Η χρυσή εποχή του νοτιοκορεατικού κινηματογράφου

Για το σύγχρονο κινηματογραφικό κοινό το σινεμά της Νότιας Κορέας εκπροσωπούν, εκτός από τις δημιουργίες streaming όπως το ”Squid Game” δυο πρόσφατες ταινίες: τα «Παράσιτα» και το «Το παιχνίδι με τη φωτιά» του Lee Chang-dong. Αλλά η κινηματογραφική βιομηχανία στη χώρα έχει αναπτυχθεί ήδη από τη δεκαετία του 1950: “The Housemaid” του Kim Ki-young (1960) και το “Obaltan” του Yu Hyun-mok (1961) θεωρούνται δύο από τις καλύτερες νοτιοκορεατικές ταινίες στην ιστορία της τοπικής βιομηχανίας. Παρά τη λογοκρισία, μετά το 1955 ο κινηματογράφος άνθισε: από μόνο 15 ταινίες που γυρίστηκαν το 1954 ο αριθμός έφτασε τις 111 το 1959. Από τα συνηθισμένα θέματα εκείνης της εποχής ήταν η γυναικεία σεξουαλικότητα, οι δυτικές αξίες, οι ταραγμένες σχέσεις με την Ιαπωνία και η συνάντηση Ανατολής-Δύσης. Φαίνεται πράγματι πολύ μακρινή η εποχή πριν από την K-pop κι από την ψηφιακή επανάσταση που εκτυλίχθηκε στη Νότια Κορέα. Κι όμως, ακόμα και τότε ο νοτιοκορεατικός κινηματογράφος εξαγόταν στην Ευρώπη: το “The Coachman” (1961) του Kang Dae-jin κέρδισε την Αργυρή Άρκτο στο Βερολίνο. Παρά τις κυβερνητικές πιέσεις να γυρίζονται πατριωτικά και αντικομμουνιστικά έργα, αναδύθηκαν σκηνοθέτες που αψήφησαν τη λογοκρισία: ανάμεσά τους ήταν ο Kim Soo-yong και ο Shin Sang-ok, ο οποίος μάλιστα βρέθηκε σε μαύρη λίστα και απήχθη από τους Βορειοκορεάτες με σκοπό να τον κάνουν δικό τους. Οι κυβερνητικές ταινίες δεν είχαν πάντως καμιά απήχηση στο κοινό και στη δεκαετία του 1970 οι κινηματογραφικές αίθουσες άδειασαν: η γενίκευση της τηλεόρασης μαζί με την άχαρη προπαγάνδα είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί το κοινό των αιθουσών κατά 60%. Οι λιγοστές ταινίες που συνάντησαν το κοινό αφορούσαν ιστορίες πορνείας - όπως το “Heydays” του Yeong-ja (1975) και «Η γυναίκα του χειμώνα» του Kim Ho-sun.

Η άνθηση του νοτιοκορεατικού κινηματογράφου συμβαδίζει με τον εκδημοκρατισμό της χώρας που έγινε πραγματικότητα από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 μαζί με τη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη. Αν και η λογοκρισία άρχισε να υποχωρεί από το 1984 -τότε γνωστός στον υπόλοιπο κόσμο ήταν μόνο ο σκηνοθέτης Kwon-taek- ο παράγοντας που φαίνεται ότι εκτόξευσε την νοτιοκορεατική δημιιουργικότητα ήταν η άρση των περιορισμών στις προβολές ξένων ταινιών. Με λίγα λόγια, η κατάργηση του προστατευτισμού της εγχώριας παραγωγής την ευνόησε αντί να τη βλάψει. Έτσι, από το 1992 περίπου, με τη μεγάλη επιτυχία του “Marriage Story” του Kim Ui-seok -το οποίο χρηματοδότησε η Samsung- ξεκίνησε η αναγέννηση του νοτιοκορεατικού κινηματογράφου που απλώθηκε σε μια σειρά είδη, από blockbusters μέχρι ανεξάρτητες art-house ταινίες.

Ο Park Chan-wook με το “Oldboy” (2003) που το 2004 απέσπασε το μεγάλο βραβείο στις Κάννες έβαλε τη Νότια Κορέα στον χάρτη των κινηματογραφικών φεστιβάλ γοήτρου: ο Quentin Tarantino και ο Spike Lee -ο οποίος το 2013 γύρισε ένα ριμέικ του Oldboy- εγκωμίασαν τον Park Chan-wook ο οποίος διακρίθηκε στη συνέχεια για την τηλεοπτική «Μικρή τυμπανίστρια». Μεγάλες επιτυχίες ήταν επίσης οι ταινίες του Bong Joon-ho και του Yeon Sang-ho (“Train to Busan”, 2016).

Το 2019, τα «Παράσιτα» του Bong Joon-ho ήταν η πρώτη νοτιοκορεατική ταινία που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα και η πρώτη με έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ από τις οποίες τελικά απέσπασε τέσσερα βραβεία. Το 2012 είχε βραβευτεί με τον Χρυσό Λέοντα στο Βερολίνο η ταινία του Kim-Ki Duk “Pietà” (2012).

Την ίδια στιγμή, παρά την ασιατική στάση εναντίον των δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚI+ αναπτύχθηκε “queer cinema” το οποίο απέκτησε θεσμό, το Korea Queer Film Festival και εκπροσώπους τον Lee Song Hee-il με το “Everyday is Like Sunday” (1997) και το “No Regret” (2006), καθώς και τον Kimjo Kwang-soo με το “Boy Meets Boy”, (2008). Ακολούθησε το “Just Friends?” του Kimjo Kwang-soo (2009), το “Stateless Things” του Kim Kyung-mook (2011) και το “The Handmaiden” του Park Chan-wook, (2016) που ήταν βασισμένο στο μυθιστόρημα “Fingersmith” της Sarah Waters.

Η αυξανόμενη απήχηση του νοτιοκορεατικού κινηματογράφου έχει οδηγήσει σε ανάπτυξη ειδών που ήταν στο παρελθόν άγνωστα, όπως το μιούζικαλ -ο Do Joon Sung γύρισε πέρυσι το “Wish You””: μια γκέι ερωτική ιστορία με μουσική- καθώς και σε αμερικανοκορεατικές παραγωγές με τις θυγατρικές της Warner Bros και της 20th Century Fox που έχουν έδρα στη Σεούλ. Aυτές τις μέρες βρίσκεται σε post-production η ταινία του Hyun-Sung Moon “Seoul Daejakjeon”: ο Hyun-Sung Moon δοκιμάζει την κωμωδία, ένα άλλο είδος που μέχρι προσφάτως ήταν άγνωστο στην Ασία.