Λουκάς Παλαιοκρασσάς: Βρεθήκαμε στην πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Τέλος Χρόνου» και μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη

Το «Τέλος Χρόνου» είναι ένα ντοκιμαντέρ ενηλικίωσης σε σκηνοθεσία του Λουκά Παλαιοκρασσά και ακολουθεί τα παιδιά στο δικό τους καθημερινό σύμπαν. Η Σοφία, ο Λορντ, ο Αλέξανδρος και ο Νίκος είναι μαθητές Λυκείου και ενώ αντιμετωπίζουν την πίεση των πανελληνίων, η ζωή τους μπαίνει σε αναμονή όταν μια μαθητική κατάληψη επιβάλλει το κλείσιμο του σχολείου. Η κάμερα τους ακολουθεί στις μαθητικές τάξεις, στους διαδρόμους, στην κατάληψη που ξεσπά και στην τηλεκπαίδευση (εν καιρώ πανδημίας). Τα συναισθήματα και οι σκέψεις των μαθητών αποκαλύπτονται υπό το πρίσμα της επιβαρυμένης ψυχικής υγείας λόγω των παραπάνω.

Η ταινία έκανε την πρεμιέρα της στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2022, ενώ τον Δεκέμβριο 2022 θα συμμετάσχει στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και για Νέους.

«Είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζεται αυτό το θέμα με αυτόν τον τρόπο και στόχος μας είναι να ενισχυθεί η συζήτηση για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και να ενδυναμωθούν οι έφηβοι, οι νέοι, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί σχετικά με τα ζητήματα που θίγονται στην ταινία,» δηλώνει η εταιρεία παραγωγής Anemon Productions.

Στις 23 Νοεμβρίου το «Τέλος Χρόνου» έκανε την αθηναϊκή του πρεμιέρα και εμείς ήμασταν εκεί, στον Κινηματογράφο «Δαναός». Ήταν μια γεμάτη, ζεστή πρεμιέρα που έφερε κοντά γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς. Η εμπειρία μου με το «Τέλος Χρόνου», ένα ντοκιμαντέρ που ξαναζωντανεύει κάτι που όλοι έχουμε ζήσει, ήταν ξεκαρδιστική, άβολη, νοσταλγική, εξοργιστική κι όλα αυτά τυλιγμένα σε μια ανεπαίσθητη αύρα déjà vu. Αυτό που εκτίμησα περισσότερο στο ντοκιμαντέρ είναι η ευθυγράμμιση της κοινωνικής του πρόθεσης με την αφηγηματική του προσέγγιση, δηλαδή μια προσέγγιση που αποστρέφεται, όσο μπορεί, της αφηγηματικότητας. Αυτό που απόλαυσα περισσότερο ήταν η ενίοτε κωμική και άλλοτε τραγική, παράλληλη απεικόνιση της εμπειρίας των παιδιών και των καθηγητών τους. Αυτά τα δύο σύμπαντα σπάνια συναντιούνται ειλικρινά.

Μετά το τέλος της προβολής, μια ματιά τριγύρω μου ήταν αρκετή για να καταλάβω ότι η ταινία χτύπησε κάποιο νεύρο. Είδα μερικά δακρυσμένα πρόσωπα, αρκετά τεταμένα φρύδια και κάμποσα χέρια που σηκώθηκαν ζητώντας το μικρόφωνο, όταν ήρθε η ώρα να γίνει η συζήτηση με τον σκηνοθέτη και τους πρωταγωνιστές του.

«Τώρα καταλαβαίνω τι περνούσαν τα παιδιά μας», είπε η μαμά της Σοφίας, πρωταγωνίστριας και ταλαντούχας τραγουδοποιού. Ο Λουκάς Παλαιοκρασσάς δέχτηκε ξανά και ξανά τα συγχαρητήρια μαθητών, γονιών και διδασκόντων και επέμενε να τα εκτρέπει προς τον διευθυντή του αθηναϊκού σχολείου, χωρίς τη συγκατάθεση του οποίου «δε θα ήταν εφικτό». Ο ίδιος ο διευθυντής, δεν θέλησε να σχολιάσει. Υπήρξαν οι αναπόφευκτες παρεμβάσεις «αυτό είναι λιγότερο ερώτηση και περισσότερο ένα σχόλιο» και γενικεύοντας θα τις χώριζα μεταξύ εκνευρισμένων δηλώσεων για το χάος που επικρατεί στο ελληνικό Λύκειο και συγκινημένων ευχαριστιών για την αποκάλυψη μιας πιο αληθινής εικόνας του.

Ο σκηνοθέτης Λουκάς Παλαιοκρασσάς είχε την ευγένεια να απαντήσει στις ερωτήσεις της ATHENS VOICE σχετικά με το ντοκιμαντέρ και την αθηναϊκή πρεμιέρα του.

Το ντοκιμαντέρ σου απαθανατίζει ένα στιγμιότυπο κατά βάση αθηναϊκό. Είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία για εσάς η πρεμιέρα στην Αθήνα;
Πέρα από τη συναισθηματική αξία του χώρου, ένα από τα σινεμά που με «μεγάλωσε» με τις ταινίες του, ήταν μια ιδιαίτερα ξεχωριστή βραδιά διότι μετά από σχεδόν τρία χρόνια που πρώτο μπήκα στο συγκεκριμένο σχολείο, επιτέλους μοιράστηκα το αποτέλεσμα με τα παιδιά, τους καθηγητές και τους γονείς που έκαναν δυνατή τη δημιουργία αυτής της ταινίας.

Ποια ήταν η σημαντικότερη δυσκολία της παραγωγής; Υπήρξαν στιγμές αμφιβολίας για την κατεύθυνση του ντοκιμαντέρ;
Τίποτα δεν ήταν εύκολο στη δημιουργία αυτού του ντοκιμαντέρ. Ο ρυθμός της καθημερινότητας ενός λυκείου απαιτεί να είσαι σε συνεχή ετοιμότητα για ό,τι απρόβλεπτο μπορεί να συμβεί, όπως και συνέβη. Στο σχολείο έγινε αποχή, κατάληψη, κλείσιμο του σχολείου λόγω πανδημίας και όταν δεν μπορούσα να επισκεφθώ τα παιδιά λόγω λοκντάουν, τους έδωσα εξοπλισμό να καταγράψουν την καθημερινότητα της τηλεκπαίδευσης. Η προσαρμογή αυτή στα νέα δεδομένα της πανδημίας έκανε πιο ευρύ το πεδίο θεμάτων που παρακολουθεί το ντοκιμαντέρ.

Πώς προέκυψαν οι «πρωταγωνιστές» αυτής της ταινίας; Θεωρείς ότι εκπροσωπήθηκε συνολικά η εμπειρία των μαθητών στην τελευταία τους σχολική χρονιά;
Πιστεύω ότι οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες που θα δουν το ντοκιμαντέρ θα βρουν έστω έναν χαρακτήρα ή γεγονός που θα ταυτιστούν καθώς πέρα από τις προσωπικές δυσκολίες που περνάνε οι πρωταγωνιστές, περιγράφουν μια διαχρονική κατάσταση από την οποία η πλειοψηφία των μαθητών, παλιών και νέων, έχει εμπειρίες. Από την αίσθηση ότι χρειάζονται αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, την πίεση των πανελληνίων και το άγχος για το μέλλον μέχρι τις προκλήσεις που έφερε η πανδημία στην ήδη ταραχώδη ζωή τους. Είτε έχεις υπάρξει καλός ή κακός μαθητής, σίγουρα θα δεις κάτι δικό σου.

Στην αθηναϊκή πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Τέλος Χρόνου», είχα την ευκαιρία να παρευρεθώ σε μια ζωντανή συζήτηση μετά την προβολή. Έμεινα με την εντύπωση ότι ο κόσμος συνδέθηκε με το ντοκιμαντέρ, αλλά πως η σύνδεσή του ταλαντεύεται μεταξύ της νοσταλγίας και της απογοήτευσης. Ποια είναι η συζήτηση που θα ήθελες να προκύψει από το ντοκιμαντέρ, όσον αφορά στο μέλλον του ελληνικού Λυκείου;
Θα ήθελα το ντοκιμαντέρ αυτό να γίνει αφορμή για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς να μιλήσουν ανοιχτά για όσα βιώνουν και ενισχυθεί η μεταξύ τους επικοινωνία. Πρέπει ο έφηβος να νιώθει ανά πάσα στιγμή ότι μπορεί να επικοινωνήσει με τον καθηγητή ή τον γονιό του, είτε έχει να κάνει με τη σχολική του επίδοση είτε με το τι μπορεί να κουβαλάει στην ψυχή του, και αυτό είναι κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει πάντα.

Αξέχαστο θα μου μείνει το μοντάζ των παιδιών να επαναλαμβάνουν τη λέξη «βαριέμαι». Εσύ, τελικά, βαριόσουν στην τάξη;
Είχα συγκεκριμένα μαθήματα που με ενδιέφεραν. Αν ένα μάθημα δεν με είχε κερδίσει, δυσκολευόμουν να συγκεντρωθώ και να παρακολουθήσω. Οπότε σε ένα υποθετικό ντοκιμαντέρ θα με έβρισκες σίγουρα σε αυτό το μοντάζ του «βαριέμαι». Γι'αυτό το βρίσκω σπουδαίο όταν ένας καθηγητής μπορεί να μεταδώσει τον ενθουσιασμό του για αυτό που κάνει και να εμπνεύσει τον μαθητή να βρει κάτι ενδιαφέρον».

Η θετική αντίδραση του κόσμου στο «Τέλος Χρόνου» σημαίνει επέκταση χρόνου για το ντοκιμαντέρ, με νέες ημερομηνίες στους κινηματογράφους Δαναός και Διάνα:

• ΔΑΝΑΟΣ, αίθουσα 2 Λεωφ. Κηφισίας 109, (ΜΕΤΡΟ Πανόρμου), Σάββατο και Κυριακή, 17:30
• ΔΙΑΝΑ, Περικλέους 14, Μαρούσι (ΗΣΑΠ Μαρούσι), Κυριακή, 17:00

Εν τέλει, η συζήτηση στο Δαναό και η κουβέντα με τον Λουκά με άφησαν να αναρωτιέμαι: πόσες από τις αποκαλύψεις αυτού του ντοκιμαντέρ απείχαν μόλις μια ερώτηση; Πόσος πόνος θα μπορούσε να αποφευχθεί, με λίγη προθυμία να ακούσουμε λιγότερο αμυντικά ή να μοιραστούμε λίγο πιο ευάλωτα; Το «Τέλος Χρόνου», υπό αυτή την έννοια, αναλαμβάνει έναν ευπρόσδεκτο ρόλο μακρινού μεσολαβητή για την επικοινωνία ανθρώπων που απέχουν μια σπιθαμή ο ένας απ’ τον άλλο, φοβούμενοι να μιλήσουν ή να ακούσουν.