Το ντοκιμαντέρ της Κωστούλας Τωμαδάκη «Η Μητέρα του σταθμού» για τις Ελληνίδες μετανάστριες στη Γερμανία, τις δεκαετίες 1950 και 1960.
Η Βόρεια Ελλάδα, ίσως επειδή υποδέχτηκε πάρα πολλούς πρόσφυγες, ίσως επειδή ταλαιπωρήθηκε φριχτά από Εμφύλιο και Βουλγαρική Κατοχή, η Βόρεια Ελλάδα λοιπόν έστειλε κόσμο και κοσμάκη στη Γερμανία στις δεκαετίες του 1950 και 1960. Η μετανάστευση ήταν μονόδρομος για χιλιάδες γυναίκες, κυρίως από χωριά που ερήμωσαν μέσα σε μια δεκαετία. Όπως λέει η σκηνοθέτρια Κωστούλα Τωμαδάκη:
«Με τρένα, καράβια και εισιτήριο χωρίς επιστροφή, νέες γυναίκες, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα, κάποιες αγράμματες, έφτασαν στις φάμπρικες της Γερμανίας. Οι περισσότερες άφηναν πίσω τους οικογένεια: τα παιδιά - βαλίτσα που μεγάλωσαν μέσα σε μια συνεχή μετακίνηση, κάποια έμεναν στο χωριό με την γιαγιά, ανάμεσα σε δύο γλώσσες, δύο εκπαιδευτικά συστήματα, δύο πατρίδες. Το ντοκιμαντέρ βρίσκει αυτές τις ηλικιωμένες σήμερα γυναίκες που αφηγούνται η κάθε μία την ιστορία της, όπως και τις κόρες τους, ή και την τρίτη γενιά μεταναστριών, τις νέες γυναίκες με επαγγελματικά εφόδια που έχουν εξισωθεί πια με τις υπόλοιπες Ευρωπαίες και επιλέγουν που και πως θα ζήσουν.»
Η κάμερα ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής τις «αόρατες» γυναίκες που κουβάλησαν την ιστορία τους, φωτίζοντας τα κίνητρα της μετανάστευσης και το όνειρο για ένα καλύτερο κόσμο.
Κωστούλα Τωμαδάκη
Οι αναμνήσεις και οι μαρτυρίες, συνδυάζονται με τα επίσημα αρχεία που μέχρι σήμερα δεν έχουν δει το φως, αλλά κυρίως με τα προσωπικά αρχεία των γυναικών που από μόνα τους αποτελούν ιστορικό αρχείο ανεκτίμητου πλούτου για την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης.
Η «Μητέρα του Σταθμού» έκανε πρεμιέρα, τέλος Αυγούστου 2022, ως υποψήφια για βραβείο στο Mumbai International Film Festival στη Βομβάη και ως το τέλος του 2022 παρουσιάστηκε σε άλλα 11 Φεστιβάλ.
Οι «αόρατες» γυναίκες, οι Ελληνίδες μετανάστριες στις φάμπρικες της Γερμανίας, τρεις φορές αόρατες –αγράμματες, ξένες και γυναίκες– κατάφεραν να επιζήσουν, άντεξαν και έφτιαξαν μια καλύτερη ζωή.
Είδα την ταινία επειδή ξέρω τέτοιες γυναίκες, είναι πολύ κοντά μου μια γυναίκα που έζησε σαράντα χρόνια στη Γερμανία πριν επιστρέψει στην Ελλάδα (ευγνωμονώντας την Γερμανική της σύνταξη…). Είδα την ταινία επειδή είμαι από την Βόρεια Ελλάδα, τις θυμάμαι τις ιστορίες πικρής ξενιτειάς, και για το κομμάτι με τις ταραχές του 1964 στην Κωνσταντινούπολη, όταν έφυγαν οι τελευταίοι Έλληνες από την Πόλη, πολλοί με προορισμό την Γερμανία. Αλλά την είδα κι επειδή είναι συγκινητική πράγματι, αληθινή και απλή, χωρίς να προσπαθεί να δείξει κάτι που δεν είναι. Έμαθα ότι η Κωστούλα Τωμαδάκη θα την πάει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, και της εύχομαι καλή τύχη. Σε μερικούς μήνες θα υπάρχει στο ERTFlix αλλά ως τότε θα έχει συγκινήσει πολύ κόσμο, σχετικό ή άσχετο με την μετανάστευση στην Γερμανία του 1950 και 1960. Οι ιστορίες των γυναικών που αφηγείται, ασπρόμαυρες στις αναμνήσεις ή με τις σέπια αποχρώσεις των παλιών φωτογραφιών, γίνονται έγχρωμες στο Σήμερα και δένουν πάνω στις γραμμές του τραίνου. Όλα τα τραγούδια για την ξενιτειά και τη Γερμανία και τον σταθμό του Μονάχου αποκτούν νέο νόημα όταν βλέπει κανείς τη «Μητέρα του Σταθμού», ακόμα και για θεατές που δεν έχουν καμία σχέση με τη μετανάστευση των Ελλήνων της Βόρειας Ελλάδας στη Γερμανία, με τη Βόρεια Ελλάδα ή ακόμα και με τη Γερμανία.
Το ντοκιμαντέρ έχει κερδίσει δύο βραβεία, 2 υποψηφιότητες για βραβείο, 2 συμμετοχές στην τελική λίστα: Επίσημη συμμετοχή στο MontrealIndependentFilmFestival, επίσημη συμμετοχή στο BuenosAiresInternationalFilmFestival, finalist στο AntakyaInternationalFilmFestival στην Τουρκία, τιμητική διάκριση στο SydneyAustralianFilmFestival, υποψήφια για βραβείο στο FestivalInternationaldeCineporlosDerechosHumanos-Colombia, προβολή στην Μπογκοτά και σε δέκα πόλεις της Κολομβίας, τιμητική διάκριση στα HollywoodGoldAwards, επίσημη συμμετοχή στο SanJoseInternationalFilmAwards στην Κόστα Ρίκα, Βραβείο στο HollywoodIndependentFilmmakerAwards & Festival, επίσημη συμμετοχή στο LondonArthouseFilmFestival, στο UkrainDreamFilmFestival, στο SwitzerlandInternationalfilmFestival και TheImpactDocsAwards, στην Καλιφόρνια. Βραβείο στο Boston independent Film Awards, Ευρωπαϊκή πρεμιέρα στο 27o Capri, Hollywood - the International Film Festival.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
15°
