Κινηματογραφος

Χορεύοντας με τον Μπέκετ: Μια διαφορετική βιογραφία για τον κορυφαίο Ιρλανδό συγγραφέα

Το ανθρώπινο μεγαλείο του Σάμιουελ Μπέκετ

Κωνσταντίνος Καϊμάκης
ΤΕΥΧΟΣ 911
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Χορεύοντας με τον Μπέκετ: Κριτική για την ταινία του Τζέιμς Μαρς, με τους  Γκάμπριελ Μπερντ, Έινταν Γκίλεν, Φιον Ο' Σία, Μπρόνα Γκάλαχερ, Σαντρίν Μπονέρ

«Τι καταστροφή!» Η πρώτη αντίδραση του Σάμιουελ Μπέκετ όταν ακούει το όνομά του στη βράβευση του Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ακολουθεί η «φυγή» από την πραγματικότητα, ώστε να προβεί σε μια ανασκόπηση της ζωής του, συνομιλώντας με τον… εαυτό του. Οι βασικοί σταθμοί στον πολυτάραχο βίο του κορυφαίου Ιρλανδού συγγραφέα που παρουσιάζονται από αυτό το σημείο κι ύστερα, σχετίζονται αυστηρά με τις γυναίκες που τον σημάδεψαν. Ξεκινώντας φυσικά από την αυταρχική μητέρα του.

Μια διαφορετική βιογραφία για τον κορυφαίο Ιρλανδό συγγραφέα είναι το φιλμ «Χορεύοντας με τον Μπέκετ» του Τζέιμς Μαρς. Μια βιογραφία πρωτότυπη και αισθαντική επικεντρωμένη στο λογοτεχνικό χάρισμα (ένα κράμα καυστικής χαρμολύπης με ευφυές, πνευματώδες χιούμορ) του δημιουργού του «Περιμένοντας τον Γκοντό». Ο Τζέιμς Μαρς γνωρίζει ότι αν θέλει να περιγράψει την ιστορία του Μπέκετ μακριά από τις παραδοσιακές νόρμες της ακαδημαϊκού biopic, θα πρέπει να ταξιδέψει σε άλλους αφηγηματικούς τόπους. Σοφά επιλέγει, λοιπόν, μια αποσπασματική (φαινομενικά στεγνή από συναίσθημα, αλλά στην πραγματικότητα απέραντα τρυφερή) συρραφή βινιετών από σημαντικούς σταθμούς στη ζωή και το έργο του Μπέκετ, με το ενδιαφέρον του να εστιάζει στις σχέσεις με τις γυναίκες που τον επηρέασαν. Γυναίκες που όχι μόνο του χάρισαν την έμπνευση αλλά ίσως και να τον διαμόρφωσαν στον πεσιμιστή ανατόμο της σύγχρονης παράλογης πραγματικότητας. Το εξαιρετικό εύρημα της συνομιλίας του Μπέκετ με τον εαυτό του σε ένα απροσδιόριστο τόπο («το μέρος που είναι ο προορισμός όλων») είναι φτιαγμένο υποδειγματικά «φωτογραφίζοντας» τρόπον τινά τη βασική συνθήκη του εμβληματικού του «Περιμένοντας τον Γκοντό». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της διαρκούς ματαίωσης και της αβάσταχτης μελαγχολίας, ο Μαρς μάς συστήνει έναν βαθιά ευαίσθητο και εσωστρεφή Μπέκετ, ο οποίος πάντως δεν διστάζει να δείξει τον δυναμικό χαρακτήρα του όταν η περίσταση το απαιτεί. Είτε στην επανάστασή του απέναντι στην καταπιεστική μητέρα του –«σου έδωσα ό,τι καλύτερο είχα» του λέει εκείνη όταν της ανακοινώνει ότι θα πάει να ζήσει στο Παρίσι, για να της δώσει την καλά πληρωμένη απάντηση του: «εύχομαι για καλό δικό σου να μην είναι αλήθεια κάτι τέτοιο»–, είτε παίρνοντας ενεργά μέρος στη γαλλική αντίσταση όταν το Παρίσι βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή, είτε ανταποκρίνεται στον πραγματικό έρωτα όταν εκείνος βρίσκεται μπροστά του με τη μορφή της δυναμικής Μπάρμπαρα. Ο Μπέκετ του Μαρς δεν είναι τόσο ο ογκόλιθος της παγκόσμιας λογοτεχνίας όσο ο ταπεινός και ρομαντικός υπερασπιστής της ακεραιότητας και των χαμένων ονείρων. Η εξομολόγηση της πιο χαρούμενης στιγμής της ζωής του (το πέταγμα του χαρταετού με τον πατέρα του), είναι μια στιγμή που δεν μένει μόνο στη μνήμη αλλά κάθεται, και μάλιστα για πολύ ώρα, στην καρδιά του θεατή.