Οκτώ ταινίες για εκλογικές αναμετρήσεις

Είναι γνωστή, αρχαία και άρρηκτη η σχέση μεταξύ πολιτικής και τέχνης, της επιδραστικότητας της μιας επάνω στην άλλη και της συγγένειας των δύο αυτών προϊόντων της δημόσιας σφαίρας. Αυτές οι δύο πράξεις (διότι περί πράξεων πρόκειται, δεν είναι δουλειά η πολιτική, ούτε και η τέχνη) αποδεικνύονται μέσα στον χρόνο τόσο συγγενείς που το κοινό δικαίως δυσκολεύεται διαχρονικά να ξεχωρίσει τα όρια, αν υπάρχουν, και πού βρίσκονται. Ειδικά, αν εστιάσουμε στις παραστατικές τέχνες, στη σύγχρονη εποχή έχουμε συνηθίσει τους ηθοποιούς να παριστάνουν πειστικά τους πολιτικούς και να λαμβάνουν αξιώματα και θέσεις. Αλλά και αντίστοιχα τους πολιτικούς, πολλάκις να λειτουργούν ως performing artists, με ισχυρή ευγλωττία και ικανή σωματικότητα, είτε μιλάμε για στομφώδεις λόγους, είτε για κοντινό microacting, σε υψηλούς βαθμούς επιτελεστικότητας, εκτέλεσης και ερμηνείας.

Μια τέτοιου είδους performance (του χείριστου είδους αν με ρωτάτε) παρακολουθεί το παγκόσμιο κοινό εδώ και κάποιες εβδομάδες, καθώς οι υποψήφιοι της Προεδρίας των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν μπει στην τελική ευθεία των προεκλογικών τους δράσεων, εμφανίσεων και ομιλιών. Εκτός από την καρέκλα του Προέδρου, οι δύο αντίπαλοι συναγωνίζονται όπως φαίνεται στον τοξικό λόγο, τις αγοραίες προσβολές και την ακατάλληλη φρασεολογία, με τον πτωχευμένο εργολάβο Τραμπ να παίρνει το χρυσό μετάλλιο σε όλα τα παραπάνω αγωνίσματα, όπως ήταν ασφαλώς το αναμενόμενο. Το άβολο είναι πως η Δημοκρατική πλευρά απαντά στον ίδιο τόνο, ακολουθώντας από κοντά στην κούρσα της τοξικότητας που οδηγεί ο καταδικασμένος εγκληματίας Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος, ο οποίος εκτοξεύει προσβολές και ρατσιστικά σχόλια, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί μηδέν επιχειρήματα, σαν να βρισκόμαστε σε προαύλιο σχολείου και όχι σε πολιτισμένο προεκλογικό αγώνα δημοκρατικής χώρας.

Όπως καταλαβαίνετε, θα μπορούσαμε να πληκτρολογούμε μέχρι την 5η Νοεμβρίου για το πόσο ενοχλητική και προσβλητική για τους Αμερικανούς αλλά και για όλον τον πλανήτη αποδεικνύεται αυτή η αναμέτρηση, για το πόσο έχει εκτραχυνθεί η κατάσταση, για το πόσο ευτελίζει τους θεσμούς και είναι επικίνδυνο για τη δημοκρατία. Ωστόσο, ας εστιάσουμε στο αντικείμενό μας και ας θυμηθούμε κάποιες ταινίες σχετικές με την αναπαράσταση αξιομνημόνευτων εκλογικών αναμετρήσεων και προεκλογικού παρασκηνίου στο σινεμά. Ας είμαστε ειλικρινείς, η αρχική αντίδραση στην τραμπική επίδραση ήταν, εκ των πραγμάτων, η δημιουργία μιας λίστας με ταινίες τρόμου, φρίκες και σπλάτερ. Η δεύτερη, πιο ψύχραιμη σκέψη ήταν να πατήσουμε το off στα δελτία ειδήσεων που αναπαράγουν το κλίμα της ακραίας πόλωσης και της τρομερής έντασης. Έτσι λοιπόν, με αφορμή τις αμερικανικές εκλογές της επόμενης εβδομάδας, βλέπουμε την ταινία «The Apprentice», καθώς επίσης και επτά ταινίες για εκλογικές αναμετρήσεις που υπόσχονται να μας πάνε μέχρι τα αποτελέσματα.

Milk, Γκας Βαν Σαντ, 2008

Βιογραφική ταινία για τα τελευταία χρόνια της ζωής του πολιτικού και ακτιβιστή Χάρβεϊ Μιλκ, ο οποίος το 1977, έγινε το πρώτο ανοικτά ομοφυλόφιλο άτομο που εκλέχθηκε σε δημόσιο αξίωμα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εξέχουσα προσωπικότητα στον αγώνα για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Μιλκ (Σον Πεν) κάλεσε τους γκέι να «βγουν από την ντουλάπα» και να τολμήσουν το come out στην οικογένεια, τους φίλους και τη δουλειά τους έτσι ώστε η κοινωνία να σταματήσει να τους δαιμονοποιεί. Πλαισιωμένος από ένα πολύ δυνατό καστ (Τζος Μπρόλιν, Εμίλ Χιρς, Τζέιμς Φράνκο, Ντιέγκο Λούνα), ο Σον Πεν ως Χάρβεϊ Μιλκ είναι μαγευτικός και πολύ μακριά από ό,τι άλλο τον έχετε δει να κάνει. Μια ταινία ζεστή, με καρδιά, λεπτή και αληθινή από την αρχή μέχρι το τέλος. Σπάνιο πράγμα για πολιτικούς και εκλογές, μην τα ξαναλέμε.

Election, Αλεξάντερ Πέιν, 1999

Η Τρέισι Φλικ (Ρις Γουίδερσπουν) είναι μια φιλόδοξη και διαπρέπουσα μαθήτρια (η γνωστή ξερόλα), η οποία κατεβαίνει ως υποψήφια για τις σχολικές εκλογές σε τοπικό Λύκειο της Νεμπράσκα. Ο καθηγητής ιστορίας Τζιμ ΜακΆλιστερ (Μάθιου Μπρόντερικ) έχει λόγους για να την αντιπαθεί και να την δει να αποτυγχάνει, οπότε πείθει το καλό-παιδί-και-αθλητή Πολ να κατέβει κι αυτός ως βασικός της αντίπαλος στις εκλογές.

Μια αληθινά αστεία και διασκεδαστική ταινία από τον «δικό μας» Αλεξάντερ Πέιν, η οποία λειτουργεί ως σατανική σάτιρα επάνω στην πολιτική, τις εκλογές αλλά και το σχολικό υποπεριβάλλον, χωρίς να πέφτει στην παγίδα του «άλλο ένα teenage school drama». Ο Πέιν, γνωστός και αγαπητός για την αντικειμενικότητά και την αμεροληψία του στους χαρακτήρες του, τους δημιουργεί με ψεγάδια και αδυναμίες, χωρίς να παίρνει θέση για τον ποιον να αγαπήσουμε περισσότερο και, σε αυτή την περίπτωση, ποιον να ψηφίσουμε. Μας καλεί να διαλέξουμε από τις διαθέσιμες και συχνά προβληματικές επιλογές που υπάρχουν στο τραπέζι. Όπως ακριβώς και σε όλες τις εκλογές που θα συμμετάσχουμε ποτέ.

Bulworth, Γουόρεν Μπίτι, 1998

Ένας δημοκρατικός γερουσιαστής από την Καλιφόρνια, ο Τζέι Μπούλγουορθ, παθαίνει κρίση ταυτότητας και αδυνατεί να εκπληρώσει τον κενό νοήματος -όπως τον βλέπει πλέον- ρόλο του. Μισεί τον εαυτό του και τη ζωή του. Δυστυχισμένος, απογοητευμένος και απελπισμένος όπως είναι, αγοράζει ένα συμβόλαιο θανάτου στο όνομά του. Έχοντας τρεις μέρες ζωής και απελευθερωμένος πια από τα βάρη της συνείδησής του, λέει αυτό που σκέφτεται, μεθάει, χορεύει σαν τρελός, κάνει ναρκωτικά, ραπάρει δημοσίως και γνωρίζει τη Νίνα, μια νεαρή και ελκυστική ακτιβίστρια.

Μαύρη κωμωδία και πολιτική σάτιρα από τα 90s, με τον Γουόρεν Μπίτι και τη Χάλι Μπέρι στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και ένα επικό σάουντρακ με αθάνατα κομμάτια όπως το «Ghetto Supastar» του Pras που ακούγαμε τότε σε κασέτα και βλέπαμε στο MTV. Η αρχετυπική απεικόνιση ενός κουρασμένου μεσήλικα που δεν έχει άλλη επιλογή από το να δώσει επιτέλους αυτή την εσωτερική μάχη που χρόνια αποφεύγει, αλλά ταυτόχρονα έχει χρόνο και να ερωτευτεί και μια καλλονή με τα μισά του χρόνια, είναι κάτι που το έχουμε δει χιλιάδες φορές στο Χόλιγουντ. Διαλέξτε όποιο τέλος σας αρέσει από τις δύο επιλογές, το ψεύτικο ή το αληθινό.

The Ides of March, Τζορτζ Κλούνεϊ, 2011

Το πολιτικό δράμα του Τζορτζ Κλούνεϊ, που έκανε αίσθηση το 2011, με all-star cast Πολ Τζιαμάτι, Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, Ράιαν Γκόσλινγκ, Μαρίσα Τομέι, Έβαν Ρέιτσελ Γουντ, Τζέφρι Ράιτ και Τζορτζ Κλούνεϊ φυσικά. Η ταινία ακολουθεί σε γρήγορο ρυθμό την επίπονη και ανατρεπτική προεκλογική εκστρατεία του Μάικ Μόρις (Τζορτζ Κλούνεϊ), για την οποία εργάζεται ο νεαρός Στίβεν Μάγιερς (Ράιαν Γκόσλινγκ) ανακαλύπτοντας πως αυτό είναι το ιδανικό μέρος για να χάσει την αθωότητά και τα ιδανικά του. Ψέματα, πισώπλατα μαχαιρώματα, προδοσία και υποκρισία είναι η βασική εκπαίδευση που θα λάβει στη διάρκεια μιας εξοντωτικής εκστρατείας που συνθλίβει το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή και από την οποία κανείς δεν θα βγει αλώβητος. Όποιος από θαύμα επιβιώσει, είναι δυνατόν να παραμείνει πιστός στις αρχές και τα ιδανικά του; Υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου.

Wag the Dog, Μπάρι Λέβινσον, 1997

Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο και ο Ντάστιν Χόφμαν πρωταγωνιστούν στη μαύρη κωμωδία του Μπάρι Λέβινσον, η οποία -κάποιοι θα θυμούνται πως- είχε εγείρει ερωτηματικά καθώς κυκλοφόρησε μερικές εβδομάδες πριν το σκάνδαλο Λεβίνσκι, χωρίς φυσικά να αποφύγει την παραφιλολογία και τις συγκρίσεις.

Αφού ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών κατηγορείται για σεξουαλικό σκάνδαλο με ανήλικη στο οβάλ γραφείο, λίγο πριν τις εκλογές, ο υπεύθυνος δημοσιότητας Κόνραντ Μπριν (Ρόμπερτ Ντε Νίρο) προσλαμβάνεται κατεπειγόντως για να διαχειριστεί αυτή την κρίση και να στρέψει το ενδιαφέρον του κοινού, αλλού. Με τη βοήθεια του χολιγουντιανού παραγωγού Στάνλεϊ Μοτς (Ντάστιν Χόφμαν) επιχειρούν να αποσπάσουν την προσοχή και να αποπροσανατολίσουν τα μέσα ενημέρωσης επινοώντας μια ψεύτικη στρατιωτική κρίση στην Αλβανία.

Είναι ανατριχιαστικό πως αυτή η ιστορία είναι τόσο εξοργιστική και πειστική μαζί, πως και τότε -και πολύ περισσότερο τώρα- δεν μας αφοπλίζουν τα σκάνδαλα. Δεν μας κάνει έξω φρενών η κατευθυνόμενη μιντιακή φρενίτιδα και μας είναι οικεία η μετακίνηση της προσοχής του κοινού και του δημόσιου λόγου ανάλογα με τα συμφέρονται της κάθε εβδομάδας.

Napoleon Dynamite, Τζάρεντ Χες, 2004

Ο Ναπολέων Δυναμίτης είναι ένας ψηλός, geeky, κοκκινομάλλης 16χρονος, ο οποίος μένει με τον αδερφό του και τη γιαγιά του στο Αϊντάχο. Όταν η γιαγιά του καθηλώνεται από ένα ατύχημα, τότε επιστρατεύεται ο θείος τους, Ρίκο, ένας ξοφλημένος πρώην παίκτης του football που ζει σε ένα βαν, ο οποίος καταφθάνει για να φροντίσει τα αγόρια. Ο Ναπολέων δεν περνάει καθόλου καλά στο σχολείο, όπου το bullying είναι καθημερινό. Αν και παθητικός θεατής της ζωής του, αποφασίζει να βοηθήσει τον μοναδικό του φίλο, Πέδρο, που κατεβαίνει στις σχολικές εκλογές και να γίνει ο υπεύθυνος της εκστρατείας του, ενώ είναι και ερωτευμένος με την Ντεμπ.

Αυτό το μοναδικό στο είδος του φιλμ υπόσχεται από το πρώτο λεπτό να μιλήσει στο nerdiness που όλοι κρύβουμε μέσα μας και κρατά αυτή την υπόσχεση. Υπάρχει βέβαια και μια ελαφριά περίπτωση το χιούμορ του να σου φανεί λίγο άγαρμπο και μάταιο. Όπως και να ‘χει το «Napoleon Dynamite» είναι μια ασυνήθιστη high school teen κωμωδία του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, τόσο αντισυμβατική και αλλόκοτη, όσο και το κοινό που αισθάνεται βολικά με αυτές τις ταινίες.

All the King’s Men, Ρόμπερτ Ρόσεν, 1949

Ένα νουάρ δράμα της δεκαετίας του ’40 είναι η ιστορία του Γουίλι Σταρκ (Μπρόντερικ Κρόφορντ), ενός αφανούς πολίτη που καταφέρνει να γίνει δικηγόρος και στη συνέχεια κυβερνήτης. Την ιστορία του αφηγείται ο δημοσιογράφος Τζακ Μπέρντεν (Τζον Άιρλαντ), ο οποίος παρακολουθεί τον Σταρκ στον αγώνα του κατά της διαφθοράς, εντυπωσιασμένος από την τιμιότητά του. Τα χρόνια περνούν, η εξουσία όμως διαφθείρει και το πιο συγκρατημένο και πειθαρχημένο πνεύμα και ο Σταρκ γίνεται πιο διεφθαρμένος και από τους προηγούμενους. Τελικά μήπως ο κόσμος προτιμά τους ύπουλος πολιτικούς που υπόσχονται τα πάντα ευθαρσώς και ψευδώς, από τους ειλικρινείς που λένε τα πράγματα με το όνομά τους ακόμα κι αν κάποια αυτιά δεν ευχαριστηθούν; Η συνέχεια επί της οθόνης σε μια παλιά ιστορία, η οποία είναι τόσο επίκαιρη και φρέσκια όσο και το τέλος της.

The Apprentice, Άλι Αμπάσι, 2024

Χωρίς αμφιβολία, η πιο επίκαιρη επιλογή της προεκλογικής περιόδου είναι η νέα ταινία του Ιρανού Αλί Αμπάσι, του οποίου η τελευταία ταινία «Holy Spider», απήλαυσε ιδιαίτερης προσοχής και στη χώρα μας. Η ταινία, η οποία παίζεται ακόμη στους κινηματογράφους, διηγείται την ιστορία του νεαρού Ντόναλντ Τραμπ και της επίμονης προσπάθειάς του να ανέλθει στον επιχειρηματικό τομέα των ακινήτων στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ‘70 και του ’80 με κάθε τρόπο, με την καθοδήγηση του γνωστού δικηγόρου Ρόι Κον.

Σε μια σύγχρονη ελεγεία της κοινοτυπία του κακού, ο Αμπάσι κλιμακώνει βαθμηδόν την ωρίμανση ενός κοινού, αγχωμένου και εμμονικού με την επιτυχία και το χρήμα μεσοαστού (μια περιγραφή που ακουμπάει πολύ κόσμο και τότε και τώρα), σε ένα τρομακτικό ανθρωπόμορφο τέρας, χωρίς ντροπή, όρια, ηθική και αισθητική, δοθείσας της ευκαιρίας και βρισκόμενος σε ικανές συνθήκες και με την κατάλληλη εκπαίδευση. Ποιες είναι αυτές; Ένα καταπιεστικό, επικριτικό και αποδοκιμαστικό οικογενειακό περιβάλλον για αρχή και ένας καρχαρίας-αρπακτικό μέντορας, ακραία ανήθικος και γνήσιο προϊόν του καπιταλιστικού αμερικανικού αφηγήματος.

Η σταδιακή μεταμόρφωση του Σεμπάστιαν Σταν σε Ντόναλντ Τραμπ είναι εξαιρετικά πειστική. Δεν είναι συχνό το φαινόμενο ένας ηθοποιός να μπορεί να μετακινείται από το μπλοκμπάστερ και τις ταινίες με σούπερ ήρωες σε ένα περιβάλλον ανεξάρτητου σινεμά, ωστόσο ο Σεμπάστιαν Σταν φαίνεται να μπορεί να το κάνει με ευκολία και περίφημα.

Κύρια αρετή της ταινίας είναι πως εξηγεί και δεν δικαιολογεί το φαινόμενο Τραμπ, κατασκευάζοντας το προφίλ ενός ατόμου, το οποίο ενσωματώνει πλήρως όλα όσα είναι στραβά σε αυτόν τον κόσμο. Μια λαμπρή και προειδοποιητική ταινία για έναν επικίνδυνο και φρικτό πολιτικάντη, ο οποίος ετοιμάζεται να μας κάτσει στο σβέρκο άλλη μια φορά.