Kneecap: Οι Ιρλανδοί rappers που ίσως «τιμωρηθούν» με Όσκαρ

Κινηματογράφος και hip-hop συναντιούνται στο Μπέλφαστ, η ιστορία των Kneecap προβάλλεται στη μεγάλη οθόνη του Cinobo Opera, με αρκετούς ήδη να μιλάνε και να γράφουν για ένα σύγχρονο «Trainspotting». Η ταινία του Rich Peppiatt συστήνει το συγκρότημα από τη Βόρεια Ιρλανδία, σε μια ημι-βιογραφία, με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους μουσικούς -Mo Chara, Móglaí Bap and DJ Próvaí. Σεξ, ναρκωτικά και ιρλανδικό hip hop, σκηνές με έντονα χρώματα και στολές από μπαλακλάβες και αθλητικές neon φόρμες, θέτουν στο προσκήνιο τη δύναμη της γλώσσας, μιλώντας για τη μετα-αποικιοκρατία στην Ιρλανδία.

Ποιοι είναι οι Kneecap και γιατί μας αφορά η ιστορία ιρλανδών ράπερ;

Τρεις νέοι από το Δυτικό Μπέλφαστ, μια -σχεδόν- απαγορευμένη γλώσσα και ήχοι που ενώνουν hip-hop με punk. Kneecap. Η αντιδραστική κολεκτίβα που ξεκινάει να ραπάρει το 2017 με το τραγούδι «C.E.A.R.T.A», λέξη που σημαίνει «δικαιώματα» στα γαελικά και σήμερα πρωταγωνιστεί στη μεγάλη οθόνη. Το όνομά τους μεταφράζεται ως «επιγονατίδα» και αναφέρεται στην τιμωρία που επιβαλλόταν στους εμπόρους ναρκωτικών από παραστρατιωτικούς Ιρλανδούς Ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι έπεφταν στα γόνατα υπό την απειλή όπλου. Η πορεία τους μετράει μόλις εφτά χρόνια, φαίνεται πολλά υποσχόμενη και ο στόχος τους -εκτός από καλό hip-hop- είναι η καθιέρωση της γαελικής γλώσσας στη σύγχρονη μουσική και pop κουλτούρα.

Τα ιρλανδικά έχουν περάσει διάφορα στάδια απαγόρευσης ανά τα χρόνια, καταφέρνοντας τελικά το 2007, να γίνουν επίσημη γλώσσα της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και περιφερειακή της Βόρειας Ιρλανδίας. Το 2015, η Ιρλανδία επανέλαβε το αίτημα να καταστεί πλήρως η ιρλανδική γλώσσα εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η παρέκκλιση καταργήθηκε. Φτάνοντας στο 2022, προστίθενται τελικά τα ιρλανδικά στο «ρόστερ» των 23 επίσημων γλωσσών της ΕΕ. Η εμφάνιση των Kneecap γίνεται στο κατάλληλο timing, σε μια εποχή αγανάκτησης και προσπάθειας για αλλαγή. 

«Tο κύριο πρόβλημα με τη γλώσσα μας για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν ότι οι άνθρωποι τη μάθαιναν στο σχολείο, αλλά δεν λειτουργούσε ως μέσο επικοινωνίας. Τώρα αισθάνομαι ότι δημιουργούμε μοντέρνα, σύγχρονη μουσική που ρίχνει ένα φως πάνω στην ιρλανδική φωνή και τους ανθρώπους της. Μικρότερος ντρεπόμουν να μιλήσω γαελικά, σχεδόν κανείς δεν τα ήξερε», λέει ο Mo Chara σε συνέντευξη του περιοδικού Dazed.

Όσα είδαμε και ακούσαμε στην ταινία των Kneecap

Την ταινία προλόγισαν οι Σπύρος Γερουσής και Άλεξ Πλατς, τοποθετώντας το κοινό στο χρονικό πλαίσιο, εξηγώντας την ιστορία των γαελικών και κάνοντας αναφορές στην παρουσία της ραπ στον κινηματογράφο. Με μια σύντομη ιστορική αναδρομή, καταλήγουν στο ότι η ταινία των Kneecap εμφανίζει ομοιότητες με εκείνες των 80s -όπως «The Big street» και «Wild Style»- παρουσιάζοντας ταυτόχρονα στοιχεία εποχής 90s, τότε που αρχίσαν οι hip hop μουσικοί να θεωρούνται πραγματικοί αστέρες, αποτελώντας τα νέα πρόσωπα της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ταινία «8 Mile». 

Η ιστορία των Kneecap είναι η ιρλανδική πρόταση για τα όσκαρ του 2025, αυτοσαρκαστική, με υβριστική γλώσσα και πρωτοτυπία για τον τρόπο που αναδεικνύει τα γαελικά. «Κάθε ιρλανδική λέξη που μετράς είναι μια σφαίρα της ιρλανδικής ελευθερίας», φράση που ακούγεται στην ταινία. 

Πρώτο πλάνο. Η γέννηση του Móglaí Bap στο δάσος και ο Michael Fassbender στον ρόλο του πατέρα. Ο Fassbender έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις ότι αυτή η ταινία ήταν ευκαιρία για να επανασυνδεθεί με τις ιρλανδικές ρίζες του, αποτελώντας ένα πολύ προσωπικό έργο για τον ίδιο. Σε 105 λεπτά βλέπουμε τρεις διαφορετικές ζωές να ενώνονται, στο Μπέλφαστ της εργατικής τάξης. Ανήσυχα πνεύματα, ταραχοποιά στοιχεία που μπαινοβγαίνουν συχνά στο αστυνομικό τμήμα και αρνούνται να μιλήσουν αγγλικά. Σε μια ακόμα σύλληψη, ο Mo Chara γνωρίζει τον DJ Próvaí, ο οποίος εργάζεται ως δάσκαλος μουσικής και καλείται στο τμήμα σε ρόλο διερμηνέα. Mo Chara και DJ Próvaí ξεκινάνε να μιλάνε γαελικά, η αστυνομικός αδυνατεί να καταλάβει όσα λένε και κάπως έτσι δημιουργείται μια σχέση που θα αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία των Kneecap.

Σε μια ταινία για ένα συγκρότημα, δεν θα μπορούσε να λείπει το στοιχείο της μουσικής, με το σάουντρακ να αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τραγούδια των Kneecap, συμπεριλαμβανομένων των πιο γνωστών, όπως το «C.E.A.R.T.A» και το «H.O.O.D». Όχι, δεν είναι μιούζικαλ, είναι μια ιστορία φρέσκια που έχει όντως κάτι να πει. «Οι Kneecap ήταν αποφασισμένοι εξαρχής ότι θέλουν να κάνουν αυτό το project για την κοινότητα των Ιρλανδόφωνων που ζουν στη Βόρεια Ιρλανδία. Και ήμουν απόλυτα σύμφωνος με αυτό. Πιστεύω ότι όταν κάνεις κάτι που εστιάζει πραγματικά σε κάτι τόσο συγκεκριμένο και αυθεντικό, σαν από μαγεία, φτιάχνεις τελικά κάτι παγκόσμιο», αναφέρει ο σκηνοθέτης της ταινίας, Rich Peppiatt, στο σημείωμά του.

Μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές θα γυριστούν στο γκαράζ του DJ Próvaí, στο μέρος που θα μετατραπεί τελικά στο κρυφό στούντιο των τριών Ιρλανδών. Καταχρήσεις, θέματα ηθικής και ανάρμοστη συμπεριφορά είναι τα συστατικά που κάνουν πολλούς να θεωρούν την ταινία ως ένα «Trainspotting» του σήμερα. Παρόλο που πρωταγωνιστές είναι οι ίδιοι οι ράπερ, οι ερμηνείες φαίνονται σχεδόν επαγγελματικές, με τον σκηνοθέτη να αναφέρει ότι το δύσκολο κομμάτι ήταν τρεις μουσικοί που δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με τον κινηματογράφο, να μοιραστούν επάξια τη σκηνή με κάποιον σαν τον Michael Fassbender. Κρίνοντας από το αποτέλεσμα, τα καταφέρανε. 

Kneecap: Μια ταινία πολλών αστέρων

Η ιστορία των Kneecap έγινε η πρώτη ιρλανδική ταινία που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Sundance, θεωρείται από τις πιο δημοφιλείς μη αγγλόφωνες της χρονιάς και ενδέχεται να τη δούμε υποψήφια στα Όσκαρ του 2025. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι λόγω της ακατάλληλης φρασεολογίας και έντονης προβολής ναρκωτικών, θα υπάρξουν ψηφοφόροι που δεν θα συμβαδίσουν με το νόημα της ταινίας. Και ίσως μερικές φορές, τα αστέρια δεν χρειάζεται να λάμπουν για να βρεθούν στα Όσκαρ.