Eξήντα χρόνια «Dr. Strangelove»: To μυστήριο πίσω από το αριστούργημα του Κιούμπρικ

Το 1999, ένας ρεπόρτερ από το Scientific American ρώτησε τον 91χρονο φυσικό Έντουαρντ Τέλλερ αν ήταν αλήθεια ότι ήταν το πραγματικό πρότυπο για τον «Dr. Strangelove», τον επιστημονικό σύμβουλο που υποδύθηκε ο Πίτερ Σέλερς στην ταινία του Στάνλεϊ Κούμπρικ «Dr Strangelove: Οr How I Learned to stop worrying and Love the Bomb» (SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα).

Οι φήμες υπήρχαν από την κυκλοφορία της ταινίας στις 29 Ιανουαρίου 1964. Εξάλλου, ο Τέλερ είχε συνεργαστεί με τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ στην ατομική βόμβα (τον υποδύεται ο Μπένι Σάφντι στην ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν) και στη συνέχεια πρωτοστάτησε στην δημιουργία της πολύ ισχυρότερης βόμβας υδρογόνου. Είχε μια τρομακτική φήμη και μια ουγγρική προφορά τόσο έντονη όσο και η γερμανική του «Strangelove». Όταν ο Τέλερ έγινε και πάλι πρωτοσέλιδο τη δεκαετία του 1980 ως ο εγκέφαλος πίσω από τη λεγόμενη αμυντική πρωτοβουλία του προέδρου Ρέιγκαν για τον «Πόλεμο των Άστρων», αρκετές εφημερίδες τον αποκάλεσαν «ο πραγματικός Dr Strangelove».

Αλλά ο Τέλερ ξέσπασε στον δημοσιογράφο. «Το όνομά μου δεν είναι Strangelove», ξεσπάθωσε. «Δεν ξέρω για τον Strangelove. Δεν με ενδιαφέρει ο Strangelove. Τι άλλο να πω;... Κοίτα, πες το άλλες τρεις φορές και θα σε πετάξω έξω από αυτό το γραφείο. Ο Τέλερ πέθανε το 2003, ένα χρόνο πριν από τη δημοσίευση της βιογραφίας του Πίτερ Γκούντσάιλντ «Έντουαρντ Τέλερ: The Real Dr Strangelove».

Δεν υπήρχε στο αρχικό σενάριο

Ένας λόγος για το μυστήριο είναι ότι ο Strangelove δεν υπήρχε στο αρχικό υλικό του Kιούμπρικ. Γράφοντας με ψευδώνυμο, ένας Ουαλός πρώην αξιωματικός της RAF, ο Πίτερ Τζόρτζ δημοσίευσε ένα μυθιστόρημα το 1958 το οποίο ονομαζόταν «Two Hours to Doom» στο Ηνωμένο Βασίλειο και «Red Alert στις ΗΠΑ». Ήταν εμπνευσμένο από τον πανικό των μέσων ενημέρωσης σχετικά με την πιθανότητα να ξεσπάσει πυρηνικός πόλεμος κατά τύχη. 

Στο «Red Alert», ένα εφεδρικό σχέδιο για τη διασφάλιση της πυρηνικής αποτροπής των ΗΠΑ σε περίπτωση θανάτου του προέδρου καταλήγει σε μια κατάσταση όπου ένας παράφρων στρατηγός διατάζει ένα χτύπημα στην ΕΣΣΔ, το οποίο μόνο αυτός μπορεί να ανακαλέσει. Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τις απεγνωσμένες προσπάθειες της αμερικανικής και της σοβιετικής κυβέρνησης να αποτρέψουν τον όλεθρο. 

Ο Κιούμπρικ σχεδίαζε ήδη μια ταινία για τον πυρηνικό πόλεμο, όταν, το 1961, ένας στρατηγικός σύμβουλος άμυνας στο Λονδίνο του έδωσε το μυθιστόρημα του Τζορτζ. Ο Κιούμπρικ πήρε το μυθιστόρημα και ζήτησε από τον Τζορτζ να συνεργαστεί στο σενάριο. Αλλά ο Κιούμπρικ αγωνιούσε για το αν θα έκανε μια ευθεία διασκευή, ένα πιο ρεαλιστικό δράμα ή μια σατιρική κωμωδία. Την άνοιξη του 1962 σκέφτηκε έναν νέο χαρακτήρα, έναν «Ρασπούτιν του Λευκού Οίκου», τον Dr. Otto Strangelove. Ο Κιούμπρικ προσέλαβε τον σατιριστή Τέρι Σάουθερν για να εμπλουτίσει το σενάριο με αστεία για το σεξ και τον θάνατο.

Ποιος ήταν ο πραγματικός «Strangelove»;

Ο πιο συναρπαστικός υποψήφιος για έναν αληθινό Strangelove ήταν ο μόνος που δεν του έμοιαζε καθόλου. Γεννημένος στο Νιου Τζέρσεϊ το 1922, ο Χέρμαν Καν μεγάλωσε στο Μπρονξ. Η νεοϋορκέζικη προφορά του, η καταγωγή του από την εργατική τάξη και η σωματική του διάπλαση συνέβαλαν στο να γίνει ο πρώτος διάσημος πυρηνικός στρατηγός των ΗΠΑ. Οι δημοσιογράφοι τον συνέκριναν με κωμικούς, όχι μόνο σωματικά αλλά και από άποψη ιδιοσυγκρασίας. «Μπορώ να είμαι πραγματικά αστείος για τον πυρηνικό πόλεμο», καυχιόταν ο Καν.

Ο Καν έγινε διάσημος το 1960 με τη δημοσίευση του μπεστ σέλερ του βιβλίου του «On Thermonuclear War». Ο Καν, ο οποίος προσομοιάζε πιθανές πολεμικές συγκρούσεις για την RAND Corporation της αμερικανικής κυβέρνησης, πίστευε ότι το να μιλάμε για πυρηνικό πόλεμο με όρους καταστροφής της ανθρωπότητας ήταν επικίνδυνο και ότι ήταν απερίσκεπτο να μην εξετάζουμε ένα σχέδιο για τη νίκη και την επιβίωση. Στο μυαλό του, ήταν ταυτόχρονα πραγματιστής και αισιόδοξος. 

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι όταν βγήκε η ταινία, τόσο η «Daily Mail» όσο και οι «Times» ισχυρίστηκαν ότι ο Καν ήταν η έμπνευση για τον «Strangelove». Αλλά ο «Spectator» απέρριψε την ιδέα: «Αν ο Dr Strangelove είναι ο τύπος του απάνθρωπου τεχνικού, που αδιαφορεί εντελώς για τις συνέπειες της εκμετάλλευσης των ανακαλύψεών του, ο Δρ. Καν όχι μόνο δεν είναι το πρωτότυπο του «Dr Strangelove». Είναι σχεδόν το ακριβώς αντίθετό του».

Τυχαίνει, ο Καν ήταν σίγουρα η βάση για τον πυρηνικό στρατηγό στο «Fail Safe», τη ταινία του Σίντνεϊ Λουμέτ το 1964 για ένα πυρηνικό χτύπημα που προκλήθηκε από ένα λάθος στον υπολογιστή. Αλλά τα μέσα ενημέρωσης ενδιαφέρθηκαν μόνο για τον «Strangelove». «Ο Κιούμπρικ είναι φίλος μου», δήλωσε ο Καν στο Newsweek. «Μου είπε ότι ο Dr Strangelove δεν έπρεπε να είμαι εγώ». Ωστόσο, τρία χρόνια αργότερα άλλαξε την ιστορία του, υποστηρίζοντας ότι ο χαρακτήρας ήταν στην πραγματικότητα ένα υβρίδιο του Κίσινγκερ, του Φον Μπράουν και του ίδιου. Σε αντίθεση με τον Τέλερ, ο ίδιος δεν προσβλήθηκε καθόλου από το κουτσομπολιό. Αυτό ενίσχυσε τη διασημότητά του και το εισόδημά του.