Τι συμβαίνει με την απεργία των σεναριογράφων στις ΗΠΑ

 Το Writers Guild of America (WGA), που κάλεσε την απεργία, έχει τις ρίζες του πίσω στις πρώτες μέρες του κινηματογράφου. Η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι απεργοί είναι γεμάτη ιστορία. Μιλούν για «δωμάτια» όπου συγκεντρώνονται οι συγγραφείς για να δουλέψουν σε ένα σενάριο και για «σημειώσεις», τη συχνά βάναυση ανατροφοδότηση που λαμβάνουν από τα στελέχη του στούντιο. Στο Λος Άντζελες, το Χόλιγουντ είναι μια πόλη, και μια βιομηχανία, σε αναταραχή. Η απεργία, η πρώτη εδώ και 15 χρόνια, είναι η τελευταία εκδήλωση αυτού. Οι κινηματογράφοι εξακολουθούν να αγωνίζονται να προσελκύσουν το κοινό μετά την πανδημία. Οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης πνίγονται στα χρέη. Εν μέσω πληθώρας διασημοτήτων στο TikΤok και μικρών glitterati του Χόλιγουντ, μόνο μερικές παλιές καραβάνες όπως ο Tom Cruise είναι εγγυημένα ότι θα μαζέψουν τα πλήθη. Η κύρια αιτία της αναταραχής είναι το streaming. Η πληθώρα του περιεχομένου κρατά τους ανθρώπους στο σπίτι, αντί να πηγαίνουν στο multiplex. Οι εκπομπές του κοστίζουν στην βιομηχανία κινηματογράφου μια περιουσία. Και «σερβίρονται» με τέτοια αστραπιαία ταχύτητα που είναι πιο δύσκολο από ποτέ να δημιουργήσεις παγκόσμιες πολιτιστικές εικόνες. Ωστόσο, όσον αφορά στις δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου, δεν υπάρχουν πολλοί καλύτεροι τρόποι για να αξιοποιήσει κάποιος 15 δολάρια ή λιγότερο.

Το streaming δεν άλλαξε απλώς τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι παρακολουθούν τηλεόραση. Άλλαξε και το επιχειρηματικό μοντέλο. Με στούντιο και streamers κάτω από την ίδια στέγη, αυτό που ήταν μια επιχείρηση αξίας που καθοδηγούταν από επιτυχίες έχει μετατραπεί σε μια επιχείρηση όγκου που καθοδηγείται από τις συνδρομές. Η Moffettnathanson, μια εταιρεία συμβούλων με εστίαση στα μέσα, το απεικονίζει παραστατικά με ένα απόσπασμα ενός πράκτορα ταλέντων: «Το streaming μετέτρεψε μια βιομηχανία με μια ομάδα κερδών που έμοιαζε με τον ορίζοντα της Νέας Υόρκης, στον ορίζοντα του Λος Άντζελες». Με άλλα λόγια, μερικές μνημειώδεις επιτυχίες, με μια σειρά από μικρές επιτυχίες και αστοχίες στο ενδιάμεσο. Σε αυτό το τοπίο, κανένας streamer δεν είναι ψηλότερος από το Netflix. Γι’ αυτό το λόγο ακριβώς το Χόλιγουντ το αποκαλεί αυτό που συμβαίνει «την απεργία του Netflix».

Το Netflix μπορεί να μην έχει αλλάξει από μόνο του το Χόλιγουντ. Η επιτυχία του HBO δείχνει ότι δεν υπάρχει επιστροφή. Στα τέλη Μαρτίου είχε 232,5 εκατομμύρια συνδρομητές παγκοσμίως κι αυτό του δίνει μια τεράστια βάση για την απορρόφηση του κόστους των εκπομπών του. Σε αντίθεση με τους αντιπάλους του, αυτή η υπηρεσία streaming είναι κερδοφόρα, γεγονός που της επιτρέπει να επανεπενδύει σε καλύτερο περιεχόμενο. Η γεωγραφική του εμβέλεια του επιτρέπει να παίρνει σειρές χαμηλού προϋπολογισμού από τις τοπικές αγορές, όπως έκανε το 2021 με το «Squid Game», μια δυστοπική νοτιοκορεάτικη σάτιρα για την ανισότητα, και να τις μετατρέψει σε παγκόσμιες επιτυχίες. Η νέα φθηνή βαθμίδα συνδρομής που προσφέρει και που υποστηρίζεται με διαφημίσεις, προσφέρει τεράστιες δυνατότητες αύξησης εσόδων και αύξησης συνδρομητών.

Δεδομένης της δύναμής του, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά να πληρώσει τους σεναριογράφους καλά. Αυτό όμως δεν συμβαίνει. Σε μια επιχείρηση που εστιάζει στον όγκο, το κόστος είναι κλειδί. Η ικανότητά της να ελέγχει τα έξοδα παραγωγής βοήθησε στην ενίσχυση των εσόδων της το πρώτο τρίμηνο. Οι επενδυτές το λάτρεψαν. Οι σεναριογράφοι όμως όχι. Η απάντησή τους ήταν τα λόγια τους έξω από τα γραφεία του Netflix: «Γροθιές ψηλά. Μολύβια κάτω.» (Fists up. Pencils down.)

Εάν μιλήσετε με τους σεναριογράφους, είναι δύσκολο να μην αντιληφθείτε τι συμβαίνει. Στην εποχή του prestreaming, η συγγραφή για μια μετρίως επιτυχημένη ταινία ή τηλεοπτική σειρά εξασφάλιζε ένα σταθερό εισόδημα. Οι αίθουσες συγγραφέων, με τουλάχιστον οκτώ γραφείς να πετάνε ιδέες ο ένας τον άλλον, ήταν κάτι το σύνηθες όταν εργάζονταν στην προπαραγωγή, στο πλατό και στο μοντάζ. Η βοήθεια στη συγγραφή μιας τηλεοπτικής εκπομπής 26 επεισοδίων θα μπορούσε να διαρκέσει σχεδόν ένα έτος. Μόλις κυκλοφορούσε μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά, υπήρχε ένα προσοδοφόρο aftermarket, συμπεριλαμβανομένου των home βίντεο και των κοινοπρακτικών πωλήσεων, που απέφεραν υπολειπόμενα δικαιώματα. Ήταν εύκολο να «μετρηθεί» η επιτυχία. Οι εμπλεκόμενες εταιρείες μπορούσαν να αναφέρουν αξιολογήσεις, αριθμούς box office (πωλήσεις εισιτηρίων στους κινηματογράφους) και aftersales.

Οι πρώτες μέρες του streaming ήταν, αν μη τι άλλο, ακόμα καλύτερες. Όχι μόνο το Netflix, αλλά και εταιρίες όπως η Apple και η Amazon, επένδυαν πολλά χρήματα στο περιεχόμενο για να προσελκύσουν συνδρομητές. Έκαναν πληρωμές εκ των προτέρων, ανεξάρτητα από την επιτυχία (κρατούσαν τα περισσότερα νούμερα τηλεθέασης για τον εαυτό τους). Έδωσαν στους συγγραφείς ασυνήθιστη δημιουργική ελευθερία. Η μάχη του streaming οδήγησε σε μια χρυσή εποχή της τηλεόρασης.

Αλλά από τη στιγμή που οι επενδυτές τρόμαξαν με τους προϋπολογισμούς που διογκώνονται, τα χρήματα ολοένα και λιγοστεύουν. Οι εκπομπές είναι πιο σύντομες από ό,τι στην εποχή του prestreaming και η εργασία είναι διακοπτόμενη. Η γραφή σεναρίου μετά την προπαραγωγή ουσιαστικά έχει σταματήσει, λέει η Danielle Sanchez Witzel, αρχηγός συνδικαλιστών και σεναριογράφος του Netflix, της οποίας η κωμική εκπομπή, «Survival of the Thickest», κυκλοφορεί αυτό το καλοκαίρι. Λέει ότι σοκαρίστηκε με το πόσο αδιάλλακτη ήταν η πλατφόρμα όταν η ίδια ζήτησε περισσότερους σεναριογράφους στο πλατό.

Δεν είναι μόνο το WGA. Σκηνοθέτες και ηθοποιοί ξεκινούν χωριστές διαπραγματεύσεις για συμβόλαια με την Ένωση Παραγωγών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (Association of Motion Picture and Television Producers - AMPTP), η οποία εκπροσωπεί τα στούντιο, πριν από την προθεσμία της 30ής Ιουνίου. Επίσης, ανησυχούν για τους μισθούς, το προσωπικό και τα υπόλοιπα. Στο παρασκήνιο κρύβεται η τεχνητή νοημοσύνη και το ερώτημα αν θα αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα της κινηματογραφικής βιομηχανίας όσο —ή περισσότερο από— το Διαδίκτυο.

Δεδομένων τέτοιων σεισμικών αλλαγών, δεν θα ήταν περίεργο αν οι σεναριογράφοι «μουλαρώσουν». Έχουν δυνατές φωνές στα social media. Επίσης, οι πλούσιοι μισθοί που παίρνουν οι διευθυντές των μεγάλων στούντιο, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν το κόστος αλλού, τους κάνουν εύκολους στόχους.

Ωστόσο, οι σεναριογράφοι δεν έχουν κάποιον άσσο στο μανίκι με τον οποίο να μπορούν διαπραγματευτούν. Οι αντίπαλοι του Netflix θα μπορούσαν να έχουν προσφέρει πιο γενναιόδωρους όρους για να κερδίσουν τον πόλεμο για τα ταλέντα. Δεν το έκαναν, και αντ’ αυτού εντάχθηκαν κάτω από την ομπρέλα του AMPTP. Το Netflix μπορεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους στόχους της απεργίας, αλλά έχει έτοιμη μια μεγάλη λίστα εκπομπών που μπορεί να προστατέψει την εταιρία streaming καλύτερα από τους ανταγωνιστές της δεδομένης της έλλειψης νέων σεναρίων.

Η παγκόσμια εμβέλεια των streamers θα μπορούσε να υπονομεύσει τους Αμερικανούς δημιουργούς περιεχομένου. Υπάρχουν πολλοί μη συνδικαλισμένοι ξένοι που θα ήθελαν να μπουν στη θέση τους. Αυτός είναι ένας κόσμος όπου το περιεχόμενο χωρίς σενάριο, συμπεριλαμβανομένων των Youtube και Tiktok, ανταγωνίζονται τα παραδοσιακά μέσα για την προσοχή των θεατών. Ο ορίζοντας έχει αλλάξει. Είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι το Χόλιγουντ δεν θα αλλάξει και αυτό.

Με στοιχεία από The Economist