Αδελφοί Λιμιέρ, 1895: Η Ιστορία της πρώτης ταινίας, τη χρονιά που γεννήθηκε το σινεμά

Οι Γάλλοι εφευρέτες Ωγκύστ και Λουί Λιμιέρ —γνωστοί και ως αδελφοί Λιμιέρ— έμειναν στην ιστορία ως οι δημιουργοί του κινηματογράφου. Βασιζόμενοι σε προηγούμενες εφευρέσεις, όπως αυτή του κινητοσκοπίου, κατασκεύασαν την πρώτη συσκευή του «κινηματογράφου» (cinematographe), μία μηχανή λήψης, εκτύπωσης και προβολής φιλμ, και την κατοχύρωσαν στις 13 Φεβρουαρίου του 1895. Η πρώτη «ταινία» που δημιούργησαν τα δύο αδέλφια ήταν η «Έξοδος από το εργοστάσιο Λιμιέρ» (La Sortie de l'Usine Lumière à Lyon), η οποία ολοκληρώθηκε στις 22 Μαρτίου του 1895.

Ασπρόμαυρη, φυσικά, και βωβή, η ταινία έχει διάρκεια 46 δευτερόλεπτα και απεικονίζει την έξοδο των εργατών από το εργοστάσιό τους στη Λυών (όπου σήμερα στεγάζεται το Ινστιτούτο Λιμιέρ). Είναι γυρισμένη σε φιλμ 35 χιλ. και αποτελείται από 800 καρέ. Αν και συχνά αποκαλείται η πρώτη ταινία που γυρίστηκε ποτέ, το «Roundhay Garden Scene» του επίσης Γάλλου εφευρέτη Λουί Λε Πρενς, που έχει διάρκεια μόλις 3 δευτερόλεπτα, προηγείται της ταινίας των αδελφών Λιμιέρ κατά εξίμιση χρόνια.

Παρότι η κατηγοριοποίηση αυτή ξεκίνησε πολύ αργότερα, η «Έξοδος από το εργοστάσιο Λιμιέρ» θεωρείται το πρώτο ντοκιμαντέρ. Σήμερα, σώζονται τρεις εκδοχές της «ταινίας», με τους ανθρώπους να φορούν διαφορετικά ρούχα, τα οποία αντικατοπτρίζουν τις διαφορετικές εποχές του χρόνου κατά τις οποίες γυρίστηκε η κάθε μία. Ένας εύκολος τρόπος για να ξεχωρίζουν οι τρεις εκδοχές είναι ανάλογα με το πόσα άλογα εμφανίζονται (ένα, δύο ή κανένα). Άλλη μία εκδοχή γυρίστηκε στην είσοδο ενός διαφορετικού εργοστασίου, με διαφορετικούς εργάτες, το 1896.

Αν και είναι δύσκολο να ονομάσουμε τους αδελφούς Λιμιέρ «σκηνοθέτες», με την έννοια που καταλαβαίνουμε τον όρο σήμερα, πρόκειται σίγουρα για το δίδυμο που θεσμοθέτησε το σινεμά. Η ταινία τους αυτή, όπως και μεταγενέστερες, με διασημότερο ίσως παράδειγμα την «Άφιξη του τραίνου στο σταθμό της Λα Σιοτά» (L'arrivée d'un train en gare de La Ciotat), προβάλλονταν από τότε σε ειδικούς χώρους, έναντι αντιτίμου. Στην Ελλάδα, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό σήμερα, η «μόδα» του κινηματογράφου έκανε την εμφάνισή της σχεδόν αμέσως και στις 29 Νοεμβρίου του 1896 προβλήθηκαν στο αθηναϊκό κοινό δέκα ταινίες των αδελφών Λιμιέρ.