Μάκης Παπαγεωργίου: Η Συμμορία της Συμφοράς, ο Αλέξανδρος Τσουβέλας και το σινεμά

H πρώτη heist film κωμωδία του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου παίζεται αυτήν την περίοδο στα σινεμά όλης της χώρας. Συναντήσαμε τον δημιουργό της Μάκη Παπαγεωργίου στον χώρο πολιτισμού «Πολιτεία», στην Ακαδημία Πλάτωνος, στον Κολωνό.

Πες μας λίγα λόγια για σένα…
Με λένε Μάκη Παπαγεωργίου, είμαι 42 χρονών, γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στον Κολωνό, οπότε αντιλαμβάνεσαι ότι είμαι από πάρα πολύ πλούσια οικογένεια. Από μικρός είχα μια έφεση στους υπολογιστές, ειδικά μοντάζ κάνω από πολύ νεαρή ηλικία, όταν ακόμα χρειαζόταν να ψηφιοποιήσουμε κασέτες dv για να γίνει δουλειά σκέψου, αλλά αυτό που σπούδασα ήταν γραφιστικά. Ό,τι άλλη βλακεία έχω κάνει στη ζωή μου είναι αυτοδίδακτη.

Ο Μάκης είναι ένας άνθρωπος αεικίνητος. Δεν σταματάει ούτε στιγμή να μας μιλάει. Κάνει τη δουλειά του φωτογράφου δύσκολη καθώς η αυτόματη εστίαση του φακού της φωτογραφικής μηχανής δεν προλαβαίνει τις κινήσεις του.

Οπότε τα πρώτα σου επαγγελματικά βήματα ήταν στον χώρο της γραφιστικής;
Ναι, αλλά επειδή βαριέμαι πολύ εύκολα, δεν έμεινα για πολύ, αν και ακόμα μέχρι και σήμερα κάνω γραφιστικά αν χρειαστεί. Μάθε τέχνη κι άσ' τηνα, που λένε. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2006, λόγω και κάποιων γνώσεων σε προγραμματισμό που κατείχα, μαζί με ένα team ανθρώπων φτιάξαμε το protothema.gr, μετά το zougla.gr, στα οποία ήμουν και τεχνικός διευθυντής, και αργότερα συνεργάστηκα και με διάφορα άλλα sites της Ελλάδας. Σε αυτό βοήθησαν πολύ και οι γνώσεις που έχω σε video και audio editing επίσης. Αλλά μετά από μια σερί 4ετία που δούλευα σχεδόν 18 ώρες το 24ωρο, έσκασε μια πολύ σοβαρή υπερκόπωση, τα πιστόλιασα όλα και έφυγα από την Αθήνα με προορισμό το εξωτικό Αίγιο.

Μάκης Παπαγεωργίου: Πώς ένα παιδί από το Αίγιο κατάφερε άραγε να φτιάξει μια μεγάλου μήκους ταινία στην Ελλάδα του 2024, με τα ελάχιστα μέσα και με ελάχιστους πόρους

Έτσι απλά δηλαδή, τα άφησες όλα κι έφυγες;
Είχα καεί και σωματικά και εγκεφαλικά, οπότε χρειαζόμουν μια αλλαγή. Για κάνα δυο χρόνια είχα πει στον εαυτό μου στην αρχή, αλλά τελικά έκατσα 12! Εκεί ξαναέπιασα τα γραφιστικά, και παράλληλα δούλευα και ως DJ σε διάφορα μαγαζιά και γάμους. Είναι ένα απ' τα χόμπι που είχα από μικρός, όπως και η μουσική παραγωγή, οπότε στην προκειμένη έγινε και πηγή εσόδων.

Είναι τόσοι πολλοί νέοι άνθρωποι που ξεκίνησαν από τον χώρο των γραφικών τεχνών για να ακολουθήσουν τον δρόμο της εικονογράφησης ή του κινουμένου σχεδίου ή του βίντεο ή της φωτογραφίας ή του μοντάζ. Σίγουρα ο κινηματογράφος υπήρξε το όνειρο πολλών εξ αυτών. Να είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού αυτοί που κατέκτησαν αυτό το όνειρο. Ο Μάκης είναι σίγουρα ένας από αυτούς.

Με τη σκηνοθεσία πώς ασχολήθηκες;
Κατ' αρχάς να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν θεωρούμαι σκηνοθέτης, σε καμία περίπτωση. Θεωρώ ότι είναι ένας τίτλος τον οποίο τον κατακτάς, δεν τον ορίζεις από μόνος σου. Γενικότερα όταν με ρωτάνε τι δουλειά κάνω, δεν ξέρω τι ν’ απαντήσω γιατί κάνω 100 διαφορετικά πράγματα. Μ’ αρέσει πάντως οτιδήποτε δημιουργικό και ειδικά όταν κρατάω κάμερα στα χέρια μου, νιώθω ότι μου ταιριάζει. Η πρώτη «ταινία» που έκανα ήταν το 2003 περίπου, με κάτι καμένους φίλους, το “Amstelcats”. Από τον τίτλο της καταλαβαίνεις για τι ποιότητα και περιεχόμενο μιλάμε. Αργότερα ήρθαν τα δύο “Trobocop”, τα οποία ήταν παρωδίες, τα οποία γυρίσαμε με κάτι φίλους στο Αίγιο γιατί απλά βαριόμασταν, και τις ανεβάσαμε στο YouTube. Από μπάτζετ είχαμε 2,5 ευρώ στην πρώτη και περίπου 30 ευρώ στη δεύτερη. Και να ξεκαθαρίσω εδώ ότι πρόκειται για χαβαλέ, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που τις πήραν στα σοβαρά και έκατσαν και τις είδαν όταν ανακοινώσαμε τη «Συμμορία της Συμφοράς» για να με κρίνουν. Μόνο που σκέφτομαι τι μαρτύριο τράβηξαν που έφαγαν χρόνο απ’ τη ζωή τους για κάτι τέτοιο, γελάω.

Τι είναι άραγε αυτό που μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο σκηνοθέτη; Τι ικανότητες πρέπει να διαθέτει; Χρειάζεται να είναι κάτι σαν καπετάνιος; Ικανός να ηγηθεί μια γαλέρα γεμάτη ανθρώπους, πρέπει κανείς να μπορεί να κάνει σκληρό multitasking. Να μπορεί να ελέγξει το χάος… Να του επιβληθεί… Και στο τέλος να πάρει τα κομμάτια της ημέρας του και να συναρμολογήσει ένα όμορφο κολάζ εικόνων…

Τι ταινίες σου αρέσει να βλέπεις;
Έχω μεγαλώσει με Monty Python, Mel Brooks, Τρελές Σφαίρες, Τσάκωνα, Ψάλτη, Τζίμη Πανούση, Γιάννη Μπέζο, αυτές είναι οι επιρροές που είχα. Μου αρέσει η κωμωδία με απλά λόγια. Έχω περάσει πιο μικρός τη φάση του στιλ Ντέιβιντ Λιντς, Αρονόφσκι και γενικότερα πιο «ψαγμένες» ταινίες, αλλά δεν ήταν για μένα, παρόλο που τον Αρονόφσκι τον θεωρώ κορυφαίο σκηνοθέτη όλων των εποχών. Είμαι ταινιοφάγος πάντως, συνήθως βλέπω 2-3 σερί όταν πω ότι θ' αράξω καναπέ.

Αν βάζαμε το “Ocean’s Eleven” του Στίβεν Σόντεμπεργκ και το «Τσίου» του Μάκη Παπαδημητράτου μέσα σε ένα φανταστικό μπλέντερ, πολύ πιθανό είναι να βγάζαμε έναν χυμό που θα είχε τη γεύση της «Συμμορίας της Συμφοράς»…

Η συνεργασία με τον Αλέξανδρο Τσουβέλα πώς προέκυψε;
Με τον Αλέξανδρο γνωριστήκαμε το 2018, τον είχα φέρει σε ένα απ’ τα μαγαζιά που συνεργαζόμουν για να κάνει stand-up. Ε, του έδωσα και μια τριάδα από Euro U21, πήγε ταμείο, και όλα καλά. Η αλήθεια είναι πως ήταν κι αυτός τότε σε μια φάση που είχε αρχίσει να αποκτά αρκετή δημοσιότητα και χρειαζόταν βοήθεια με κάποια τεχνικά θέματα, είμαστε και οι δύο το ίδιο βλαμμένοι, οπότε «καλιάσε» που λέμε και στο χωριό μου. Και κάπου εκεί, το 2022, επέστρεψα μόνιμα στην Αθήνα, γιατί έβλεπα ότι όλο αυτό έχει μια πολύ καλή προοπτική.

Οι κριτικές για το έργο του Μάκη ήταν, να πούμε, το λιγότερο ακραίες… Αυτό μερικές φορές βοηθάει παρά κάνει κακό σε ένα έργο. Κυρίως όταν αυτό είναι ενός πρωτοεμφανιζόμενου δημιουργού… Το κοινό έχει διχαστεί. Είναι καμουφλαρισμένο τρας αυτή η ταινία ή απλώς τρας; Ο χρόνος μόνο θα κρίνει την αξία αυτού του πονήματος…

Και φτάνουμε κάπου εδώ στη «Συμμορία της Συμφοράς», σωστά;
Επειδή μου αρέσει να γράφω κείμενα όποτε έχω ελεύθερο χρόνο, του έβαλα την ιδέα να κάνουμε μια ταινία, ήταν κάτι που είχε και ο Αλέξανδρος στο μυαλό του από καιρό, και είπαμε να το δοκιμάσουμε. Ο σκοπός μας στη «Συμμορία της Συμφοράς» ήταν να παντρέψουμε το αγαπημένο χιούμορ και την αισθητική των 80s με το στιλ του Τσουβέλα, συν κάποιες πιο καμένες ατάκες. Οπότε έγραψα εγώ το σενάριο, ο Αλέξανδρος έκανε τις προσθήκες του και τους αυτοσχεδιασμούς του, το ίδιο και ο Νίκος Κουρκούλης στη δική του σκηνή, σιγοντάρισε και ο Κώστας ο Κρίνος που έχει τα Ancient Memes, και από εκεί και πέρα θέλαμε να επικεντρωθούμε στο storytelling της συμμορίας και σε ατάκες που ταιριάζουν στο δικό μας ύφος. Δεν μας ένοιαξε να το παίξουμε Χόλιγουντ, με ψαγμένα cinematic πλάνα, ειδικές τεχνικές, φρου φρου κι αρώματα, και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Σε όλη την ταινία έχουμε επίτηδες λάθος φωτισμό, λάθος κάδρα στις λήψεις, λάθος μοντάζ, κακοφτιαγμένα εφέ, θέλαμε να έχει ένα ύφος πιο cult, πιο βιντεοκασέτα, πιο λάθος γενικά. Μέχρι και στη διαφημιστική μας καμπάνια το λέγαμε, δεν προσποιηθήκαμε κάτι άλλο! Και το πιο βασικό είναι πως όλο αυτό έγινε από την τσέπη μας, εμένα και του Αλέξανδρου. Όσοι συμμετέχουν στην ταινία είναι όλοι προσωπικοί μας φίλοι, που έβαλαν πλάτη, γιατί απλά γούσταραν τη φάση και κατανοούσαν πλήρως την έλλειψη μπάτζετ. Μεγάλη υπόθεση να έχεις φίλους να σε στηρίζουν, ειδικά σε τέτοια εγχειρήματα. Αν δεν είχα, ίσως αντί να γράφω σενάρια, να κατέληγα να γράφω «κριτικές» για ταινίες άλλων, ποιος ξέρει.

Οι χαρακτήρες που σκιαγραφεί ο Μάκης ζουν ανάμεσά μας. Πιο χαρακτηριστικός ήρωας του έργου του είναι ίσως ο οδηγός ταξί ο οποίος λατρεύει τη συνωμοσιολογία και τις ιστορίες για κάποιους Ιλουμινάτι που διοικούν τον πλανήτη… Ποιος από μας δεν έχει γνωρίσει αυτόν τον χαρακτήρα;

Πώς ήταν η εμπειρία του να φτιάχνεις μια ταινία;
Δεν ξέρω τι γίνεται σε άλλες ταινίες, αλλά στη δική μας περάσαμε εκπληκτικά. Τα γυρίσματα κράτησαν περίπου 3 μήνες, και φτιάχτηκε με πολύ μεράκι. Αυτό ήταν το πιο βασικό συστατικό πιστεύω. Σαν παραγωγή ήμασταν low budget όπως είπα και πριν, και μάλιστα το χρησιμοποιούμε και εμφανώς στην ταινία αυτό, γιατί αν δεν μπορείς να αυτοσαρκαστείς, άστο, κάνε άλλη δουλειά. Μοντάζ και ο ήχος μετά κράτησαν κάνα τετράμηνο ακόμα, και φτάσαμε να βγούμε επιτέλους στις αίθουσες πριν λίγες μέρες.

Το να γυρίζει κανείς ένα κινηματογραφικό φιλμ στις μέρες μας είναι κάτι σαν να δίνει αντιπαροχή το πατρικό του χαμόσπιτο. Δεν είναι λίγοι που έχουν παρομοιάσει τη διαδικασία παραγωγής μιας κινηματογραφικής ταινίας με την οικοδόμηση ενός κτιρίου. Υπάρχει το κεφάλαιο. Το σχέδιο. Το συνεργείο. Το γιαπί κτλ… Τέλος υπάρχει ο τζόγος: Θα πουληθούν τα διαμερίσματα; Θα αντέξει η πολυκατοικία; Πως θα συμπεριφερθεί όταν έρθουν τα οκτώ ρίχτερ…;

Τι δυσκολίες συναντήσατε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Άγχος, κούραση και απειρία για αρχή, αλλά δεν μασάμε. Καταφέραμε να έχουμε το αποτέλεσμα που θέλαμε, οπότε αυτό μας ικανοποίησε. Εννοείται ότι πάντα υπάρχει προοπτική βελτίωσης, αλλά αν δεν πάθεις, δεν θα μάθεις. Το κυριότερο πρόβλημα που είχαμε ήταν το πρόγραμμα, γιατί όλοι είχαν και άλλες επαγγελματικές υποχρεώσεις, οπότε το να βρεις κοινή μέρα ελεύθερη για γύρισμα ήταν βασανιστήριο!

Τις κριτικές πώς τις αντιμετωπίζετε;
Στην κριτική είμαστε ανοιχτοί, και είναι καλοδεχούμενη πάντα. Στην «κριτική» όμως, όχι! Ο κόσμος ζει μέσα στη μιζέρια και το δράμα στην καθημερινότητά του, έχει ανάγκη από γέλιο, απλά να περνάει καλά με κάτι και να ξεχνιέται έστω και προσωρινά. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε με τη «Συμμορία της Συμφοράς». Γενικότερα δεν μπορώ να πάρω σοβαρά κάποιους που αυτοαποκαλούνται «κριτικοί κινηματογράφου». Πόσο νάρκισσος παίζει να είσαι; Φίλε, απλά ταινίες βλέπεις και λες τη γνώμη σου ανάλογα, δεν είσαι κάτι το ιδιαίτερο, δεν ανακάλυψες τη θεραπεία για τον καρκίνο, κούλαρε. Πάντως δεν έχουν καταλάβει ακόμα πως για όσα μας κράζουν, είναι ό,τι ακριβώς θέλαμε να αποτυπώσουμε στον φακό, αυτό είναι το πιο αστείο της όλης υπόθεσης. Το μόνο που με ενοχλεί είναι που λένε ότι δεν είχαμε ηθοποιούς στην ταινία, ενώ στο cast υπάρχουν πολλοί έμπειροι ηθοποιοί και απόφοιτοι δραματικών σχολών. Υποτιμούν τα παιδιά που συμμετείχαν, χωρίς καν να κάνουν μια στοιχειώδη έρευνα πριν.

Επηρέασαν πιστεύεις οι κριτικές την πορεία της ταινίας;
Είχαν αρνητικό αντίκτυπο σε μερίδα κόσμου που δεν γνωρίζει το συγκεκριμένο στιλ που έχει η ταινία μας. Υπάγεται κι αυτό στον γενικότερο πόλεμο που δεχτήκαμε σαν ανεξάρτητη παραγωγή, και δεν εννοώ μόνο από τους «κριτικούς». Όταν βλέπουν τους «ειδήμονες» και τους επαγγελματίες haters να γράφουν ό,τι μπορούν αριστερά και δεξιά για να πείσουν τον κόσμο να μην πάει να δει την ταινία, γιατί εξυπηρετούν κάποια δική τους ατζέντα, είναι λογικό να επηρεάσει το κοινό σε έναν βαθμό. Τι να κάνεις, υπάρχουν κι αυτοί που δεν αντιλαμβάνονται το τι κρύβεται πίσω από μια κακή «κριτική» και την παίρνουν τοις μετρητοίς, χωρίς να έχουν προσωπική άποψη.

Ποια είναι η γνώμη σου για το σινεμά στην Ελλάδα;
Δεν βγαίνουν πλέον αξιόλογες ταινίες, οπότε δεν υπάρχει πια σινεφίλ κοινό να γεμίζουν σταθερά οι αίθουσες. Γι’ αυτό και οι κινηματογράφοι βαράνε μύγες και βάζουν λουκέτο ο ένας μετά τον άλλον. Ο κόσμος θα πάει πλέον μόνο για να δει κάτι στοχευμένα, και σε αυτή τη νοοτροπία βασιστήκαμε κι εμείς. Αν το καταφέραμε δεν ξέρω, αλλά τουλάχιστον το προσπαθήσαμε. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στην ουσία διαφημιστικά σποτ μεγάλης διάρκειας, και όχι ταινίες. Πολύ λίγες είναι οι εξαιρέσεις. Το βασικό «κακό» κατά τη γνώμη μου είναι η βαρύτητα που ρίχνουν στο τεχνικό κομμάτι και από σενάριο τίποτα, ανούσιο. Αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο, όχι μόνο στη χώρα μας. Όλο το θέμα είναι το τι παρουσιάζεις, όχι το πώς το κάνεις. Αν το σενάριο είναι μάπα, και 200 εκατομμύρια ευρώ μπάτζετ να έχεις, τζάμπα θα πάει.

Τα σχέδιά σας για το μέλλον ποια είναι; Θα υπάρχει και δεύτερη ταινία όπως γράφατε στους τίτλους τέλους;
Είπαμε, του μπι κοντίνιουντ, αλλά αν βρούμε λεφτά! Ήμασταν ξεκάθαροι. Θα το ξαναέκανα χωρίς δεύτερη σκέψη πάντως, γιατί ήταν ένας χρόνος που περάσαμε τέλεια, άσχετα με το πόσες δυσκολίες συναντήσαμε και τι πόλεμο φάγαμε. Το σίκουελ της ταινίας είναι στα σκαριά πάντως, δεν πτοούμαστε, μάθαμε και κάποια πράγματα παραπάνω πλέον, την τρέλα μας θα την κάνουμε αν και όποτε εμείς γουστάρουμε, κακοπροαίρετες υποδείξεις δεν δεχόμαστε, άστους να λένε. Όρεξη να υπάρχει και όλα γίνονται…

Η συνάντησή μου με τον Μάκη ολοκληρώθηκε με μια γλυκιά αίσθηση αγωνίας. Η αγωνία αυτή είναι χαρακτηριστικό όλων των δημιουργών. Όχι αν θα κόψει εισητήρια. Όχι αν θα βρει το κεφάλαιο να κάνει το σίκουελ. Μόνο η γλυκιά αγωνία της ύπαρξης. Το ερώτημα: Γιατί (;). Γιατί τα κάνουμε όλα αυτά; Γιατί χάνουμε τον ύπνο μας; Είναι η μεθυστική παραζάλη της ματαιοδοξίας; Είναι τα ευρώ; Είναι το γέλιο και το κλάμα του κοινού; Το χειροκρότημα; Τι μένει από όλα αυτά; Λίγο πριν φύγουμε από τον φιλόξενο και ζεστό χώρο της «Πολιτείας», ξεφυλλίζουμε τον Τίμαιο του Πλάτωνα, από τους τόμους με τα «Άπαντα», που βρίσκονται στη βιβλιοθήκη της. Καλή αντάμωση στις σκοτεινές αίθουσες με άφθονο ζεστό ποπ κορν, νάτσος με τυρί και κόκκινη σάλτσα, ζαχαρωτά και αναψυκτικά!