«Στη χώρα του πάγου και της φωτιάς»: Ένα εντυπωσιακό και γοητευτικό ντοκιμαντέρ

Η Δήμητρα Ζήρου, με μια φυσική, ήρεμη και γαλήνια φωνή, εξηγεί τι ήταν αυτό που την ενέπνευσε να κάνει αυτό το ντοκιμαντέρ. Βρίσκεται σε μια ευρύχωρη αίθουσα του Σουηδικού Ινστιτούτου, στο κέντρο της Αθήνας, σε ένα όμορφο και ήσυχο νεοκλασικό της οδού Μητσαίων. Μόλις έχουμε παρακολουθήσει το τρέιλερ του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ της για τη ζωή των αυτοχθόνων της Αρκτικής Νορβηγίας, των Sámi, και ήδη έχω ρίξει σφυγμούς. Έχω μια αγάπη για τις ταινίες που σε βγάζουν από τους απάνθρωπους ρυθμούς της πόλης, που σε φέρνουν σε επαφή με τη φύση ξανά, που σε γειώνουν με τον πιο απλό, αληθινό και ήπιο τρόπο.

Η ταινία «Στη χώρα του πάγου και της φωτιάς» ακολουθεί τις ιστορίες δύο διαφορετικών πρωταγωνιστών, της Σάρα και του Μίκα, δείχνοντας μέσα από αντιθέσεις τη σύγχρονη ζωή των Sámi. Η Σάρα είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα που έχει ζει στο χωριό Guovdageaidnu – Kautokeino, στην ευρύτερη περιοχή Sápmi, η οποία κατέχει όλη τη γνώση για το πώς μπορεί ο άνθρωπος να επιβιώσει στις αφιλόξενες θερμοκρασίες της πατρίδας της. Κρατά την παράδοση και συνδέεται με το φυσικό τοπίο με έναν βαθύ και πρωτόγονο τρόπο. Ο Μίκα είναι ένα νεαρό αγόρι, το οποίο μεγαλώνει στην ίδια περιοχή με όλες τις ανέσεις και τις τεχνολογίες του δυτικού κόσμου όπως τον ξέρουμε.

Το ντοκιμαντέρ είναι δομημένο σε τέσσερις ενότητες, ανάλογες με τις τέσσερις εποχές του χρόνου, όπως διάλεξε η σκηνοθέτρια να το παρουσιάζει, αφού (με τα δικά της λόγια) σε άλλη περίπτωση δεν θα ένιωθε πως το έργο είναι πλήρες και βασίζεται -όχι μόνο- επάνω στην προφανή αντίθεση της νεότητας με την ωριμότητα, αλλά και του φωτός με το σκοτάδι, της σύγχρονης τεχνολογίας με τα μυστικά των προγόνων. Τα στοιχεία των αντιθέσεων και των άκρων εκφράζονται και ηχητικά μέσα από την μοναδική μουσική της Άννας Στερεοπούλου, η οποία χρησιμοποιεί εκτός από μουσικά όργανα και δέρμα, ξύλο, κοχύλια και ήχους της φύσης για να συνοδεύσει τις εξαιρετικής ομορφιάς εικόνες επηρεάζοντας αισθητηριακά την εμπειρία της θέασης.

Αυτό που ώθησε την σκηνοθέτρια και φωτογράφο να κάνει αυτή την ταινία ήταν η περιέργειά της για τους αυτόχθονες του πλανήτη και τον τρόπο διαβίωσής τους και οι περιγραφές μιας φίλης της για το Βόρειο Σέλας και τη μαγεία της εμφάνισής του. Πάνω από όλα αυτά όμως ήταν η γνωριμία της με την Σάρα, την πρωταγωνίστρια της ταινίας, η οποία έκανε την Δήμητρα Ζήρου να αποφασίσει να φτιάξει αυτό το τρυφερό και  χαμηλόφωνο ντοκιμαντέρ.

Σαγηνευτικές εικόνες από τη μακρινή τούνδρα σε όλες τις εποχές του χρόνου, καθώς και γοητευτικά πλάνα από τον αρκτικό κύκλο, ανυψώνουν αυτό το ντοκιμαντέρ σε μια ξεχωριστή εμπειρία, ενώ η καθηλωτική κινηματογράφηση της μαγικής φεγγοβολής του Βορείου Σέλαος μπορεί να συγκριθεί μόνο με ένα ταξίδι σε αυτό το εξωτικό κι αλαργινό τόπο.

Μέσα σε ένα ασυνήθιστα ζεστό για την εποχή μεσημέρι, αφήνω το «χιονισμένο» νεοκλασικό στη Μητσαίων, που μοιάζει με όαση και μπαίνω πάλι μες στο κέντρο της Αθήνας, που δεν λέει να δροσίσει, αναλογιζόμενη το πιο σημαντικό ερώτημα που μου άφησε η ταινία. Θα επιβιώσει η παράδοσή των Sámi ή θα χαθεί στον χρόνο;

Η ταινία «Στη Xώρα του Πάγου και της Φωτιάς» θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το  Σάββατο 5/11 (6 μ.μ.) παρουσία των συντελεστών

Στη Xώρα του Πάγου και της Φωτιάς  (Into the Land of Ice and Fire)
Ελλάδα, Νορβηγία, Σερβία, 2022, Έγχρωμη
Ντοκιμαντέρ, 95’
Σκηνοθεσία: Δήμητρα Ζήρου
Σενάριο: Δήμητρα Ζήρου
Πρωταγωνιστούν: Sara Tornensis Bongo, Mihka Sokki Balto