Η ταινία «Happening» που αναφέρεται στο 1963 και οι συζητήσεις για το δικαίωμα στην άμβλωση που την κάνουν εξαιρετικά επίκαιρη.
Στην εξαιρετική νέα γαλλική ταινία «Happening (L'Evènement)», που διασκευάστηκε από την Audrey Diwan από ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Annie Ernaux, η δυστυχισμένη έγκυος νεαρή γυναίκα στο κέντρο της ταινίας, μια έξυπνη φοιτήτρια με το όνομα Anne (η Anamaria Vartolomei), είναι εντελώς μόνη της στην προσπάθειά της να τερματίσει μια εγκυμοσύνη το 1963 στην πόλη Angoulême. Η Anne φαίνεται να είναι εγκαταλελειμμένη στην αναπόφευκτη μοίρα της από φίλους και γιατρούς και τελικά βρίσκει το θάρρος να πάρει τηλέφωνο τον νεαρό άνδρα που την άφησε έγκυο — όχι το αγόρι της, αλλά έναν φοιτητή σε μια μακρινή πόλη που μετά βίας είναι αρκετά ώριμος ή συμπονετικός ώστε να καταλάβει γιατί η κατάστασή της αποτελεί καν πρόβλημα.
Η Anne δεν σκέφτεται ποτέ να πει στους γονείς της το δίλημμά της, παρόλο που φαίνεται να έχουν μια γενικά καλή και στενή σχέση. Μια σκηνή χωρίς λόγια με τους τρεις τους να γελούν καθώς ακούνε μια κωμική εκπομπή στο ραδιόφωνο είναι μια από τις λίγες χαλαρές στιγμές αυτής της ταινίας. Ίσως κρατά την κατάστασή της κρυφή επειδή προέρχεται από μια οικογένεια εργατικής τάξης —η μητέρα της (η θρυλική Sandrine Bonnaire) εργάζεται σε ένα μπαρ της μικρής επαρχιακής τους πόλης— που δεν έχει τους πόρους για να προσφέρει βοήθεια. Ή ίσως φοβάται ότι θα είχαν αντίρρηση για θρησκευτικούς λόγους, αν και κανένας από τους χαρακτήρες στο «Happening» που αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις ολοένα και πιο αγανακτισμένες εκκλήσεις της Anne για βοήθεια δεν αναφέρει ποτέ την πίστη ή τη θρησκεία ως λόγο.
Το σενάριο των Diwan και Marcia Romano καθιερώνει με ελάχιστο διάλογο πώς, στον κόσμο της Anne και των συμμαθητών της, η άμβλωση πολύ απλά είναι μια λέξη που δεν πρέπει να ειπωθεί φωναχτά, τόσο από φόβο των νομικών αντιποίνων (το γαλλικό δίκαιο εκείνη την εποχή όριζε ως έγκλημα το να βοηθήσεις κάποιον που αναζητά τη διαδικασία αυτή) και επειδή, ειδικά για τις νεαρές γυναίκες, η παραδοχή ότι γνωρίζουν ακόμη και ότι υπάρχει μια τέτοια επιλογή αποτελεί απειλή για την ήδη εύθραυστη θέση τους στην κοινωνική τάξη. Η λέξη δεν αρθρώνεται ποτέ από κανέναν χαρακτήρα στο «Happening», αντίθετα γίνεται λόγος για μια «λύση», η οποία λέγεται ψιθυριστά και γρήγορα απορρίπτεται. Όταν το αγόρι που την άφησε έγκυο ρωτά εκνευρισμένο τι θέλει η Άννα από αυτόν, η μονολεκτική απάντησή της —«βοήθεια»— έρχεται με μια φωνή βραχνή από εξάντληση και απόγνωση.
Το «Happening» προχωρά σαν θρίλερ αγωνίας, με τίτλους που εμφανίζονται στην οθόνη για να καταγράψουν την εξέλιξη της εγκυμοσύνης της Anne εβδομάδα με την εβδομάδα, καθώς μεθοδικά και ανεπιτυχώς δοκιμάζει κάθε μέθοδο που έχει στη διάθεσή της για να την τερματίσει: επισκέψεις σε δύο γιατρούς, ένας που τη διώχνει, και έναν ο οποίος της λέει ψέματα για το περιεχόμενο της ένεσης που της κάνει. Όχι μία αλλά δύο συναντήσεις με μια νοικοκυρά (Anna Mouglalis) που στον ελεύθερό της χρόνο πραγματοποιεί αμβλώσεις. Μια βασανιστική προσπάθεια να το κάνει η ίδια με μια βελόνα πλεξίματος που αποστειρώθηκε στη φωτιά.
Από τότε που κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το περασμένο φθινόπωρο, το «Happening» πυροδότησε συζητήσεις στη Γαλλία για την ιστορία της χώρας με τις αμβλώσεις, οι οποίες ήταν παράνομες μέχρι το 1975, δύο χρόνια αφότου η απόφαση Roe εναντίον Wade την έκανε νόμιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας νόμος που ψηφίστηκε στις αρχές του έτους, μετά από μια σφοδρή κοινοβουλευτική μάχη, επέκτεινε το όριο για τη διακοπή της εγκυμοσύνης από τις 12 στις 14 εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της επιτυχημένης εκστρατείας του για επανεκλογή, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αντιτάχθηκε σε αυτήν την παράταση, επιμένοντας σε μια αμφιλεγόμενη ομιλία ότι η άμβλωση, αν και σημαντικό δικαίωμα, είναι μια «τραγωδία για τις γυναίκες». Όπως όμως καθιστά τρομακτικά σαφές το «Happening», η έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλή και χωρίς στίγμα αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη που είναι τραγική για όλους τους εμπλεκόμενους.
Το γεγονός ότι το «Happening» κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των ΗΠΑ πριν λίγες μέρες, την ίδια εβδομάδα που διέρρευσε ένα προσχέδιο επικείμενης γνωμοδότησης του Ανωτάτου Δικαστηρίουτο οποίο κατέστησε σαφές ότι τα δικαιώματα των αμβλώσεων στις ΗΠΑ είναι πιθανό να επανέλθουν σύντομα σε αυτό που ήταν πριν το 1973, το καθιστά τρομακτικά επίκαιρο. Η ειλικρίνεια της ταινίας είναι σκοτεινά προφητική. Υπάρχουν Annes σε όλη την Αμερική αυτή τη στιγμή, πολλά υποσχόμενες νεαρές γυναίκες στην αρχή της ζωής τους, οι οποίες βλέπουν μπροστά τους να ξετυλίγεται ένα μέλλον που περιλαμβάνει ενδεχομένως μια χωρίς συναίνεση κύηση, γέννηση, ανεπιθύμητη μητρότητα.
Και εκείνες θα δοκιμάσουν κάθε μέθοδο που έχουν στη διάθεσή τους για να ελέγξουν το σώμα τους και την αναπαραγωγική τους ζωή. Και εκείνες θα παλέψουν και θα υποφέρουν και θα αιμορραγήσουν. Και στα πολλά μέρη όπου η άμβλωση παραμένει μια λέξη που δεν πρέπει καν να ειπωθεί, πολλές από αυτές, όπως η φοβισμένη αλλά ταυτόχρονα ατρόμητη ηρωίδα αυτής της ταινίας, θα τα περάσουν όλα εντελώς μόνες. Κάθε δικαστής, νομοθέτης και ακτιβιστής που τώρα εργάζεται για να τοποθετήσει περισσότερους ανθρώπους σε αυτή την ανυπόφορη θέση, θα πρέπει να αναγκαστεί να παρακολουθήσει το «Happening» μέχρι το τέλος, με τα μάτια ανοιχτά. Είναι το λιγότερο που μπορούν να κάνουν, δεδομένης της πολύ πιο τραυματικής και αλλοιωτικής εμπειρίας που προσπαθούν να επιβάλλουν στο μισό τους πληθυσμό.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
7°
