Τα χαστούκια στο σινεμά: Οι πιο χαρακτηριστικές σκηνές, από το Χόλιγουντ στον ελληνικό κινηματογράφο.
Σε μια εποχή όπου προσπαθούμε να αποσαφηνίσουμε τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και να ελαχιστοποιήσουμε τις εκδηλώσεις καθημερινής βίας, μια αναδρομή στον κινηματογράφο δείχνει πόσο και πώς οι ταινίες μάς έχουν δώσει μαθήματα χειροδικίας: πάνω από 7.000 ταινίες περιέχουν ηχηρά χαστούκια, μερικά από τα οποία καταλήγουν σε πτώση από σκάλες, σε αιματηρές συμπλοκές ή σε περιπαθή φιλιά. Στην οθόνη τα χαστούκια είναι εύκολα· μερικά είναι θεαματικά, αιφνίδια, αδικαιολόγητα —όπως εκείνο του Jack Nicholson στη Faye Dunaway στο «Chinatown»· υπάρχουν και κάποια που έχουν θεωρηθεί μέρος του φλερτ: η Sally (Μeg Ryan) δίνει ένα χαστούκι στον Harry (Billy Crystal) προτού γίνουν ζευγάρι. Αν και στην πραγματική ζωή το να χαστουκίζεις είναι κακοποίηση, οι θεατές έχουν απολαύσει μια μακρά σειρά από σφαλιάρες, ανάποδες, μπάτσους· ακόμα και ο κουλ James Bond, γνωστός φυσικά για την κακομεταχείριση γυναικών, χαστουκίζει την Daniela Bianchi στο «Από τη Ρωσία με αγάπη» - επειδή είναι Ρωσίδα κατάσκοπος. Ο George Sanders χαστούκισε την Anne Baxter στο «Όλα για την Εύα», ο Steve McQueen την Αli McGraw στο «Getaway», ο Ben Gazzara την Gena Rowlands στο «Νύχτα πρεμιέρας», ο Αl Pacino την Diane Keaton στον «Νονό 2», ο Leonardo di Caprio τη Margot Robbie στον «Λύκο της Γουόλ Στριτ», o Robert Duvall την Karen Black στο «The Outfit».
Μερικά θύματα δέχονται τα χαστούκια κρατώντας το μάγουλό τους, άλλα τα ανταποδίδουν. Συχνά ένα χαστούκι έχει καθαρτική δράση για τον θεατή -«καλά να πάθει!»- αλλά συχνότερα είναι cringy. Όταν στην ταινία «In the Heat of the Night» ο Sidney Poitier -ένας Aφροαμερικανικός αστυνομικός που βοηθάει τους ρατσιστές συναδέλφους του στην πολιτεία του Μισισιπή να ερευνήσουν ένα έγκλημα- ανταποδίδει το χαστούκι που του δίνει ένας από τους Νότιους, το κοινό κρατά την αναπνοή του. Ιδιαίτερα εφόσον στο περιβάλλον του 1967 οι αγώνες των Αφροαμερικανών βρίσκονταν στα πρωτοσέλιδα: το κινηματογραφικό χαστούκι του Mr Tibbs έγινε δικαίως σύμβολο της αξιοπρέπειας των Μαύρων. Ομοίως, όταν ο Marlon Brando χαστούκισε τη Rita Moreno στο «Τhe Night of the Following Day», μετάνιωσε πικρά: η μικρόσωμη Moreno αντεπιτέθηκε.
Πολύ διαφορετική επίδραση στον θεατή έχει το χαστούκι που έδωσε ο Kurt Russell, που υποδυόταν τον Wyatt Earp στην ταινία «Tombstone»: το θύμα του ήταν ο Billy Bob Thornton που έπαιζε τον Johnny Tyler - ήταν ίσως η λαμπρότερη κινηματογραφική στιγμή του Russell που δεν έχει πολλές λαμπρές στιγμές. Στον «Νονό», ο Don Corleone (Marlon Brando) έδωσε ένα ελαφρότερο αλλά εξίσου ταπεινωτικό χαστούκι στον Johnny Fontaine (Αl Martino), έναν χαρακτήρα, που, για τους μυημένους, ήταν βασισμένος στον Φρανκ Σινάτρα. Στο «Ανάλυσέ το», ο Billy Crystal χαστουκίζει τον μαφιόζο Robert De Niro - σε μια ξεκαρδιστική σκηνή όπου τον απειλεί με «φάπα»: ήταν μια στιγμή που θύμιζε την κωμωδία slapstick.
Παλιότερα, όταν μια γυναίκα παραήταν αναστατωμένη και θεωρούνταν «υστερική», δεχόταν ένα γερό χαστούκι που υποτίθεται ότι θα την ηρεμούσε. Αυτό το κλισέ έχει δώσει την ευκαιρία σε πολλούς άνδρες, αλλά και γυναίκες, ηθοποιούς να χαστουκίσουν τις συμπρωταγωνίστριές τους. Στα «Πουλιά» του Χίτσκοκ, η Tippi Hedren χαστουκίζει μια γυναίκα σε «υστερική» κατάσταση που την κατηγορεί ότι είναι «καταραμένη»· στο «In the Bedroom» η κακή πεθερά Sissy Spacek βρίσκει την ευκαιρία να χαστουκίσει τη Μarisa Tomei που έχει χάσει την ψυχραιμία της.
Oι γυναίκες δεν πάνε πίσω σε πρωτοβουλίες χαστουκιών: στο «Moonstruck», η Cher δίνει τέτοιο χαστούκι στον Nicolas Cage που ο άνθρωπος βλέπει αστράκια. Η Nicole Kidman χαστούκισε τη Meryl Streep στο «Big Little Lies» και τα γυαλιά της έπεσαν στο πάτωμα· η Olivia de Havilland χαστούκισε την Bette Davis στο Hush, Hush, Sweet Charlotte» - και μάλιστα κατ’ επανάληψη. Η Μ (Judi Dench) στο «Ο κόσμος δεν είναι αρκετός» χαστούκισε την Elektra (Sophie Marceau), η Susan Sarandon χαστούκισε τον Kevin Kline στο «January Man» · η Betty Draper (που την υποδυόταν η January Jones) χαστούκισε τη Helen Bishop στη σειρά «Mad Men», η Barbara Stanwyck την Capucine στο «Walk on the Wild Side», η Daryl Hannah τον Mickey Rourke στο «The Pope of Greenwich Village», η Joanne Woodward τον Paul Newman στο «Μακρύ καυτό καλοκαίρι». Η Vivien Leigh στο ρόλο της Σκάρλετ Ο’Χάρα είχε εύκολα τα χαστούκια - χαστούκισε τόσο τον Leslie Howard όσο και τον Clark Gable.
Ανάμεσα στα είδη κινηματογραφικών χαστουκιών είναι το χαστούκι του σοφού προς τον νεότερο και ίσως ηλίθιο -ο Kirk Douglas χαστουκίζει τον Sylvester Stallone στο «Oscar»- το χαστούκι της προσβεβλημένης γυναίκας από θρασύ αντράκι όπως εκείνο της Leslie Caron στον Cary Grant («Father Goose»), τα χαστούκια των γκάνγκστερ μεταξύ τους (ο Ray Liotta δέχεται ένα γερό από τον Paul Sorvino στο «Goodfellas»), τα χαστούκια μεταξύ ανταγωνιστικών γυναικών (η Jane Fonda και η Jennifer Lopez πιάνονται στα χέρια στο «Monster-in-Law»), τα μητρικά και πατρικά χαστούκια «εξουσίας» (όπως εκείνο που τρώει ο νεαρός ντράμερ από τον εκπαιδευτή του στο «Whiplash»), τα χαστούκια που προμηνύουν, περιέργως, φιλιά και σεξ - π.χ. εκείνο της Andie McDowell στον Bill Murray («Η μέρα της μαρμότας»), τα χαστούκια της μοιραίας γυναίκας (η Joan Crawford είναι πρωταθλήτρια σ’ αυτόν τον τομέα), τα χαστούκια της γυναίκας που έχει χάσει την υπομονή της (όπως στο «Point Blank» όπου η Angie Dickinson χαστουκίζει τέσσερις φορές τον Lee Marvin). Υπάρχουν δραματικά χαστούκια όπως εκείνο του Robert de Niro που κακοποιεί τη γυναίκα του (Cathy Moriarty) στο «Raging Bull» και αστεία ή γελοία χαστούκια: ο Ben Stiller έπεσε πολύ χαμηλά όταν ενεπλάκη σε διαγωνισμό χαστουκιών με μαϊμού στο «Μια νύχτα στο μουσείο».
Μερικοί ηθοποιοί είναι πιο επιρρεπείς από άλλους στο να δίνουν ή να υφίστανται χαστούκια. Ο Woody Allen υπήρξε συχνό θύμα - η Charlotte Rambling τού κατάφερε ένα στο «Stardust Memories»- ενώ, στη δεκαετία του 1940, ο Humphrey Bogart μοίραζε χαστούκια χωρίς να δέχεται κανένα· ένα από τα πιο θεαματικά ήταν εκείνο στο «Γεράκι της Μάλτας» όπου επιτίθεται στον Peter Lorre (αφού τον έχει ήδη χαστουκίσει η Mary Astor). Ο Jean-Louis Trintignant δέχτηκε πέντε χαστούκια μέσα σε 3 δευτερόλεπτα από την Brigitte Bardot στο «Ο θεός έπλασε τη γυναίκα» και άλλα τρία από τον Jackie Earle Haley στο «Un homme est mort». Η Βardot πάντως τιμωρήθηκε με πολλά χαστούκια μετά το «Και ο θεός έπλασε τη γυναίκα»: μεταξύ άλλων, στην «Περιφρόνηση», τη χαστουκίζει ο Michel Piccoli.
Στον ελληνικό κινηματογράφο, εκτός όλων των παραπάνω ειδών χαστουκιού προστίθεται η καρπαζιά και ο τύπος του «καρπαζοειπράκτορα». Οι άνδρες -σύζυγοι, αρραβωνιαστικοί, πατέρες, αδερφοί και καθηγητές- έχουν βαρύ χέρι προς τις γυναίκες, πράγμα που συνήθως εκείνες αποδέχονται αδιαμαρτύρητα. Ωστόσο, στο «Τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι», η Νόρα Βαλσάμη χαστουκίζει τον Λάκη Κομνηνό, στο «Κατάχρηση εξουσίας» η Μπέττυ Λιβανού τον Σπύρο Καλογήρου και στο «Ο θησαυρός του μακαρίτη», ενώ ο Νίκος Ρίζος μιλάει για το πώς οι σφαλιάρες είναι απαραίτητες στην υποταγή των γυναικών, δέχεται επικό χαστούκι από τη Νίκη Λινάρδου - η οποία τον χαστουκίζει μασώντας τσίχλα.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
6°
