Από τον Τζαφάρ στη Βαϊάνα: Πώς τα sequel κινουμένων σχεδίων κατέκτησαν τον κόσμο - Οι νέες περιπέτειες της Βαϊάνα έχουν πλημμυρίσει το παγκόσμιο box office - πώς όμως φτάσαμε ως εδώ;
Τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, λίγο πριν το ανοιξιάτικο earnings call των στούντιο Disney, ο νυν και πρώην CEO της εταιρίας Μπομπ Άιγκερ ανακοίνωσε πως ένα σίκουελ-έκπληξη του πολυαγαπημένου φιλμ «Βαϊάνα» επρόκειτο να κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Η ανακοίνωση έπιασε εξ απρόοπτου τους απανταχού fans: πώς γίνεται μία ολόκληρη ταινία κινουμένων σχεδίων να αναπτυχθεί μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο;
Η απάντηση είναι απλή: η Disney είχε ήδη στα σκαριά μία σχεδόν ολοκληρωμένη τηλεοπτική σειρά με πρωταγωνίστρια την Βαϊάνα, η οποία προοριζόταν να κυκλοφορήσει στο Disney+. Και συνεπώς, το μόνο που είχαν να κάνουν τα μεγάλα κεφάλια της εταιρίας (και οι δύσμοιροι animators του στούντιο φυσικά), ήταν να αναδιαρθρώσουν στα γρήγορα το ολοκληρωμένο πρότζεκτ, να το μετατρέψουν σε κινηματογραφική ταινία, και να το κοτσάρουν τσακ-μπαμ στις κινηματογραφικές αίθουσες όλου του κόσμου.
Βλέπετε, η πρώτη περιπέτεια της Βαϊάνα, που έφερε την υπογραφή των θρύλων του animation Ρον Κλέμεντς και Τζον Μάσκερ, έκανε ικανοποιητικές εισπράξεις όταν πρωτοκυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2016 - αλλά ήταν μέσα στα επόμενα 8 χρόνια, και καθώς άρχισε να κυκλοφορεί στις απανταχού συνδρομητικές πλατφόρμες, που η ταινία μετατράπηκε σε πολιτιστικό φαινόμενο. Το «Βαϊάνα» αποτελεί μέχρι και σήμερα μία από τις κορυφαίες streaming κυκλοφορίες όλων των εποχών - και σύμφωνα με αναφορές του Nielsen, η ταινία μέτρησε πάνω από 11 δισεκατομμύρια (!) λεπτά τηλεθέασης το 2023, εξακολουθώντας να κατατροπώνει τον ανταγωνισμό 7 ολόκληρα χρόνια μετά την κυκλοφορία της.
Για την Disney λοιπόν, που τον Φεβρουάριο του 2024 προσπαθούσε απεγνωσμένα να αποστασιοποιηθεί από μία καταστροφική κινηματογραφική χρονιά (το 2023 η Disney είχε τις απανωτές κυκλοφορίες-κόλαφο των «Indiana Jones 5», «Ant-Man 3», «The Marvels» και «Wish»), ένα σίκουελ-έκπληξη σε ένα από τα μεγαλύτερα hits της ήταν κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτο. Και αν μη τι άλλο, τα αποτελέσματα δικαιώνουν: Μέσα σε λιγότερο από μία εβδομάδα, οι νέες περιπέτειες της Βαϊάνα έχουν αποσπάσει πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο box office, σημειώνοντας μία από τις πιο επικερδείς πρεμιέρες κινουμένων σχεδίων όλων των εποχών.
Η κυκλοφορία sequel για ένα δημοφιλέστατο καρτούν ακούγεται αυτονόητη τη σήμερον ημέρα: Το 2024 αναμένεται να κλείσει με τρεις από τις τέσσερις πιο επικερδείς ταινίες της χρονιάς να αποτελούν sequel κινουμένων σχεδίων. Τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντα έτσι: Παρόλο που τα live-action κινηματογραφικά σίκουελ αποτελούσαν ανέκαθεν σταθερό φαινόμενο (ακόμη και για υψηλοτάτου κύρους παραγωγές όπως ο «Νονός» του Κόπολα), η ίδια πρακτική ήταν σχεδόν ανήκουστη στα Χολιγουντιανά κινούμενα σχέδια. Συγκεκριμένα, η Disney είχε κυκλοφορήσει μονάχα ένα animated sequel στη μεγάλη οθόνη πριν την έλευση της νέας χιλιετίας, το ξεχασμένο «The Rescuers Down Under» του 1990.
Αυτό, φυσικά, δε σήμαινε πως η Disney καθόταν με σταυρωμένα τα χέρια: Με την έλευση των home media, η εταιρία βρήκε έναν νέο τρόπο να εξαργυρώσει τη δημοφιλία των κινηματογραφικών παραγωγών της. Το 1994, δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία του «Αλαντίν» (των Ρον Κλέμεντς και Τζον Μάσκερ πάλι), κυκλοφόρησε η βιντεοκασέτα «Η Επιστροφή του Τζαφάρ» - όπου η μεσανατολίτικη τρελοπαρέα καλείται να κατατροπώσει για ακόμη μία φορά τον μοχθηρό βεζύρη. Η «Επιστροφή του Τζαφάρ» ήταν η πρώτη βιντεοκασέτα-σικουελ των στούντιο Disney - και δημιουργήθηκε συνδυάζοντας απλώς τα 5 πρώτα επεισόδια της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς. Σας θυμίζει κάτι;
Παρά την εμφανώς χαμηλότερου επιπέδου παραγωγή σε κάθε τομέα (σενάριο, σκηνοθεσία, animation), η «Επιστροφή του Τζαφάρ» έκανε θραύση με τους πιτσιρικάδες της εποχής -συμπεριλαμβανομένου και του υποφαινόμενου. Μέσα στις πρώτες δύο ημέρες, η βιντεοκασέτα πούλησε πάνω από 1,5 εκατομμύριο αντίτυπα και μέχρι το τέλος της κυκλοφορίας της, η ταινία απέσπασε σχεδόν 300 εκατομμύρια δολάρια! Κάπως έτσι, ξεκίνησε ένας ανεξέλεγκτος καταρράκτης από παρόμοιου ύφους και ποιότητας βιντεοσίκουελ, από το «Ο Βασιλιάς των Λιονταριών 1,5» μέχρι το «Σταχτοπούτα 3: Ταξίδι στο Χρόνο» - με το τηλεοπτικό τμήμα της Disney να παράγει περισσότερες από 35 ταινίες μέσα σε λιγότερο από 15 χρόνια.
Παρά την ατράνταχτη επιτυχία των εν λόγω βιντεοταινιών, η Disney αντιστάθηκε στον πειρασμό να μεταφέρει τα sequels της στη μεγάλη οθόνη: Οι κινηματογραφικές κυκλοφορίες της εταιρείας χαρακτηρίζονταν από κύρος και αξιοπρέπεια, έργα βασισμένα στην δημιουργικότητα, την αυθεντικότητα και την φαντασία των καλλιτεχνών του στούντιο. Στη μεγάλη οθόνη δεν υπήρχε χώρος για μηρυκασμό ιδεών - σε αντίθεση με το βιντεοκλάμπ, όπου τα ποιοτικά στάνταρ ήταν σχεδόν ανύπαρκτα.
Τα πράγματα ωστόσο, έμελλε να αλλάξουν ριζικά με την έλευση της νέας χιλιετίας: Τον Φεβρουάριο του 1998, ο Στιβ Τζομπς (που εκείνη την περίοδο ήταν ακόμη CEO του στούντιο) μπούκαρε στα γραφεία της Pixar και ανακοίνωσε πως το σχεδόν ολοκληρωμένο «Toy Story 2», το οποίο προοριζόταν να κυκλοφορήσει σε βιντεοκασέτα, έπρεπε τώρα να μετατραπεί σε κινηματογραφική κυκλοφορία - και πως οι εργαζόμενοι στην Pixar είχαν μόνο εννέα μήνες για να ξαναγράψουν, να κινηματογραφήσουν και να ρεντεράρουν εκ νέου το φιλμ, σε έναν από τους πιο εντυπωσιακούς (και απάνθρωπους) κύκλους παραγωγής στην ιστορία της βιομηχανίας.
Μετά από 9 μήνες εξουθενωτικού crunch («ξέχνα την οικογένειά σου» ήταν η προσέγγιση του στούντιο σύμφωνα με την παραγωγό Κάρεν Τζάκσον), το Toy Story 2 κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους όλου του κόσμου και άφησε ιστορία: με πάνω από 480 εκατομμύρια δολάρια σε εισπράξεις, ήταν το 3ο πιο επικερδές φιλμ του 1999 - και θεωρείται μέχρι και σήμερα μία από τις κορυφαίες animated ταινίες όλων των εποχών. Η αρχή είχε γίνει. Η κινηματογραφική κυκλοφορία ενός σίκουελ κινουμένων σχεδίων δεν ήταν πλέον ταμπού στο Χόλιγουντ, και στα επόμενα χρόνια είδαμε μία χιονοστιβάδα από animated sequels υψηλού κύρους και επιδόσεων, από το «Shrek 2» και το υποψήφιο για Όσκαρ «Toy Story 3», μέχρι τα «Incredibles 2», «Frozen 2» και «Inside Out 2», που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κορυφή του παγκόσμιου box office.
Σήμερα, οι πιο επικερδείς ταινίες κινουμένων σχεδίων όλων των εποχών είναι σίκουελ: το «Βαϊάνα 2», το οποίο συνεχίζει την παράδοση που θέλει τα home media να μετατρέπονται σε κινηματογραφικές κυκλοφορίες, έχει ήδη βάλει πλώρη για την κορυφή - και μέσα στα επόμενα χρόνια, τα χολιγουντιανά στούντιο αναμένεται να μας προσφέρουν τα Zootopia 2, Incredibles 3, Frozen 3, Spider-Verse 3, Ice Age 6, Shrek 5, Toy Story 5 και άλλα πολλά. Και παρόλο που, με επιφανειακό σενάριο και υποδεέστερα γραφικά, το «Βαϊάνα 2» περισσότερο θυμίζει την «Eπιστροφη του Tζαφαρ» παρά το «Toy Story 2», οι επιδόσεις του φιλμ ένα πράγμα επιβεβαιώνουν: πως τα σίκουελ κινουμένων σχεδίων δεν πρόκειται να μας εγκαταλείψουν σύντομα.
13°
