πράγματα που επισφραγίζουν το μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης είναι ότι μπορεί να αλλάζει γνώμη όχι από ανάγκη, αλλά από συνείδηση και αληθινή γνώση. Ότι μπορεί να πάρει τη στροφή».
Συνάντηση
«Θεωρώ ότι οι άνθρωποι, όταν υπάρχει λόγος, αναγνωρίζονται. Από πολύ λίγα λόγια ή από πολύ λίγες πράξεις. Όταν λοιπόν πραγματικά αναγνωρίζονται, υπάρχει η ουσιαστική συνάντηση. Να μια ωραία ευχή για αυτό το χειμώνα που έρχεται...»
Gazoo, Πειραιώς 102–104, 210 3422.888. Κάθε Σάββατο για λίγες παραστάσεις, από 3/11
11°
