Διαφορετικές γενιές, κοινό πάθος και αφοσίωση. Ο πολυοργανίστας Τιμολέων Βερέμης, από τα πιο χαρισματικά ταλέντα της νέας ελληνικής μουσικής σκηνής, και η σημαντική Ελληνίδα ερμηνεύτρια που έχει ξεπεράσεις τις 1.000 συναυλιακές εμφανίσεις συζητούν για το ρόλο του καλλιτέχνη μέσα στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα, τις επιρροές τους, το διαδίκτυο και το ατελείωτο ταξίδι της μουσικής.
Μ.Φ. Συμπτωματικά παρακολουθώ τη μουσική σου εδώ και χρόνια, από τα πρώτα σου τραγούδια που έγραφες στο σχολείο. Είχα διακρίνει από τότε μια ποιότητα ιδιαίτερη και αυθεντική που παρά τα ακούσματά σου ήταν πρωτότυπη. Επίσης, σε ενδιέφερε πολύ ο στίχος. Έτσι καταλήγεις σε ένα τραγούδι που το χαρακτηρίζει η πολυχρωμία τόσο στο στίχο όσο και στη σύνθεση, δηλαδή στη μελωδία και στην ενορχήστρωση. Ήσουν αφοσιωμένος στην τέχνη σου και είχες πάθος. Αυτό μου θυμίζει τον εαυτό μου. Τώρα, να ξεκινήσω και να σε ρωτήσω κάτι επίκαιρο: έχεις την ανάγκη να εκφράσεις την σκληρή πραγματικότητα που βιώνει σήμερα η Ελλάδα;
Λ. Ακολουθώ κάπως αντίστροφα αυτή την πορεία. Ξεκίνησα από το συλλογικό, με απασχόλησε περισσότερο η κοινωνία και τα συναισθήματα της παρέας στον πρώτο μου δίσκο, ενώ σε αυτή τη φάση ασχολούμαι περισσότερο με πιο προσωπικά, πιο εσωτερικά θέματα. Όλα αυτά βέβαια όπως ξέρετε αλλάζουν μέρα με τη μέρα. Αυτά τα δύο πάντοτε συμπορεύονται.
Μ.Φ. Έτσι είναι. Το θέμα είναι να αποδίδεις το πνεύμα της εποχής είτε από μέσα από ένα προσωπικό είτε μέσα από ένα συλλογικό βίωμα. Πιστεύω ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη τώρα ειδικά είναι καίριος. Αυτός ο μεγάλος χρόνος της μεταπολίτευσης πεθαίνει για να γεννηθεί κάτι καινούργιο. Ζούμε ακριβώς στο μεταίχμιο περιμένοντας την αλλαγή. Είσαστε ακριβώς στην εποχή που θα γεννηθεί το καινούριο. Γιατί επέλεξες να εκφράζεσαι στα αγγλικά;
Λ. Την πρώτη φορά που έγραψα, ασυναίσθητα μου βγήκε να εκφραστώ σε αυτή τη γλώσσα. Ίσως επειδή τα περισσότερα ακούσματα μου ήταν τέτοια, ίσως επειδή η αγγλική γλώσσα ήταν σαν μητρική για μένα και επειδή είμαι μεν Έλληνας αλλά αισθάνομαι μέλος μιας παγκόσμιας κοινωνίας στην οποία με αυτή τη γλώσσα μπορώ να επικοινωνήσω άμεσα. Πάνω σε αυτό όμως θέλω να σας ρωτήσω πώς καταφέρατε τώρα, με τη συνεργασία σας με τον Charles Lloyd αλλά και όλα αυτά τα χρόνια που συνεργάζεστε με Γερμανούς και Αμερικάνους μουσικούς, να παντρέψετε την ελληνική μουσική διατηρώντας τον ελληνικό στίχο. Αυτό είναι πραγματικά μοναδικό.
Μ.Φ. Καταρχήν, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ελληνική γλώσσα ήταν και παραμένει παγκόσμια, αφού όλα τα νοήματα έχουν γραφτεί σε αυτήν. Ξεκίνησα, και όλα αυτά τα χρόνια η δουλειά μου εστιάσθηκε στην έκφραση της ελληνικής ποίησης μέσα απ’ τη μουσική. Για μένα ο ελληνικός στίχος και η ελληνική γλώσσα έχουν ιδιαίτερη αξία και ηχούν παγκοσμίως. Έτσι και στο συνδυασμό με αφροαμερικάνικη μουσική δεν ακούγεται παράταιρη αλλά παίρνει τη θέση ενός άλλου μουσικού οργάνου, τελικά. Εσύ, από τι μουσικές θα έλεγες πως έχεις επηρεαστεί;
Λ. Έχω ακούσει κατά καιρούς πολλά είδη μουσικής αλλά έχω μεγαλώσει κυρίως με αμερικάνικη και βρετανική ροκ και ποπ μουσική, Beatles, Velvet Underground, Bowie, Queen, Doors, Pink Floyd και πολλούς άλλους αλλά και με Έλληνες συνθέτες και τραγουδοποιούς όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Λοΐζος και άλλοι.
Μ.Φ. Οι δικές μου επιρροές προέρχονται από τη βυζαντινή, την ελληνική μουσική, από το δημοτικό τραγούδι, από τα ρεμπέτικα, τον Χατζιδάκι και τον Μίκη και σαφώς από την κλασική μουσική. Όλα αυτά συνυπάρχουν στην έμπνευσή μας. Βέβαια, καταλαβαίνω πως η εποχή σου και λόγω του διαδικτύου είναι μια εποχή μουσικής ανοιχτών συνόρων, ενώ τότε οι δημιουργοί της εποχής μας είχαν επινοήσει αυτό που θα λέγαμε «μια νέα ελληνικότητα», δηλαδή οι ποιητές, οι συνθέτες, οι αρχιτέκτονες, οι ζωγράφοι ήθελαν να εκφραστούν με ελληνικό τρόπο και έτσι το μεγάλο «μπουμ», η τέχνη του’60, στηρίχθηκε σε όλο το διάβα της ιστορίας μας από την Αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο μέχρι σήμερα.
Λ. Αν σας ζητούσα μια συμβουλή όντας στο ξεκίνημα αυτής της πορείας;
Μ.Φ. Να γνωρίζεις ότι η μουσική είναι ένα ατελείωτο ταξίδι, μια τεράστια εμπειρία. Από χρόνο σε χρόνο αλλάζεις. Έχεις άλλα ακούσματα. ωριμάζεις μέσα σου από την εποχή που βιώνεις, από την κοινωνία που ζεις. Νομίζω ότι όπως όλα αλλάζουν γύρω μας, έτσι αλλάζει και ένας αληθινός καλλιτέχνης. Χρειάζεται σαφώς αφοσίωση, γνώση και πολλή δουλειά. Να μη βλέπεις τα πράγματα μέσα από μια προσωρινότητα. Να πλησιάσεις τον κόσμο ουσιαστικά και να δουλέψεις ως προς αυτό.
5°
