Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη μιλάει για τον ρόλο της Χαδούλας Φραγκογιαννού στην ταινία «Η Φόνισσα» της Εύας Νάθενα
Παρότι η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη δεν έχει κάνει πολλές κινηματογραφικές ταινίες, θεωρείται από τα «βαριά ονόματα» του ελληνικού σινεμά. Με τον ρόλο της Χαδούλας Φραγκογιαννού στη «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα, πιθανότατα θα μπει και στο κλειστό κλαμπ των ηθοποιών που μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατάφεραν να πρωταγωνιστήσουν σε δύο φιλμ που έσπασαν ταμεία στις ελληνικές αίθουσες. Θυμίζουμε πως η Καραμπέτη είχε υποδυθεί και την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου στην «Ευτυχία» του Άγγελου Φραντζή που είχε κόψει περισσότερα από 600.000 εισιτήρια το 2019.
― Θα δούμε ουρές στις αίθουσες, όπως στις προβολές της «Ευτυχίας»; Μακάρι. Αυτό θα ήταν πολύ θετικό και για το μέλλον του σινεμά. Και ακόμη πιο σημαντικό θα είναι να αρέσει η ταινία στον κόσμο.
― Είναι πάντως μια σκληρή ταινία η «Φόνισσα». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως το θέμα της θα αποτρέψει αρκετό κόσμο από το να τη δει. Τι θα προτείνατε σε κάποιον που διστάζει να δει το φιλμ; Ότι είναι ένα φιλμ βασισμένο σε ένα σπουδαίο έργο τέχνης. Η δημιουργία του Παπαδιαμάντη δεν είναι απλώς μια ελληνική κληρονομιά. Είναι παγκόσμια κληρονομιά και έτσι την αντιμετωπίσαμε όσοι πήραμε μέρος στη «Φόνισσα». Είναι βέβαιο πως ο θεατής που θα επιλέξει να δει την ταινία, θα αποκομίσει κάτι πολύ ξεχωριστό. Όλοι είμαστε κουρασμένοι από όσα βιώνουμε στην καθημερινότητα, αλλά και από τη συνεχή φρίκη που συναντάμε στους τηλεοπτικούς δέκτες μας. Από την άλλη, όμως, η τέχνη μπορεί να λειτουργεί καθαρκτικά, λυτρωτικά και παρηγορητικά. Αλλιώς θα βλέπαμε όλοι μας συνέχεια κωμωδίες, αλλά αυτό δεν είναι λύση.
― Τον τελευταίο καιρό και με αφορμή το metoo όλο και περισσότερα έργα καταπιάνονται με το ζήτημα της γυναικείας ενδυνάμωσης. Η «Φόνισσα» ποιο νέο στοιχείο έχει να προσθέσει ως προς αυτή την κατεύθυνση; Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω τον όρο «προσθέσει». Έχει αποδειχτεί, δυστυχώς και με το παραπάνω, ότι τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει αυτή τη βιαιοπραγία κατά των γυναικών. Γίνεται τόσος δημόσιος διάλογος –και σε πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο και από πλευράς τέχνης– για την ανισότητα και την έμφυλη βία, αλλά το μήνυμα δεν φτάνει στους παραλήπτες. Λες και η συζήτηση γίνεται μόνο για εκείνους που είναι ήδη ευαισθητοποιημένοι. Αυτό είναι το πρόβλημα. Οπότε το να μιλήσει ξανά και ξανά η τέχνη για το ζήτημα αυτό είναι μια τεράστια ανάγκη. Μέχρι να μπορέσει το μήνυμα να φτάσει στα σωστά αυτιά. Πάντως, χάρη στους αγώνες των γυναικών, έχουν κατακτηθεί πολλά δικαιώματα κι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου. Όμως ένα μεγάλο πρόβλημα της εποχής είναι κι ο διάχυτος σεξισμός που κυριαρχεί παντού γύρω μας. Στα ΜΜΕ, στην οικογένεια, στην εργασία, στα σχολεία κ.ά.
― Θεωρείτε ότι υπάρχει έξαρση της βίας τα τελευταία χρόνια ή ήταν πάντα έτσι τα πράγματα και απλώς γίνονται πιο γνωστά λόγω της πληροφόρησης; Ενδεχομένως να έχει συντελέσει η πληροφόρηση στο να γίνονται πιο γνωστά αυτά τα φαινόμενα. Όμως μετά από την πανδημία έχει αποδειχτεί ότι υπήρξε μεγάλη έξαρση της βίας. Λόγω των οικονομικών προβλημάτων, της ψυχολογικής πίεσης κ.λπ. υπάρχει τεράστια οργή που ξεσπάει στο ευκολότερο θύμα. Το οποίο είναι η γυναίκα, η σύντροφος, αλλά και τα παιδιά.
― Υπάρχει κάποιο περιστατικό βίας που σας ταρακούνησε περισσότερο; Θα σας πω κάτι άλλο. Τον Σεπτέμβριο παρακολούθησα τη θεατρική παράσταση «Πιετά» της Μάρθας Μπουζιούρη, που στηριζόταν στις μαρτυρίες των μητέρων που είδαν τις κόρες τους να δολοφονούνται. Μετά την πρεμιέρα ακολούθησε μια συζήτηση με συντονίστρια τη δημοσιογράφο Ράνια Τζίμα και παρούσες τις πραγματικές μητέρες των θυμάτων. Ήταν από τα συγκλονιστικότερα πράγματα που έχω ζήσει ποτέ. Είδα τα ανάμεικτα συναισθήματα οργής όχι μόνο προς τους βιαστές δολοφόνους αλλά και προς το πολιτικό νομικό σύστημα που δεν κάνει τίποτα ώστε να οδηγηθεί το πρόβλημα σε κάποια λύση. Εκείνο όμως που συγκλόνισε ήταν όταν είδα το μήνυμα αγάπης που έστειλε σε όλους, άντρες και γυναίκες, η Αλεξάνδρα Μάκου, μητέρα της Γαρυφαλλιάς Ψαρράκου που δολοφονήθηκε στη Φολέγανδρο.
― Είπατε πριν για θύτες που δεν παίρνουν το μήνυμα. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Είμαστε σε μια εποχή που οι αγώνες των γυναικών συνεχίζονται, η κοινωνία μεταβάλλεται και οι ρόλοι αντρών και γυναικών αλλάζουν. Δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό αντρών αυτή την αλλαγή δεν μπορεί να την επεξεργαστεί και να την κατανοήσει. Όταν μια γυναίκα κακοποιημένη στον γάμο της, θελήσει να πάρει διαζύγιο για την ανεξαρτησία της, αυτό για τον σύζυγό της θεωρείται άρνηση ή επίθεση στον ανδρισμό του. Και για να αποκτήσει εκ νέου τον ανδρισμό του προβαίνει στον φόνο. Αυτή η αρρωστημένη, αδιανόητη νοοτροπία δυστυχώς έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν.
― Είναι ο ρόλος της Χαδούλας ο πιο δύσκολος που έχετε κάνει στο σινεμά; Οπωσδήποτε. Επειδή είναι ένας ρόλος τον οποίο προσεγγίσαμε με την Εύα Νάθενα με τρόπο που δεν θα δικαιώνει τις πράξεις της ηρωίδας. Εννοείται πως οι παιδοκτονίες είναι το πιο ειδεχθές έγκλημα. Όμως έπρεπε να δείξουμε στο φιλμ τον ηθικό αυτουργό αυτών των εγκλημάτων. Την κοινωνία, δηλαδή. Οι κοινωνικές δομές όχι μόνο σε εκείνη την εποχή αλλά και στη σύγχρονη –κάνοντας φυσικά τη μετατόπιση των αλλαγών– είναι εκείνες που οδηγούν τη Φραγκογιαννού στους φόνους των παιδιών. Το πιο δύσκολο κομμάτι όσον αφορά τη δική μου ερμηνεία ήταν να δείξω το σκοτάδι που υπάρχει στην ψυχή αυτής της γυναίκας, η οποία όμως έχει υποστεί τη δική της κακοποίηση –καταρχάς από την ίδια της τη μητέρα που έχει επίσης σημαδευτεί από τη βαθιά πατριαρχία–, και υπάρχουν σοβαρά αίτια για τις φριχτές πράξεις της. Επίσης έπρεπε να δείξω πως τούτη η γυναίκα, που βρίσκεται σε κρίσιμο πνευματικό και ψυχικό σημείο, θεωρεί πως όντως λυτρώνει από τη φριχτή τους μοίρα αυτά τα κορίτσια με το να τα θανατώνει.
― Τις σκηνές των θανάτων πώς τις αντιμετωπίσατε; Με μεγάλη αγωνία. Έπρεπε να ισορροπώ σε λεπτό σκοινί δείχνοντας την οδύνη και τον πόνο της όταν κάνει τις πράξεις αυτές, για να φανεί ότι δεν είναι ένας ψυχρός κατά συρροή δολοφόνος. Από την άλλη, έπρεπε να αποδώσω και την ανακούφισή της για το «θείο δώρο» που κάνει σε αυτά τα παιδιά. Ήταν πολύ δύσκολο να τα συνδυάσω αυτά τα δύο.
― Διάβασα σε μια συνέντευξή σας στο Flix ότι δεν μπορείτε να διαχωρίσετε τον καλλιτέχνη από τον άνθρωπο. Πώς μπορεί να δει κάποιος το «America America» π.χ. ή τον «Συμβιβασμό» του Καζάν και να μη συγκινηθεί από τα φιλμ αυτά, σκεπτόμενος ότι ο δημιουργός τους ήταν ένας καταδότης; Πώς το καταφέρνετε αυτό; Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο. Και μην πάμε μόνο στην περίπτωση Καζάν. Υπάρχουν και πιο πρόσφατα παραδείγματα, και ειδικά μεγάλων σκηνοθετών σε διεθνή φεστιβάλ ή ακόμη και στον χώρο του ελληνικού θεάτρου. Φυσικά και απολαμβάνω τα σπουδαία έργα τέχνης. Αλλά όταν τα βλέπω, λέω μέσα μου κι ένα «τι κρίμα». Για τον ίδιο τον άνθρωπο, για τον ίδιο τον δημιουργό, αλλά και για τα θύματά του. Θυμάμαι τον Ζιλ Ντασέν, την άνοιξη του 1993, που είχαμε συνεργαστεί στην «Όπερα της πεντάρας», όταν έφτασε μια μέρα η κουβέντα στον Καζάν. Ήταν πολύ θυμωμένος και δεν μπορούσε να τον συγχωρέσει με τίποτα για το κακό που του έκανε επί Μακαρθισμού. Αλλά και σε άλλους ανθρώπους με την περίφημη ομολογία του. Εγώ αυτό δεν μπορώ να εξηγήσω. Πώς δηλαδή ένας καλλιτέχνης που σε όλη του τη ζωή έρχεται σε επαφή με την πνευματική διάσταση των πραγμάτων, δεν μπορεί να καταπολεμήσει τα σκοτάδια που έχει μέσα του; Και αντί να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, όπως το κάνει με το έργο του, να επιτρέψει στο σκοτάδι να εισχωρήσει στην προσωπική του ζωή.
12°
