Οι πρώτες επιτυχίες του Γιώργου Λάνθιμου, πολύ πριν από το «Poor Things»

Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, «Poor Things», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Άλισντερ Γκρέι από το 1992 και με πρωταγωνίστρια την Έμα Στόουν, στο ρόλο της Μπέλα Μπάξτερ, κέρδισε 4 Όσκαρ - ανάμεσα σε αυτά και εκείνο της Καλύτερης Ηθοποιού, για την ερμηνεία της Στόουν. Για το διεθνές κοινό, είναι ένα οπτικά όμορφο, αλλά παράξενο παραμύθι από το μυαλό του οραματιστή σκηνοθέτη που μας χάρισε τολμηρές ταινίες, σαν τον «Κυνόδοντα» και την «Ευνοούμενη». Για ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού κοινού, αποτέλεσε την αφορμή για την επιστροφή του στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Ο Γιώργος Λάνθιμος μετρά πάνω από 20 χρόνια στον χώρο της σκηνοθεσίας

Μεγαλωμένος στο Παγκράτι, κοντά στο κέντρο της Αθήνας, ο Λάνθιμος παρακολούθησε μαθήματα σκηνοθεσίας στη Σχολή Κινηματογράφου Τηλεόρασης Λ. Σταυράκου. Αρχικά, ασχολήθηκε με πρότζεκτ όχι τόσο αντιπροσωπευτικά του μετέπειτα ανεπτυγμένου ύφους του που έγινε σήμα κατατεθέν, κυρίως επειδή οι Έλληνες παραγωγοί δεν ήταν έτοιμοι να  χρηματοδοτήσουν τις πιο πειραματικές του ιδέες. Ξεκινώντας κατά τη δεκαετία του 1990, σκηνοθέτησε μια σειρά από βιντεοκλίπ για τη Δέσποινα Βανδή («Δέκα Εντολές», 1997), τη Μαντώ («Μάταια», 1997), τη Χαρούλα Αλεξίου («Ένας φαντάρος σ' ένα τρένο», 1998) και την Αλέξια («Woman In White», 1999). Από εκείνη την πρώιμη περίοδο του Λάνθιμου, διάσημες ήταν και οι συνεργασίες του με τον Σάκη Ρουβά, στα βιντεοκλίπ των τραγουδιών «Θέλεις Ή Δεν θέλεις» (1998), «Υπήρχες Πάντα» (1998), «Δεν Έχει Σίδερα Η Καρδιά Σου» (1998) και «Η Καρδιά Μου» (1998).

Σημαντική για την εξέλιξη του νεαρού τότε σκηνοθέτη υπήρξε και η συνεργασία του με τον θεατρικό σκηνοθέτη και χορογράφο, Δημήτρη Παπαϊωάννου, επάνω σε τρία «promotional» βίντεο για τις παραστάσεις του «Δράκουλας» (1997), «"Τραγούδι 99" - Ανθρώπινη Δίψα» (1999) και «For Ever» (2001). Πριν από αυτές τις δουλειές ο Λάνθιμος είχε δουλέψει μόνο σε ένα δικό του πρότζεκτ, τη μικρού μήκους ταινία, «Ο βιασμός της Χλόης» (1995). Μετά τη συνεργασία του αυτή με τον Παπαϊωάννου γύρισε μία ακόμη μικρού μήκους, το «Uranisco Disco» (2001).

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Λάνθιμου ήταν η κωμωδία, «Ο καλύτερός μου φίλος» (2001), με πρωταγωνιστές τον Λάκη Λαζόπουλο, τον Αντώνη Καφετζόπουλο και τη Σμαράγδα Καρύδη. Η ταινία γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία στην Ελλάδα, «κόβοντας» 350.000 εισιτήρια. Στο καστ συμμετείχαν επίσης οι Βέρα Κρούσκα, Μαρία Καβογιάννη και Καίτη Κωνσταντίνου.

Κατά τη δεκαετία του 2000 ο Λάνθιμος ανέλαβε να σκηνοθετήσει μια σειρά από διαφημιστικά σποτ για την αεροπορική εταιρεία Aegean Airlines (2006-2011). Μερικά από τα πιο γνωστά ήταν «Οι Έλληνες στο Λονδίνο», που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2006, το «Κρέας ή ψάρι», που έπαιξε πρώτη φορά τον Μάιο του 2006, η ταινία για την παραγγελία των πρώτων Airbus (2006), το «Παρίσι» (2008), το «Κάθε Επιβάτης και μία ιστορία», που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2009 και «Οι ενοχλητικοί Διπλανοί» (2011). Επίσης, το 2004 ο Λάνθιμος υπήρξε μέλος της δημιουργικής ομάδας που σχεδίασε τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα.

Τελικά, ο σκηνοθέτης αποφάσισε να αγνοήσει τις προτροπές των παραγωγών και να εστιάσει στην ανάπτυξη της δικής του σκηνοθετικής ματιάς, ξεκινώντας με την χαμηλού προϋπολογισμού «Κινέττα», που έκανε πρεμιέρα το 2005 στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο και συνεχίζοντας με τον πιο ευρέως γνωστό «Κυνόδοντα», το 2009.

Για την ακρίβεια, ο «Κυνόδοντας» ταξίδεψε σε φεστιβάλ σε ολόκληρο τον κόσμο και αφότου κέρδισε το βραβείο «Un Certain Regard» στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, καθώς και μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, έγινε μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές στις σχολές κινηματογράφου. Κέρδισε, επίσης, τον έπαινο του θρυλικού κριτικού κινηματογράφου, Ρότζερ Έμπερτ, τόσο για τη φωτογραφία του όσο και για τις ερμηνείες των ηθοποιών. Αυτή η διεθνής αναγνώριση αντήχησε πίσω στην Ελλάδα, κάνοντας ακόμα και τον τότε Πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου να σχολιάσει την επιτυχία του, λέγοντας ότι: «Η είδηση ότι η ταινία “Κυνόδοντας” του Γιώργου Λάνθιμου είναι υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας ξεπερνά κατά πολύ τον χώρο του κινηματογράφου, των τεχνών, του πολιτισμού. Αφορά ολόκληρη τη χώρα, τους ανθρώπους της, τη νέα γενιά δημιουργών που ενσαρκώνουν το “ναι, γίνεται” σε μια δύσκολη εποχή».

Η εποχή, όμως, ήταν πραγματικά δύσκολη, καθώς το 2011 η Ελλάδα είχε μόλις εισέλθει σε μία οικονομική κρίση που επρόκειτο να κρατήσει μια ολόκληρη δεκαετία και ο Λάνθιμος, ακόμα κι αν ήταν ένας από τους πιο σεβαστούς σκηνοθέτες της χώρας, αδυνατούσε να βρει τα χρήματα που χρειαζόταν για να πραγματοποιήσει τα μεγαλεπήβολα και ιδιόρρυθμα πρότζεκτ του. Γύρισε μόνο μία ακόμα ταινία στην Ελλάδα, τις «Άλπεις» (2011) και ύστερα μετακόμισε στην Ιρλανδία για το επόμενο σκηνοθετικό του εγχείρημα. Ο «Αστακός» (2015), με πρωταγωνιστές τον Κόλιν Φάρελ και τη Ρέιτσελ Βάις, γυρίστηκε κυρίως στο Δουβλίνο και με την κυκλοφορία του, ο Λάνθιμος καθιερώθηκε ως ένας διεθνής «indie» αστέρας. Η ταινία επιλέχθηκε να διαγωνιστεί για τον «Χρυσό Φοίνικα» στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών του 2015 και κέρδισε το «Βραβείο της Επιτροπής».

Παρότι ο Γιώργος Λάνθιμος δήλωσε σε μία πρόσφατη συνέντευξη τύπου ότι δεν μπορούσε να γυρίσει το «Poor Things» στην Ελλάδα (ενώ προσπάθησε), απλά και μόνο επειδή «δεν υπάρχουν στούντιο στην Ελλάδα» κι έτσι αποφάσισε να το γυρίσει στην Ουγγαρία, αυτός και η σύζυγός του από το 2013, η ηθοποιός Αριάν Λαμπέντ, πρόσφατα επανεγκαταστάθηκαν στη χώρα. Άλλωστε, η ελληνική κουλτούρα ανέκαθεν ήταν μία από τις βασικές πηγές έμπνευσης για τον καταξιωμένο σκηνοθέτη.