Δείτε σπάνια φιλμ κινουμένων σχεδίων από μεγάλους καλλιτέχνες

Το διαδίκτυο συνεχίζει να μας προσφέρει εξαιρετικές και σπάνιες ταινίες από την ιστορία των κινουμένων σχεδίων. Ταινίες που, άλλοτε, ίσως να μην αφιερώναμε τον χρόνο να τις δούμε αλλά τώρα, με την απομόνωση στο σπίτι, είναι η καλύτερη ευκαιρία μας:

Οπτικοποιημένο το ποίημα “Der Erlking” του Goethe, με σχέδια από άμμο επάνω σε γυαλί και επιβλητική μουσική υπόκρουση Schubert. Φιλμ του 2002. Σκοτεινό, γεμάτο σκιές και υπαρξιακό φόβο. «Πατέρα, έρχεται να με αρπάξει ο Erlking». 

Ντόναλντ Ντακ εναντίον Χίτλερ. “Der Fuehrer’s face”. Αντι-Ναζί προπαγανδιστικό animation του 1942 από τον Walt Disney με τον Ντόναλντ να ζει έναν εφιάλτη σαν στρατιώτης των Ναζί. Η ταινία κέρδισε Όσκαρ εκείνη τη χρονιά και ο Ντόναλντ έγινε τακτικός πρωταγωνιστής σε φιλμάκια προπαγάνδας («Πώς να πληρώνετε τους φόρους σας», «Ο Ντόναλντ επιστρατεύεται» κ.α.)

Πώς γεννιέται ένας φασίστας. Το “Education for Death: The making of the Nazi” (1943) είναι άλλο ένα από τα προπαγανδιστικά φιλμ του στούντιο Disney κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και θεωρείται ένα από τα καλύτερα του είδους. Αστείο και εφιαλτικό ταυτόχρονα.

Το “Destino” του 1946 είναι η πρώτη απόπειρα συνεργασίας δύο μύθων: του Salvador Dalí με τον Walt Disney. Ο Dalí σχεδίασε το storyboard σε συνεργασία με τον John Hench από το στούντιο Disney αλλά το project σταμάτησε μετά από 8 μήνες, εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων του Disney. Το 1999 ο ανιψιός του Disney ανακάλυψε εκείνο το μισοτελειωμένο φιλμάκι των 17 δευτερολέπτων και, με βάση το storyboard, 25 σχεδιαστές καλλιτέχνες δούλεψαν και ζωντάνεψαν αυτό το μυθικό project.

“Dimensions of Dialogue” (1982) του Jan Svankmajer, ενός σουρεαλιστή Τσέχου animator που επηρέασε πολύ τον Tim Burton και τον Terry Gilliam μεταξύ άλλων. Η ταινία, φτιαγμένη με stop motion και κάθε λογής υλικά, ξεκινάει σαν ένα ζωντάνεμα των πινάκων του Arcimboldo, γίνεται ένας μαγειρικός εφιάλτης και καταλήγει ένα τρελό ποίημα από πηλό και μεικτά υλικά.

“Drums West”: Ένα εκπληκτικό χειροποίητο animation του 1961 αφιερωμένο στον μεγάλο ντράμερ της τζαζ, Chico Hamilton. Ο Jim Henson, χρησιμοποιώντας χιλιάδες κομματάκια χαρτιού εικονογραφεί με ακρίβεια στο μοντάζ, ένα ντραμς σόλο δίνοντας πυροτεχνήματα με κάθε σκάσιμο. Αξίζει όμως περισσότερο, να δείτε το τέλος που αποκαλύπτει τον τρόπο που φτιάχτηκε αυτό το αριστούργημα, μέσα σε ένα δωματιάκι 2x2 όπου και η παραμικρή ανάσα του καλλιτέχνη θα μπορούσε να διαλύσει το κάθε καρέ.

“Dumbland”. O David Lynch, το 2002, βαρέθηκε λίγο τις ταινίες και, γοητευμένος από τις δυνατότητες του internet, άρχισε να πειραματίζεται μεταξύ των άλλων και με τα κινούμενα σχέδια, δίνοντας τη σειρά Dumbland που τη χαρακτήρισε «πολύ ανόητη, πολύ πρωτόλεια». Αυτό είναι το πρώτο επεισόδιο. Άτσαλο, βρώμικο, κατάμαυρο χιούμορ, τυπικός Lynch.

“I Touch A Red Button Man” (2011). Άλλο ένα animation που σχεδίασε ο David Lynch επάνω στο τραγούδι “Lights” των Interpol. Ένας εφιαλτικός άνθρωπος που παθαίνει παροξυσμό μπροστά σε ένα κόκκινο κουμπί. Ένα “happy accident” ανάμεσα στον σκηνοθέτη και το συγκρότημα που, τότε, έψαχναν ένα βίντεο κοντά στην αισθητική τους για να συνοδεύσει την εμφάνισή τους στο Coachella. Η συνεργασία με τον Lynch ήταν αυτό που ονειρεύονταν.

Πώς ξεκίνησαν τα anime; Συλλογή από πρώιμα γιαπωνέζικα animation της περιόδου 1917 με 1931. Ιστορικής αξίας αλλά και ενδιαφέροντα γιατί δείχνουν καθαρά τις διαφορές με τα κινούμενα σχέδια της Δύσης.

“Every Child”. Ξεκαρδιστικό, ειδικά στις φωνές και στην ακαταλαβίστικη γλώσσα του, φιλμάκι του Eugene Fedorenko για ένα μωρό που δεν το θέλει κανείς. Όσκαρ Καλύτερου Animation μικρού μήκους το 1979.

“Fantasmagorie”. Το πρώτο animation που φτιάχτηκε ποτέ στον κόσμο, από τον Γάλλο σκιτσογράφο Emile Cohl. Φιλμάκι του 1908 που αποτελείται από 700 σκίτσα φωτογραφημένα στο αρνητικό, που περιγράφουν ένα φαντασμαγορικό, σουρεαλιστικό όνειρο.

“Father and Daughter”: Όμορφο, λυπημένο φιλμάκι με ποδήλατα, αγάπη και τα «Κύματα του Δούναβη» για υπόκρουση που κέρδισε το Όσκαρ στην κατηγορία του, το 2000. Δημιουργία του Ολλανδού Michaël Dudok de Wit, του ίδιου που μας έδωσε και το πετυχημένο «Η Κόκκινη Χελώνα» το 2016.

“Franz Kafka” (1992) του, γλύπτη βασικά, Piotr Dumala εξ ού και η τεχνική που μοιάζει σαν να έχει χαράξει το σελιλόιντ. Ένα σκοτεινό, ατμοσφαιρικό animation γεμάτο χαρακιές και διακριτικούς ήχους, βασισμένο στα ημερολόγια του Κάφκα.

Το “Freedom River” (1971) είναι μία παραβολή που ακούμε να διηγείται η «ραδιοφωνική» φωνή του Orson Welles σχετικά με τη μετανάστευση, το αμερικάνικο όνειρο, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον αμερικάνικο πλούτο και τη διαφθορά. Ο Welles αρνιόταν πεισματικά να δώσει τη φωνή του στο φιλμ, μέχρι που το είδε τελειωμένο και αμέσως δέχθηκε να κάνει το σπικάζ…

«Είναι πάντα σωστό να έχεις δίκιο;»​ (1970) του Lee Mishkin. Άλλο ένα (βραβευμένο με Όσκαρ) animation φιλμ στο οποίο κάνει σπικάζ ο Orson Welles. Αναφορές στην Αμερική του Νίξον, στους χίπις, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το Βιετνάμ, σε μιά χώρα όπου όλοι πιστεύουν ότι έχουν δίκιο. Όλα αυτά με ένα groovy σκίτσο, χαρακτηριστικό της εποχής.

“Glass Harmonica” (1968) του Andrei Khrzhanovsky. Είναι το μόνο φιλμ κινουμένων σχεδίων που απαγορεύτηκε ποτέ από το Σοβιετικό καθεστώς, που δεν ήθελε τον μοντερνισμό, το avant-garde και τον σουρεαλισμό. Το φιλμ είναι μία σάτιρα της γραφειοκρατίας με αισθητική που θυμίζει πίνακες De Chirico, Magritte, Grosz, Bruegel και Bosch.



«Η Ωραία Κοιμωμένη της Γιαγιάς Ο’Grimm», υποψήφιο για Όσκαρ Animation Φιλμ Μικρού Μήκους το 2010. Μαύρη κωμωδία 6 λεπτών με μία λαλημένη (;) γιαγιά να διαβάζει στη μικρή της εγγονή, για να κοιμηθεί, τη γνωστή ιστορία με τον πιο τρομαχτικό τρόπο που θα μπορούσε.

«​Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ». Η γνωστή ιστορία του Jonathan Swift σε παραγωγή της Paramount του 1939, τότε που το στούντιο ήθελε να ακολουθήσει την επιτυχία της «Χιονάτης» του Disney που είχε κυκλοφορήσει την ίδια χρονιά. Μάλιστα η Paramount προσέλαβε για το φιλμ τον πρώην σχεδιαστή του Disney, Ub Iwerks, ο οποίος είχε δουλέψει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Μίκι Μάους. Οι ομοιότητες στο σκίτσο και στην τεχνική είναι φανερές σε αυτήν την αποκατεστημένη κόπια, σε φουλ τεχνικολόρ.

Το “Gumbasia” είναι ένα 3λεπτο πειραματικό φιλμάκι του Art Clokey του δημιουργού της σειράς “Gumby” του 1955 που θεωρείται πρωτοποριακή για τα παιδικά animation με πηλό. Μουσική τζαζ και χρωματιστοί εύπλαστοι όγκοι που αλλάζουν σχήμα με το ρυθμό.

«​Πώς λειτουργεί ένα κουνούπι». Πεντάλεπτο φιλμάκι σε 35mm του 1912, ένα από τα ελάχιστα που διασώθηκαν, του διάσημου Αμερικανού καρτουνίστα Winsor McCay. Μίνιμαλ, ασπρόμαυρο, βουβό, με τέλεια γραμμή.

«Πώς φτιάχνονται τα καρτούν» του 1919, σε σκίτσο του πρωτοπόρου Wallace Carlson. Επεξηγηματικό, με χιούμορ.

Κάτι αντίστοιχο και πιο πλήρες είναι το ντοκιμαντέρ «Πώς φτιάχνονται τα καρτούν του Walt Disney» που εξηγεί πώς φτιάχτηκαν τα 250.000 καρέ φιλμ της «Χιονάτης», το storyboard, τα χρώματα, τα ηχητικά εφέ κλπ.

“Humorous Phases of Funny Faces” του 1906, του James Stuart Blackton. Θεωρείται το πρώτο animation φιλμ που φτιάχτηκε ποτέ. Συγκινητική λεπτομέρεια: είναι όλο φτιαγμένο επάνω σε μαυροπίνακα με λευκή κιμωλία...



“Hunger” του 1974, του Peter Foldes. Είναι ένα από τα πρώτα φιλμ κινουμένων σχεδίων φτιαγμένο σε υπολογιστή. Αρκετά «χειροποίητο» ακόμα αλλά με ξεκάθαρα smooth κίνηση. Καυστικό και με μήνυμα. Κέρδισε το Ειδικό Βραβείο Κριτικής Επιτροπής εκείνη τη χρονιά στις Κάννες ενώ είχε προταθεί και για Όσκαρ στην ανάλογη κατηγορία.

“Jazzmosphere” (1988). Η σχέση της εικόνας με την τζαζ, μία πραγματικά κινούμενη εικόνα με χαρτιά και χαρτόνια που υπογράφουν ο «χειροπράκτης», αγαπημένος Michel Gondry και ο Jean-Louis Bompoint. Το σπάνιο φιλμάκι (εξ ου και η ποιότητα της εικόνας) είναι μια ιστορία μέσα στη ζούγκλα, που βασίζεται στο κομμάτι “Chloé”, «ἐνα τραγούδι του βάλτου», στην ορχηστρική ηχογράφηση του 1940, του Duke Ellington.

O “Vincent” (1982), είναι το δεύτερο stop-motion animation ταινιάκι του Tim Burton με θέμα ένα μικρό αγόρι που ονειρεύεται ότι είναι ο (θρύλος των ταινιών Δράκουλας) Vincent Price. To κλασικό στιλ του Burton είναι εδώ, αυτό που θα τον έκανε διάσημο και θα δημιουργούσε αυτό που λέμε «τιμ-μπαρτον-ικό».

Το “Lichtspiel Opus 1” είναι το πρώτο avant-garde animation φιλμ που προβλήθηκε στο κοινό, το 1924. Το υπογράφει ο Γερμανός ζωγράφος Walter Ruttmann και είναι ένα κινούμενο ποίημα abstract και bauhaus αισθητικής φτιαγμένο με λάδια και πινέλα επάνω σε γυάλινες επιφάνειες.