Φεστιβάλ των Καννών: Οι ταινίες που έγραψαν ιστορία και δέχτηκαν σκληρές κριτικές
Στα 74 χρόνια της ιστορίας του, το φεστιβάλ των Καννών έσπασε μερικά ρεκόρ και άλλα τόσα ταμπού: από το αδυσώπητα βίαιο θρίλερ του Gaspar Noé «Irreversible», στην προβολή του οποίου λιποθύμησαν είκοσι θεατές, μέχρι το «The Brown Bunny» του Vincent Gallo, που ο Αμερικανός κριτικός Roger Ebert χαρακτήρισε «χειρότερη ταινία στην ιστορία των Καννών», το φεστιβάλ δέχτηκε σκληρές κριτικές: άλλοτε για την επιλογή των ταινιών, άλλοτε για τα λογύδρια που ακούστηκαν από τη σκηνή, άλλοτε για τις εξωφρενικές δηλώσεις στις συνεντεύξεις Τύπου.
Το φεστιβάλ των Καννών έχει αναδείξει ταινίες που έγραψαν ιστορία: το «Dolce Vita» του Fellini (1960) είναι μια απ’ αυτές, αν και τότε η Καθολική εκκλησία το αφόρισε ως «επίδειξη της έκλυσης των ηθών», κάτι που σήμερα φαίνεται τελείως ασυνάρτητο. Στη συνέχεια, το 1976, ο «Ταξιτζής» του Martin Scorsese κρίθηκε υπερβολικά βίαιο και ο πρόεδρος του φεστιβάλ, ο μεγάλος Tennessee Williams, παραπονέθηκε ότι στο πρόγραμμα των Καννών υπήρχε «πολύ αίμα» κι ότι «ο κινηματογράφος δεν θα έπρεπε να ηδονίζεται με τις ανθρώπινες φρικαλεότητες λες και πρόκειται θέαμα ρωμαϊκού αμφιθεάτρου». Παρ’ όλ’ αυτά, ο «Ταξιτζής» απέσπασε τον χρυσό φοίνικα ενώ οι μισοί θεατές χειροκροτούσαν και οι άλλοι μισοί σφύριζαν.
Το 1989, ο Spike Lee ήταν φαβορί για το «Κάνε το σωστό» αλλά τελικά τον χρυσό φοίνικα πήρε ο Steven Soderbergh με το «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες», κυρίως διότι η ταινία του Lee δεν πολυάρεσε στον πρόεδρο της επιτροπής Wim Wenders. Ακολούθησαν επεισόδια και ο Spike Lee απείλησε ότι θα βαρέσει τον Wenders με ρόπαλο του μπέιζμπολ. Εν πάση περιπτώσει, τόσο το «Κάνε το σωστό» όσο και το «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες» γνώρισαν τεράστια επιτυχία στις αίθουσες.
«Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες» του Steven Soderbergh
Το Pulp Fiction (1994) βραβεύτηκε προς έκπληξη όλων: το φαβορί ήταν το «Κόκκινο» του Krzysztof Kieślowski κι όταν ο Tarantino κατέβαινε από τη σκηνή κρατώντας τον χρυσό φοίνικα κάποια από το κοινό φώναξε «Kieślowski! Kieślowski!» ο Tarantino απάντησε με μια άσεμνη χειρονομία. Πόλωση προκάλεσε το 1995 και το «Crash» του David Cronenberg που βασιζόταν στο kinky μυθιστόρημα του J.G. Ballard το οποίο ερευνούσε τη σεξουαλικότητα των αυτοκινητικών ατυχημάτων. Η ταινία θεωρήθηκε διεστραμμένη και πολλές εφημερίδες, όπως η βρετανική «Daily Mail», έγραψαν ότι ο κινηματογράφος πρέπει επιτέλους «να βάλει ένα όριο, μια κόκκινη γραμμή». Η ταινία δεν άρεσε στον πρόεδρο της επιτροπής Francis Ford Coppola και το «Crash» έχασε τον χρυσό φοίνικα, ο οποίος απονεμήθηκε στο «Μυστικά και ψέματα» του Mike Leigh. Κι όμως, ο Cronenberg τιμήθηκε με ειδικό βραβείο το οποίο θεσπίστηκε επί τούτου εκείνη τη χρονιά.
«Crash» του David Cronenberg
Το 2002 το «24 Hour Party People» γύρω από τη μουσική σκηνή του Μάνστεστερ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 περιείχε μια σκηνή μαζικής δηλητηρίασης περιστεριών που δεν θα μπορούσε να προβληθεί σήμερα. Επιπλέον, για διαφημιστικούς λόγους, οι νεαροί ηθοποιοί της ταινίας την αναπαρέστησαν λάιβ με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί χάος νεκρών περιστεριών στον περίβολο του πολυτελούς ξενοδοχείου Majestic Beach. Εκείνη τη χρονιά τον χρυσό φοίνικα κέρδισε ο «Πιανίστας» του Roman Polanski, αλλά η ταινία που συζητήθηκε περισσότερο ήταν το προαναφερθέν θρίλερ «Irreversible» με τον Vincent Cassell και τη Monica Belluci που ήταν τότε ζευγάρι και στη ζωή. Πολλά έχουν αλλάξει τα τελευταία είκοσι χρόνια: σήμερα δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε ανθρώπους να παθαίνουν δύσπνοια επειδή δεν αντέχουν σκηνές ψυχικής και σωματικής βίας. Πάντως, η ταινία του Noé είχε αρκετούς υποστηρικτές και έκανε επιτυχημένη καριέρα στις αίθουσες.
Το «The Brown Bunny» συζητήθηκε πολύ το 2003 αλλά όχι για την καλλιτεχνική του αξία: η Chloë Sevigny έκανε αληθινό σεξ με τον τότε σύντροφό της Vincent Gallo μπροστά στις κάμερες. Δεν ήταν μόνον αυτό που προκάλεσε την εχθρότητα του κοινού και των κριτικών: το σχολίασαν σαν ένα οκνηρό και ναρκισσιστικό κατασκεύασμα και ο Roger Ebert έγραψε ότι δεν είχε ξαναδεί τέτοιο ανοσιούργημα στις Κάννες. Ο Gallo απάντησε δημοσίως με την κατάρα να πάθει καρκίνο ο Ebert − πράγμα που δυστυχώς συμπτωματικά συνέβη.
Το 2004 ο Michael Moore, γνωστός στο φεστιβάλ από τα μαχητικά ντοκιμαντέρ του, βραβεύτηκε για το «Fahrenheit 9/11» σε περιβάλλον γενικής συναίνεσης. Ο Michael Moore καταχειροκροτήθηκε για την καυστική του σάτιρα στην κυβέρνηση Μπους, αν και ο συντηρητικός αμερικανικός Τύπος έκανε λόγο για «αναίσχυντη προπαγάνδα». Δυο χρόνια αργότερα, η «Mαρία Aντουανέτα» της Sofia Coppola έθιξε τους Γάλλους διότι η Αμερικανίδα σκηνοθέτρια έμπαινε στα χωράφια τους και αλλοίωνε με μοντέρνα στοιχεία την ιστορία των Βερσαλλιών. Αλλά το πρόβλημα της ταινίας ήταν διαφορετικό: η Coppola τα καταφέρνει θαυμάσια στη σκηνοθεσία των χώρων αλλά συνήθως οι ταινίες της δεν έχουν περιεχόμενο. Αν και εκείνη τη χρονιά τον χρυσό φοίνικα πήρε ο αγαπημένος των Καννών και της αριστεράς Ken Loach, η «Μαρία Αντουανέττα» κέρδισε το κοινό με το glamour και τη φρεσκάδα της. Έτσι, φτάνουμε το σκάνδαλο του 2009 με τον χρονίως σκανδαλώδη Lars von Trier και τον «Αντίχριστό» του. Αλλά καθώς πρωταγωνίστρια ήταν η αγαπημένη του γαλλικού κοινού Charlotte Gainsbourg, η ταινία διακρίθηκε −βραβεύτηκε η ηθοποιία της Charlotte− και παρά τον μισογυνισμό και το έρεβος ο «Αντίχριστος» πρόσθεσε λίγο ακόμα στον μύθο του κακότροπου Δανού σκηνοθέτη. Ο Von Trier επέστρεψε στις Κάννες το 2011 με το πολύ ελκυστικότερο «Melancholia» το οποίο απέσπασε καλές κριτικές και για τον ίδιο και για την πρωταγωνίστρια Kirsten Dunst. Όμως κάποιες δηλώσεις του Von Trier για τον Χίτλερ τον έκαναν ανεπιθύμητο πρόσωπο στις Κάννες πράγμα που ωστόσο δεν τον εμπόδισε να επανέλθει το 2013 με το φρικτό «Νymphomaniac» και πρωταγωνίστρια πάλι την ταλαίπωρη Charlotte Gainsbourg.
Το 2013 το λεσβιακό δράμα με τη Léa Seydoux και την Adèle Exarchopoulos στο 66ο φεστιβάλ ήταν μια μικρή αποκάλυψη: «Η ζωή της Αντέλ» σε σκηνοθεσία Abdellatif Kechiche απέσπασε ευνοϊκές κριτικές παρότι οι παρατεταμένες ερωτικές σκηνές προκάλεσαν αποχωρήσεις από την αίθουσα. Η ταινία έγινε μεγάλη indie επιτυχία αν και ο Kechiche κατηγορήθηκε για σεξουαλική εκμετάλλευση των νεαρών ηθοποιών και για «πορνογραφικό αντρικό βλέμμα». Το πορνογραφικό ανδρικό βλέμμα ξαναπροβάλλει φέτος με το «Μπενεντέτα»: θα δούμε σε λίγες μέρες αν η επιτροπή θα το δικαιολογήσει.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
14°
