Λαΐς: Το πρόγραμμα του κινηματογραφικού αφιερώματος Ελλάδα-Γαλλία

Η ιστορία του γαλλικού σινεμά ξεκινά από το 1894, όταν οι αδερφοί Λουί Ζαν και Ωγκύστ Μαρί Λουί Νικολά Λυμιέρ κατασκεύασαν τη φορητή συσκευή του κινηματογράφου και κατοχύρωσαν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Η πρώτη προβολή ταινιών σε δημόσιο χώρο του Παρισιού δεν άργησε να έρθει, ενώ αργότερα τα αδέρφια πούλησαν την εφεύρεσή τους στον Ζωρζ Μελιέ. Χάρη στους Γάλλους, η έννοια του κινηματογράφου «ταξίδεψε» σταδιακά σε όλο τον κόσμο και έγινε αμέσως ένα από τα πιο αγαπημένα μέσα ψυχαγωγίας.

Ο γαλλικός κινηματογράφος αναπτύχθηκε με τη συμβολή πρωτοπόρων όπως οι Ετιέν-Ζυλ Μαρέ, Σαρλ Πατέ, Ζοζέφ Πλατώ και αργότερα δημιούργησε σημαντικά κινήματα. Σημαντική πορεία όμως έχει διαγράψει και ο ελληνικός κινηματογράφος με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία, την «Γκόλφω», να γυρίζεται το 1914. Οι δεκαετίες που ανέδειξαν το ελληνικό σινεμά ήταν από το 1950 μέχρι το 1970 με δράσεις, ανάπτυξη στούντιο και διοργανώσεις όπως η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου (σημερινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης). Από εκείνη τη χρονική περίοδο και μετά, οι παραγωγές έγιναν πιο ανεξάρτητες ενώ τις τελευταίες δύο δεκαετίες συναντάμε καλλιτεχνικό και πιο εμπορικό σινεμά.

Η φιλία μεταξύ των δύο χωρών που σφυρηλατήθηκε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και δημιούργησε ένα δυνατό φιλελληνικό κίνημα στη Γαλλία, άφησε ως παρακαταθήκη μια συνεχή και γόνιμη επαφή στον πνευματικό κόσμο των δύο χωρών. Αυτός ο διάλογος όπως επίσης και η στενή φιλία μεταξύ του Ανρί Λανκγλουά (ιδρυτή της Γαλλικής Ταινιοθήκης) και της Αγλαΐας Μητροπούλου ήταν και η δημιουργία της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Η σχέση αυτή σχέση συνεχίστηκε και μετά το θάνατο των δύο πρωταγωνιστών της και σήμερα πλέον, με τον Κώστα Γαβρά ως Πρόεδρο της Γαλλικής Ταινιοθήκης, έχει αποκτήσει γερά θεμέλια.

Τη διάρκεια των δεκαετιών 1960-1980, πολλοί Έλληνες σκηνοθέτες όπως οι Τόνια Μαρκετάκη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Αντουανέττα Αγγελίδη, σπούδασαν στην περίφημη Γαλλική Σχολή Κινηματογράφου IDHEC ενώ μεγάλοι σκηνοθέτες όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μαθήτευσαν δίπλα στον Ζαν Ρους (ένας από τους δημιουργούς που διαμόρφωσαν τον γαλλικό κινηματογράφο). Άλλοι, όπως ο Ροβήρος Μανθούλης, για να αποφύγουν τη Χούντα, εγκατασταθήκαν στο Παρίσι και έκαναν μια λαμπρή καριέρα στην τηλεόραση και στον κινηματόγραφο. Με αυτό τον τρόπο το ελληνικό πνεύμα αλλά και οι ιστορικές περιπέτειες του νεοτέρου ελληνισμού ενέπνευσαν κι άλλους σκηνοθέτες ή Έλληνες που σπούδασαν στη Γάλλια.

Αποκορύφωμα της αμφίδρομης αυτής σχέσης ήταν η πρόσφατη σημαντική συνεργασία μεταξύ των δύο Ταινιοθηκών για την αποκατάσταση και ψηφιοποίηση της ταινίας Οι Απάχηδες των Αθηνών (1930) του Δημήτρη Γαζιάδη. 

Σήμερα, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος με τη συνεργασία της Γαλλικής Πρεσβείας, του Γαλλικού Ινστιτούτου, της Γαλλικής Ταινιοθήκης και του ΥΠΠΟΑ και με την υποστήριξη του CNC (Centre national du cinéma et del' image animée), του ΕΚΚ (Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου) και του Αρχείου της ΕΡΤ, γιορτάζουν τη φιλία μεταξύ Ελλάδας-Γαλλίας με τη διοργάνωση ενός εκτενούς αφιερώματος στην κοινή κινηματογραφική ιστορία των δύο χωρών με τίτλο «Ελλάδα-Γαλλία: Κινηματογραφικές Συναντήσεις». Αυτό το κινηματογραφικό αφιέρωμα σχεδιάζεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Ωστόσο, δεν πρόκειται για την πρώτη φορά που παρακολουθούμε ένα τέτοιου είδους αφιέρωμα. Τον Ιούνιο, η Ταινιοθήκη φιλοξένησε το αφιέρωμα «21^ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου» όπου καλεσμένοι Έλληνες σκηνοθέτες παρουσίασαν τις γαλλικές ταινίες της επιλογής τους: έργα που αγάπησαν, τους σημάδεψαν ή τους ενέπνευσαν.

Το κυρίως αφιέρωμα, που διεξάγεται από τις 9-23 Σεπτεμβρίου 2021 στον θερινό κινηματογράφο «Λαΐς», ενώ ένα τμήμα του θα προβληθεί διαδικτυακά το ίδιο διάστημα. Συνολικά, θα παρακολουθήσουμε 45 ταινίες.

Ελλάδα-Γαλλία: Το αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη

Το μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης έρχεται να αναδείξει την πολύτιμη αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο χωρών, μέσα από ένα πλούσιο πρόγραμμα που αποτελείται από 45 ταινιών και χωρίζεται σε τρεις θεματικές:

Η πρώτη είναι ο Διάλογος μεταξύ Ταινιοθηκών από τον Ανρί Λανγκλουά έως τον Ζαν Ρους,τον Κλοντ Μπερί και τον Κώστα Γαβρά. Αυτή η θεματική περιλαμβάνει ταινίες-σταθμούς για την κινηματογραφοφιλία, που σημάδεψαν τη σχέση μεταξύ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και της Γαλλικής Ταινιοθήκης. Ως φόρος τιμής για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του διεθνούς σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη, θα προβληθεί η εμβληματική ταινία του Αλέξης Ζορμπάς που τιμήθηκε με τρία Όσκαρ: φωτογραφίας στον Γουόλτερ Λάσαλι, καλλιτεχνικής διεύθυνσης στον Βασίλη Φωτόπουλο και βέβαιατο Όσκαρ β' γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Λίλα Κέντροβα, στο ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς. Σε ειδική προβολή, θα παιχτούν οι Απάχηδες των Αθηνών του Δημήτρη Γαζιάδη.

Η δεύτερη είναι οι Γαλλικές επιρροές στον ελληνικό κινηματογράφο. Αυτή η θεματική στοχεύει να αναδείξει τις επιρροές του γαλλικού σινεμά στον ελληνικό κινηματογράφο με προβολές εμβληματικών ελληνικών ταινιών. Περιλαμβάνει την υποενότητα Νέοι Έλληνες Σκηνοθέτες σε Γαλλικά Φεστιβάλ στην οποία συμμετέχουν μερικοί από τους σημαντικότερους νέους έλληνες σκηνοθέτες που διέπρεψαν στη μικρού μήκους, με ταινίες τους πρόσφατης παραγωγής, κάποιες μάλιστα από αυτές ελληνογαλλικές συμπαραγωγές, που έχουν βραβευτεί ή παρουσιαστεί στα φεστιβάλ των Καννών και του Κλερμόν Φεράν. Θυμίζουμε πως ο Βασίλης Κεκάτος υπήρξε ο πρώτος σκηνοθέτης που τιμήθηκε με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, για ταινία μικρού μήκους, με την  Απόσταση ανάμεσα στον ουρανό και εμάς. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει από ταινίες-σταθμούς του Θόδωρου Αγγελόπουλου, του Δήμου Θέου και της Τώνιας Μαρκετάκη,  μέχρι φιλμ της Αντουάνετας Αγγελίδη, της Μαρίας Γαβάλα και του Θοδωρου Σούμα.

Τέλος, στην τρίτη ενότητα προβολών με τίτλο Η Ελλάδα στις γαλλικές παραγωγές, το αφιέρωμα θα εστιάσει στην απεικόνιση της Ελλάδας, τόσο της κλασικής όσο και της σύγχρονης, στο γαλλικό κινηματογράφο. Ενδεικτικά, θα προβληθούν ταινίες των Ζαν Κοκτό, Ροβήρου Μανθούλη, Αδωνη Κύρου,Κώστα Γαβρά και Ζαν Ντανιέλ Πολέ.

*Σε ειδικές προβολές θα προβληθούν γαλλικές ταινίες με σημαντικούς Έλληνες συντελεστές, όπως ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης (με την παρουσία του σκηνοθέτη Ζαν Ζακ Αντριάν).

*Το ίδιο διάστημα (9-23 Σεπτεμβρίου) η Ταινιοθήκη θα παρουσιάσει μια σειρά ταινιών και στην online πλατφόρμα της (online.tainiothiki.gr).

Ταινία έναρξης, την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου, θα είναι οι Κυνηγοί του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ενώ κατά την διάρκεια του 15νθήμερου τις ταινίες τους θα προλογίσουν οι:  Γιώργος Αρβανίτης και Ζαν Ζακ Αντριάν, Εύα Στεφανή, Θάνος Αναστόπουλος, Αντουανέτα Αγγελίδη, Κώστας Φέρρης, Στέλλα Θεοδωράκη, Κατερίνα Θωμαδάκη καθώς και κάποιοι από τους σκηνοθέτες των μικρού μήκους ταινιών. Toπρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμα μια συζήτηση για την συντήρηση και ψηφιοποίηση των ταινιών, στην οποία θα συμμετάσχει εκπρόσωπος της Cinematheque Francaise, του ΥΠΠΟΑ, και της Ταινιοθήκης. Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 18/9 (19:30).

Όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, «στην δεκαετία 50-60 έχουμε την ανάδυση του πρώτου κύματος της κινηματογραφοφιλίας μέσα από τις προβολές των κλασικών γαλλικών αριστουργημάτων που στέλνονταν από την Γαλλική Ταινιοθήκη στην Ελλάδα.  Σύμφωνα μάλιστα με τον Λανγκλουάοι έλληνες σκηνοθέτες, πήγαιναν στην κινηματογραφική λέσχη Αθηνών, "για να ανασάνουν κινηματογράφο". Το δεύτερο κύμα της ελληνικής κινηματογραφοφιλίας αναπτύσσεται στην περίοδο της δικτατορίας και σηματοδοτεί την δημιουργία του Ν.Ε.Κ, που εμπνέεται από την Γαλλική Νουβέλ Βάγκ. Οι νέοι τότε σκηνοθέτες της γενιάς του ’60 είχαν μετατρέψει το νεοκλασικό της Κανάρη σε στέκι τους.

Από το ταξίδι των Ελλήνων δημιουργών έως την αμοιβαία αναγνώριση και τον ενθουσιασμό του γαλλικού και του ελληνικού κοινού για τα κινηματογραφικά έργα των δυο χωρών, ο κινηματογράφος αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα του αδιάκοπου πολιτιστικού διαλόγου μεταξύ της Γαλλίας και της Ελλάδας. 

Το αφιέρωμα "Ελλάδα-Γαλλία: Κινηματογραφικές Συναντήσεις", φωτίζει το έργο των σημαντικών δημιουργών, Ελλήνων και Γάλλων, που σφυρηλάτησαν τις κινηματογραφικές σχέσεις των δύο χωρών: από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον  Ζιλ Ντασέν, το Νίκο Παναγιωτόπουλο και τον Μιχάλη Κακογιάννη, μέχρι τον Κώστα Γαβρά, τον Ζαν Λικ Γκοντάρ, τον Φρανσουά Τριφό, τον Ερίκ Ρομέρ, τον Ρομπέρ Μπρεσόν, τον Ροβήρο Μανθούλη, αλλά και νεότερους όπως η Εύα Στεφανή, ο Θάνος Αναστόπουλος, η Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη.​ 

Μια μοναδική ευκαιρία για τον θεατή να παρακολουθήσει στην μεγάλη οθόνη ταινίες-σταθμούς των δύο χωρών».

Ο Κώστας Γαβράς

Ο σημαντικός σκηνοθέτης, πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης, στον πρόλογό του, κάνει μια ανασκόπηση των πολιτιστικών σχέσεων  των δύο χωρών, και ταυτόχρονα  μια ενδιαφέρουσα σύνδεση με τους Δελφούς, που επρόκειτο να επισκεφθεί, όταν η Μ. Κομνηνού του πρωτομίλησε για το αφιέρωμα:

«Δελφοί, όπου η γαλλική τεχνογνωσία έφερε στο φως και στα μάτια του κόσμου όλου αιώνες ελληνικού πολιτισμού, όχι για να τον υφαρπάξει, αλλά για να τον προσφέρει στους κληρονόμους του, που δεν είχαν τότε τις γνώσεις για τέτοιου είδους αρχαιολογικές έρευνες(…). Στη Γαλλία, πάνε 126 χρόνια από τη γέννηση της κινούμενης εικόνας, τουκινηματογράφου.  Σ’ αυτόν, οι έλληνες κινηματογραφιστές και οι δημιουργίες τους βρήκαν τη θέση τους, τη συμπάθεια, ακόμα και τον θαυμασμό των γάλλων θεατών. Η ιδέα της Cinémathèque, άλλης μιας ελληνικής ρίζας λέξης που εμπνεύστηκε ο Henri Langlois στο Παρίσι, υιοθετήθηκε στην Αθήνα από την Αγλαΐα Μητροπούλου, την οποία ο Langlois θαύμαζε και υποστήριζε πάντα με αποφασιστικότητα. Από τότε, οι σχέσεις αυτές δεν διακόπηκαν ποτέ, για να φτάσουν στο σημερινό εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση και την απελευθέρωση της Ελλάδας».

Λαϊς: Το πρόγραμμα ταινιών μικρού μήκους 

Πέμπτη 9/9
Οι κυνηγοί (Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1977)

Παρασκευή 10/9
Ο γιος του Αμίρ είναι νεκρός (Ζαν Ζακ Αντριάν, 1975)

Λουόμενοι (Ευά Στεφανή, 2008)
Ξάδελφος, ξαδέλφη, πιρόγα γόνδολα (Ζαν Ρους, 1985)

Σάββατο 11/9
Μια νύχτα με τη Μόντ (Ερίκ Ρομέρ, 1968)
Τα χρώματα της Ίριδος (Νίκος Παναγιωτόπουλος, 1985)

Κυριακή 12/9
Αμερικανική νύχτα (Φρανσουά Τριφό, 1973)
Διαγωγή μηδέν (Ζαν Βιγκό, 1933)
Η πτώση του οίκου των Άσερ (Ζαν Επστάιν, 1928)

Δευτέρα 13/9
Οι Διακοπές του Κυρίου Ιλό (Ζακ Τατί, 1953)
Περί Έρωτος (Μαρία Γαβαλά, Θόδωρος Σούμας, 1982)

Τρίτη 14/9
Γράμμα από το Σαρλερουά (Λάμπρος Λιαρόπουλος, 1965)
Διόρθωση (Θάνος Αναστόπουλος, 2007)

Τετάρτη 15/9
Διάλειμμα (Ρενέ Κλερ, 1924)
Παραλλαγές στο ίδιο θέμα (Αντουανέττα Αγγελίδη, 1977)
Ο κόσμος σου ανήκει (Ρομάν Γαβράς, 2018)

Πέμπτη 16/9
Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο (Κώστας Φέρρης, 1978)
Τρεις μέρες στην Ελλάδα (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1991)

Παρασκευή 17/9
Μυριέλ (Aλέν Ρενέ, 1963)
Η Σκύλα (Ζαν Ρενουάρ, 1931)

Σάββατο 18/9
Οι Απάχηδες των Αθηνών (Δημήτρης Γαζιάδης, 1930)
Ζ (Κώστας Γαβράς, 1969)

Κυριακή 19/9
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (Ζιλ Ντασέν, 1957)
Ο πορτοφολάς (Ρομπέρ Μπρεσόν, 1959)

Δευτέρα 20/9
Με κομμένη την ανάσα (Ζαν Λικ Γκοντάρ, 1960)
Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα (Στέλλα Θεοδωράκη, 2002)

Τρίτη 21/9
Κα. Οι Μυρωμένες (Μ. Κλωνάρη- Κ. Θωμαδάκη, 1979-1980)

Οι ελληνικές ταινίες μικρού μήκους που θα προβληθούν:

Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό και εμάς  (Βασίλης Κεκάτος 2019)
ElectricSwan (Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη, 2019)
Third Kind (Γιώργος Ζώης, 2018)
Route-3 (Θανάσης Νεοφώτιστος, 2019)
Όλες οι φωτιές η φωτιά (Ευθύμης Kosemund Σανίδης, 2019)
Πρώτος έρωτας (Χάρης Ραφτογιάννης, 2020)

Τετάρτη 22/9
Αλέξης Ζορμπάς/Zorba The Greek (Μιχάλης Κακογιάννης, 1964)

Πέμπτη 23/9
Βάσσες (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1964)
Μεσόγειος (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1963)
Η τάξη (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1973)
Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (Φρίντα Λιάππα, 1977)

Και online προβολές

Οι ταινίες που θα προβληθούν στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.tainiothiki.gr:

Το μπλόκο (Άδωνις Κύρου, 1964)
Η διαθήκη του Ορφέα (Ζαν Κοκτό, 1960)
Parlons cinéma, chapitre 21 Les anticours d'Henri Langlois (Harry Fischbach, 1977)
Conversation avec Henri Langlois (Pierre-André Boutang, 1975)
Κιέριον (Δήμος Θέος, 1968)
Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος (Ροβήρος Μανθούλης, 1997)
Ιωάννης ο βίαιος (Τώνια Μαρκετάκη, 1973)

Info: Ελλάδα-Γαλλία: Κινηματογραφικές Συναντήσεις. Θερινός Κινηματογράφος Λαΐς και online στο tainiothiki.gr Ο ιστορικός θερινός κινηματογράφος «Λαΐς» επαναλειτουργεί με ασφάλεια, τηρώντας το υγειονομικό πρωτόκολλο του Υπουργείου Πολιτισμού. Εισιτήριο 5 ευρώ. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε ΕΔΩ. To αφιέρωμα «Ελλάδα - Γαλλία: Κινηματογραφικές συναντήσεις" διοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στo πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή ΙΙ» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗ του ΕΣΠΑ 2014-2020