Ναπολέων: Ο «βασιλιάς παρουσιάζεται γυμνός»

Η άνοδος και η πτώση του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Η ιστορία του κορυφαίου Γάλλου στρατηλάτη παρουσιάζεται όχι μόνο μέσω των στρατιωτικών δεξιοτήτων του, ειδικά στο κομμάτι του σχεδιασμού στη σκακιέρα των πολεμικών συγκρούσεων, αλλά πρωτίστως μέσω της εκρηκτικής σχέσης του με την Ιωσηφίνα ντε Μποαρνέ.

Υπάρχει μια λοξή ματιά εκ μέρους του Ρίντλεϊ Σκοτ που μετατρέπει τη φιλόδοξη βιογραφία του Ναπολέοντα σε ένα weird φιλμ, όπου ο «βασιλιάς παρουσιάζεται γυμνός». Ίσως πιο γυμνός από όσο θα έπρεπε. Τι εννοούμε με αυτό; Ότι ο Βρετανός σκηνοθέτης, που θυμίζουμε ότι ξεκίνησε την κινηματογραφική σταδιοδρομία του το 1977 και πάλι με τους ναπολεόντιους πολέμους (οι υπέροχοι «Μονομάχοι» με τον Κιθ Καραντάιν και τον Χάρβεϊ Καϊτέλ), επιστρέφει στην αγαπημένη του ιστορική εποχή, με τη διαφορά ότι αποδυναμώνει αισθητά το ηρωικό στοιχείο για χάρη μιας πιο σαρδόνιας ματιάς. Υπάρχουν σκηνές στο φιλμ όπου τούτη η κατάμαυρη ειρωνεία προκαλεί ευχάριστες εκπλήξεις (μια αποδόμηση ουσιαστικά του ηρωικού πολεμικού ιδεώδους), αλλά και αντιφατικά συναισθήματα ή σκιώδη σημεία γύρω από τον Βοναπάρτη, που παρουσιάζεται μεν ως μια στρατιωτική ιδιοφυία αλλά και τρομερά συμπλεγματικός. Ειδικά στο κομμάτι που αφορά στη σχέση εξάρτησης με την Ιωσηφίνα, ο Βοναπάρτης μοιάζει με ένα άβουλο πλάσμα που αδυνατεί να σταθεί στο ύψος –κι όχι μόνο λόγω του χαμηλού αναστήματος του– της δυναμικής και χειραφετημένης συντρόφου του, η οποία πριν γνωρίσει τον Ναπολέοντα είδε τον αριστοκρατικής καταγωγής άντρα της να πέφτει θύμα της μανίας του Ροβεσπιέρου για την γκιλοτίνα, την περίοδο της εγκαθίδρυσης του «βασιλείου του τρόμου». Η Βανέσα Κέρμπι είναι εξαίσια στον ρόλο της σαγηνευτικής Ιωσηφίνας, ενώ ο Φίνιξ παλεύει με τους δαίμονες του χαρακτήρα του για να βρει μια σταθερή βάση να στηριχτεί χωρίς να τα καταφέρνει πάντα, θύμα κι αυτός της τάσης του Σκοτ να φτιάξει μια πειραγμένη και ακραία βιογραφία. Το πρώτο μέρος του φιλμ παρ’ ότι είναι αποσπασματικό, με την αφήγηση να μοιράζεται σε διαφορετικούς χρόνους, παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον. Εδώ ο Σκοτ δείχνει ίσως την πιο ρεαλιστική, πειστική εκδοχή του Ναπολέοντα. Από τη θριαμβευτική νίκη στην Τουλόν, που σημάδεψε τη μετέπειτα πορεία του ως την ανάμειξή του με την πολιτική και φυσικά τη γνωριμία του με την Ιωσηφίνα, ο στρατηγός Ναπολέων μοιάζει με έναν κανονικό άνθρωπο που κάποια στιγμή αποκτά τρομακτικά αφύσικη δύναμη, την οποία φυσικά δεν μπορεί να διαχειριστεί κατάλληλα. Οι ντελικάτες και χιουμοριστικές σκηνές σε αυτό το μέρος αγγίζουν τα όρια μιας ανελέητης σατιρικής βιογραφίας. Όμως όσο η πλοκή προχωρά, το δράμα κερδίζει μέτρα στο πεδίο της μάχης και καταλήγει σε μια μάλλον ρουτινιάρικη διεκπεραίωση. Ακόμη κι έτσι πάντως υπάρχουν σημεία που η σκηνοθετική μαεστρία του Σκοτ στις πολεμικές σκηνές (από το Άουστερλιτς μέχρι το Βατερλώ) μας αφήνουν κυριολεκτικά άναυδους.