Το «Άγνωστοι μεταξύ μας» και γιατί είναι ο καιρός του

Το «Άγνωστοι μεταξύ μας» του Βρετανού Άντριου Χέι είναι μια πανέμορφη, συγκινητική, ευαίσθητη, ειλικρινής και απαραίτητη ταινία. Βυθίζεσαι μέσα της, την απολαμβάνεις, και ώρες μετά έχεις ακόμη τη γεύση της στο στόμα σου. Και είναι, ακόμη, μια ταινία που άργησε. Μα τέλος καλό, όλα καλά. Έρχεται πάνω στην ώρα, τον κατάλληλο καιρό.

Οι γκέι φίλοι μου που την είδαν δεν συγκινήθηκαν απλώς: σπάραξαν στο κλάμα. Πολύς κόσμος κλαίει στον κινηματογράφο, αλλά είναι ένα λυτρωτικό κλάμα αυτό. Ένα όμορφο κλάμα. Πικρό βέβαια, αλλά όμορφο. Είναι έτσι φτιαγμένη η ταινία. Κι αν κανείς σάς πει ότι «εκβιάζει το συναίσθημα του θεατή» και λοιπά πασέ βαρύγδουπα, να του πείτε ότι αυτός είναι ο ρόλος της τέχνης, γι’ αυτό γράφουμε βέβαια (και κάνουμε ταινίες, μουσική κλπ.), όχι για να τον εκβιάσουμε να μας πει πού έχει κρύψει τα λεφτά. Γράφουμε συγκινητικά κείμενα για να συγκινηθεί ο άλλος, και κωμικά για να γελάσει. Πολιτικά για να προβληματιστεί, και δραματικά για να ανεβούν οι σφυγμοί του. Τρόμου για να τρομάξει. Μιούζικαλ για να χορεύει κλακέτες ενώ τρώει τα ποπ-κορν του. Και ούτω καθεξής.

Η ταινία, για να επιστρέψουμε σ’ αυτήν, είναι ένας ύμνος στην αγάπη και τη συγχώρεση, στην κατανόηση και την αποδοχή. Και είναι τόσο όμορφα φτιαγμένη, και οι τέσσερις πρωταγωνιστές (οι δύο συν δύο, αν προτιμάτε) είναι όλοι τους υπέροχοι. Όλοι παίζουν σχεδόν πάνω από τις δυνατότητές τους, θα έλεγα με μια προφανή δόση υπερβολής. Οι Άντριου Σκοτ και Πολ Μεσκάλ, η Κλερ Φόι και ο Τζέιμι Μπελ. Και όλοι παίζουν απολαμβάνοντάς το. Και σαν να βουρκώνουν στ’ αλήθεια όποτε βουρκώνουν. Απολαμβάνοντάς το πάντα, ακόμη και όταν ξέρουν την αλήθεια. Που είναι πικρή βέβαια. Αυτό έλειπε. Όλο το έργο είναι πικρό.

Είναι ένα φιλμ που ναι, προφανώς και αφορά τον καθένα μας, παρά το πολύ συγκεκριμένο θέμα του —βασικά, όλες οι ταινίες συγκεκριμένα θέματα έχουν, και όλες αφορούν τον καθένα μας εξίσου—, αλλά που οι γκέι, ειδικά από μια ηλικία και πάνω, θα ταυτιστούν τόσο πολύ με τους δύο πρωταγωνιστές βλέποντάς την, που στ’ αλήθεια θα σπαράξουν: θα νιώσουν διαλυμένοι· και, την επόμενη στιγμή, και κυρίως το υπόλοιπο της ημέρας, γεμάτοι και ζεστοί. Γιατί, το ξαναλέμε, η ταινία είναι τόσο ειλικρινής, λέει τα πράγματα με τόσο καθαρές κουβέντες, μιλά τόσο ευθύβολα και επιτέλους ακομπλεξάριστα, όσο μάλλον ποτέ πριν καμιά άλλη — μιλώντας πάντα για τον μέινστριμ κινηματογράφο μυθοπλασίας. Λέει όσα έχουν βιώσει οι γκέι, όσα εξακολουθούν να βιώνουν, όσα σκέφτονται και όσα φοβούνται, όσα έχουν υποστεί και όσα τούς βασανίζουν ακόμη έστω και αναμνήσεις. Και τα λέει ενώπιον όλων· όλων ημών, εννοώ. Ξανά: η ταινία είναι μέινστριμ, είναι για όλους, μας αφορά όλους, και την απολαμβάνουν όλοι, έστω με γνώμονα και μέτρο πάντα την ευαισθησία του ο καθείς, προφανώς.

Δυο λόγια για την υπόθεση: Ο Άνταμ, σαραντάρης σεναριογράφος σε καλλιτεχνικό αδιέξοδο, ζει σε μια πολύ μεγάλη, πολύ ψηλή και εντελώς άδεια πολυκατοικία κάπου στο Λονδίνο. Κάτι αφύσικο, προφανώς, καθώς δεν υπάρχουν άδεια και απαστράπτοντα κτίρια κατοικιών στο Λονδίνο και πουθενά αλλού. Όμως νά που ένας συνομήλικός του άντρας, ο Χάρι, ζει τελικά σε ένα γειτονικό διαμέρισμα. Αναπόφευκτα θα συναντηθούν, θα πιουν με τα πολλά ένα ποτό, θα σμίξουν («Είσαι γκέι, σωστά;» «Ναι»), και τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα κοιμούνται μαζί, θα μαγειρεύουν και θα τρώνε μαζί, θα βλέπουν τηλεόραση μαζί, θα βγαίνουν στην πόλη να διασκεδάσουν, και θα τα λένε. Θα μοιράζονται τις εμπειρίες τους, τους παλιούς τους φόβους, την ανασφάλειά τους, και φυσικά την αγάπη τους. Με δυο λόγια: θα περνάνε καλά, ήσυχα, και όμορφα. Φυσιολογικά.

Στο μεταξύ αυτό όμως, ο Άνταμ θα παίρνει κάθε τόσο το τρένο, κινούμενος ποιος ξέρει από ποια λαχτάρα, και θα πηγαίνει σε ένα προάστιο, ή ένα χωριό, όπου θα συναντά ένα ζευγάρι, έναν άντρα και μια γυναίκα, πάλι στην ηλικία του, που, στην πρώτη του επίσκεψη εκεί, αποδεικνύεται πως είναι οι γονείς του, όπως ακριβώς ήταν την ημέρα που, τριάντα χρόνια πριν, σκοτώθηκαν σε ένα τρομερό αυτοκινητικό δυστύχημα — όταν ο γιος τους ήταν δώδεκα χρονών. Οι τρεις τους θα τα λένε στο εξής σ’ αυτές τις τακτικές επισκέψεις του Άνταμ, θα γευματίζουν μαζί, θα γελάνε, θα θυμούνται, θα του ζητήσουν συγγνώμη για όσα έκαναν (ή δεν έκαναν), θα τον αποδεχτούν και θα τον αγκαλιάσουν. Και εκείνος θα τα δεχτεί με ανακούφιση όλα αυτά, και με άλλη τόση ανακούφιση θα τους πει πως, έι, τα πράγματα άλλαξαν, δεν έχουμε 80s πια, έχουν γίνει άλματα από τότε, τα στερεότυπα τα πήρε το ποτάμι του χρόνου, το AIDS είναι μια κακιά ανάμνηση, όχι, τώρα πια και να παντρευτώ μπορώ, και να κάνω παιδιά μπορώ, και τα πάντα, μην ανησυχείτε, όλα καλά. Όλα καλά.

Αυτά πάνω-κάτω. Γίνονται ασφαλώς και κάποια ακόμα πράγματα, αλλά δεν θα έπρεπε να τα αποκαλύψω εδώ.

Η ταινία, τώρα, δεν είναι μια ταινία του Φανταστικού, καθώς όλο αυτό είναι προφανές ότι δεν συμβαίνει στ’ αλήθεια, τα φαντάζεται ο Άνταμ, ενώ στο Φανταστικό τα μη ρεαλιστικά πράγματα συμβαίνουν εντελώς στ’ αλήθεια. (Αυτό δεν είναι σπόιλερ). Η ταινία είναι ένα αλληγορικό μελό ρομάντζο (όλα τα ρομάντζα είναι μελό, γι’ αυτό μάς αρέσουν) όλο συγκίνηση, συναίσθημα και τρυφεράδα, όλο νοσταλγία και προσπάθεια να επουλωθεί ένα τραύμα, ή μία σειρά τραυμάτων, μια ψυχοθεραπευτικό και απελευθερωτικό έργο τέχνης —χαλαρά βασισμένο σε ένα ιαπωνικό μυθιστόρημα— για μεγάλες, και συχνά χαμένες, προσδοκίες, που χρησιμοποιεί ένα συγκλονιστικό, πραγματικά ανατριχιαστικό, αφηγηματικό τέχνασμα, που το τραβάει ώς τα όριά του. (Και καλά κάνει). Ξέρουμε κι άλλα επίθετα, αλλά ας μείνουμε σ’ αυτά.

Το «Άγνωστοι μεταξύ μας» είναι επίσης —όπως μάλλον έγινε ήδη κατανοητό— μια ταινία για την απώλεια, το τραύμα και τον χαμένο χρόνο, για τη λαχτάρα και την ελπίδα, για την κατανόηση και τον σεβασμό. Και μαζί είναι μια ταινία-αγκαλιά για όλους τους γκέι, όλων των ηλικιών (αν και οι μεγαλύτερες ηλικίες θα την καταλάβουν καλύτερα, πιο βαθιά, και θα τους επηρεάσει βαθύτερα και, τρόπον τινά, πιο ουσιαστικά), και ταυτόχρονα μια ταινία όπως όλες οι ταινίες: για όλους. Και μάλιστα μια ταινία που έρχεται τον κατάλληλο καιρό.

Είναι ο καιρός των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών και στην Ελλάδα, είναι ο καιρός τού coming out, είναι ο καιρός και του δικού μας coming out, ο καιρός να πούμε απλά, όμορφα και ντόμπρα, ναι είμαστε ομοφοβικοί, ναι έχουμε τα προβλήματά μας, ναι είμαστε μαλάκες. Ναι. Συγγνώμη.