16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ - Εικόνες του 21ου αιώνα

Δεκάξι χρόνια πριν, περασμένος αιώνας, Θεσσαλονίκη. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, ιδέα, έμπνευση, υλοποίηση του Δημήτρη Εϊπίδη, ντεμπουτάρει στην οθόνη του «Ολύμπιον». Πέρα από τις ταινίες, που προκαλούν ενθουσιασμό, η όλη κατάσταση θυμίζει πάρτι, τραβά ως τα μεσάνυχτα, η πόλη δείχνει ενθουσιασμένη με το καινούργιο πνευματικό προϊόν. Το κλου εκείνης της χρονιάς ήταν η ζωντανή σύνδεση με τον Νόαμ Τσόμσκι, το πανί του «Ολύμπιον» στις 12 το μεσημέρι συνδέθηκε με την αίθουσα του MIT, όπου ο κύριος καθηγητής περίμενε για ένα ομαδικό live interview. Τώρα που το σκέφτομαι η φάση έμοιαζε με πρόγευση του Skype, αλλά τότε δεν ξέραμε, τέτοιου είδους συνδέσεις μέσω ίντερνετ στην Ελλάδα ήταν στα σπάργανα.

Ο Πίτερ Ουιντόνικ, παραγωγός του ντοκιμαντέρ «Κατασκευάζοντας τη συναίνεση», ένας ευτραφής μποέμης στο look και καλοκάγαθα χαμογελαστός Καναδός, ήταν αυτός που εμπνεύστηκε το χάπενινγκ. Συνέδεσε τη ζωή του από εκείνη τη χρονιά με τη Θεσσαλονίκη κι όχι μόνο με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ αλλά και με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τα επόμενα χρόνια, έως και πρόσφατα, ο τεράστιος Καναδός που έμοιαζε με γελαστό γκρίζλι, έγινε κάτι σαν σήμα κατατεθέν των διοργανώσεων. «Να τιμάς ό,τι σε εμπνέει», είχε πει κάποτε και το αποδείκνυε εμπράκτως. Ξέρω ανθρώπους που με την είδηση του θανάτου του η καρδιά τους σφίχτηκε, ήταν σαν να χάθηκε ένας Θεσσαλονικιός, δραστήριος και πάντα στις επάλξεις. Λογικό είναι το φετινό 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου Αιώνα να τον τιμήσει με ένα μεγάλο αφιέρωμα. Η συνεισφορά του στην τέχνη του ντοκιμαντέρ είναι πραγματικά ανεκτίμητη. Πολυπράγμων και ανήσυχος, υπηρέτησε το είδος μέσα από πολλαπλούς ρόλους –σκηνοθέτης, παραγωγός, προγραμματιστής, κριτικός κινηματογράφου–, ενώ στάθηκε μέντορας σε πολλές γενιές νέων κινηματογραφιστών.

Στην 35ετή διαδρομή του, ο Πίτερ Ουιντόνικ ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο μεταδίδοντας τόσο τις γνώσεις του όσο και την αγάπη του για το ντοκιμαντέρ. Συμμετείχε σε περισσότερες από 100 ταινίες και transmedia projects, καθώς και στα σημαντικότερα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ ως σύμβουλος, μέλος κριτικής επιτροπής, ομιλητής ή συντονιστής εργαστηρίων. Θα προβληθεί η ταινία-σταθμός στην πορεία του, «Κατασκευάζοντας συναίνεση: Ο Νόαμ Τσόμσκι και τα ΜΜΕ», τα «Σινεμά Βεριτέ», «Seeing is Believing», «PilgrIMAGE: προσκύνημα στην εικόνα», που το συνυπογράφει με την κόρη του Μίρα, και το «China Heavyweight» του Γιουνγκ Τσανγκ, στο οποίο ο Πίτερ Ουιντόνικ ήταν παραγωγός. «Ο ρόλος του ντοκιμαντέρ είναι να αποτελεί την ένοχη συνείδηση της εποχής του, την ενοχλητική αλογόμυγα, τον ταραχοποιό» είχε σημειώσει χαρακτηριστικά κάποτε και ο ίδιος στο μανιφέστο του. Κι έτσι ο βορράς ξαναγίνεται γοητευτικός και κοσμοπολίτης, κι έχουμε κάτι άλλο να συζητάμε πέρα από το τριπλοπαρκάρισμα στην Τσιμισκή και τα γκάλοπ που ήδη μαρτυρούν σαρωτική νίκη Μπουτάρη και Τζιτζικώστα.

Επόμενο όνομα που αξίζει να κρατήσετε είναι αυτό του Νικολά Φιλιμπέρ: «Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη της ελλειπτικότητας: Η γλώσσα είναι μεταφορική και κάθε ταινία έχει τα μυστικά της και μια αίσθηση μυστηρίου». Τα λόγια του αντικατοπτρίζουν το ίδιο του το έργο, μια διαδρομή γεμάτη ανθρώπινες εικόνες που συγκινούν χωρίς να εκβιάζουν το συναίσθημα και υπαινίσσονται πολλά περισσότερα απ’ όσα απαθανατίζουν. Το φεστιβάλ πραγματοποιεί αφιέρωμα στο έργο του Γάλλου κινηματογραφιστή, προβάλλοντας τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ της φιλμογραφίας του. Η θεματική γκάμα του Φιλιμπέρ δεν περιορίζεται. Κοινωνικά ζητήματα, τέχνη, πολιτική, φύση: ακολουθεί όσα τον κεντρίζουν με ιδιαίτερη αφοσίωση, σεβασμό και ευαισθησία.

China Heavyweight, Του Γιουνγκ Τσανγκ

«Η πόλη του Λούβρου», «Η χώρα των κωφών», «Ένα ζώο, δυο ζώα» και φυσικά το «Να είσαι και να έχεις», ένα συγκινητικό πορτρέτο μιας ομάδας μαθητών σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Γαλλίας, που έκανε αίσθηση στο Φεστιβάλ Καννών και καθιέρωσε το σκηνοθέτη διεθνώς. «Back to Normandy», «Νενέτ», με κεντρικό χαρακτήρα ένα γηραιό ουραγκοτάγκο 40 ετών, και «La Μaison de la Radio», όπου ο Φιλιμπέρ αναλαμβάνει ακόμη μια πρόκληση, να εικονογραφήσει έναν κόσμο που υπάρχει μόνο μέσα από τον ήχο, εστιάζοντας στην καθημερινότητα του ραδιοφωνικού σταθμού Radio France, είναι ακόμα μερικά που πρέπει να δείτε για να… μυηθείτε.

Από εκεί και πέρα, και για να περάσουμε στο ελληνικό πρόγραμμα, το μενού διαθέτει 60 ελληνικά ντοκιμαντέρ που συνθέτουν ένα μωσαϊκό της πραγματικότητας. Πολιτική, κρίση, ανθρώπινα δικαιώματα, μετανάστευση, οικολογία, ανθρώπινες ιστορίες και καλλιτεχνικά πορτρέτα. Δώστε βάση στο «Yusef’s Song» του Κώστα Πλιάκου, όπου με οδηγό ένα ράπερ παρακολουθούμε τη ζωή στη Λιβύη μετά την πτώση του καθεστώτος του Καντάφι. Ο Γιώργος Αυγερόπουλος με «Το χαμένο σήμα της δημοκρατίας» καταγράφει τα γεγονότα για το «μαύρο» της ΕΡΤ. Στο «Kismet» της Νίνας Μαρίας Πασχαλίδου αποκαλύπτεται η απρόσμενη επίδραση που έχουν τα τούρκικα σίριαλ στη γυναικεία χειραφέτηση στις αραβικές χώρες. Στην ενότητα «Συγκλονιστικές ανθρώπινες ιστορίες», οι κάμερες και οι δημιουργοί παρακολουθούν τυφλούς να παίζουν μπάλα στην Αθήνα, Έλληνες πολεμιστές με αναμνήσεις από τη Λεγεώνα των Ξένων και Ιρανούς μετανάστες που ψάχνουν μια καλύτερη ζωή στη Θεσσαλονίκη.

Στην ενότητα «Η ιστορία αποκαλύπτεται» οι εικόνες ψάχνουν τη μνήμη στη σφαγή των Καλαβρύτων, ενώ στο section Τέχνη ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης διαγωνίζεται με το «Should I Stay or Should I go?». Κάπου εδώ εμφανίζεται και η Athens Voice αλλά και το περιοδικό SOUL, εφόσον από τα κλου του φεστιβάλ είναι το πορτρέτο του μόνιμου συνεργάτη και εικονογράφου μας Γιώργου Τζινούδη. Στο «Ες αύριον τα σπουδαία πορτρέτα του αύριο: Η φαντασμαγορία της ήττας» η Αναστασία Χριστοφορίδου συστήνει τον εικαστικό καλλιτέχνη-συνεργάτη μας Γιώργο Τζινούδη, την εμμονή του με το ροζ χρώμα, τις κατσαρίδες και την άγρια ζωγραφική του.

Για μια βδομάδα η Θεσσαλονίκη θα το γιορτάσει, θα το παρτάρει, θα προβληματιστεί, θα χειροκροτήσει, θα συζητήσει και θα μπιζάρει. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ήταν, είναι και θα είναι μια μεγάλη γιορτή. Ραντεβ-ού εκεί.

Πίσω, στην Αθήνα, το 1o Horrorant Film Festival φιλοδοξεί να σας τρομάξει απολαυστικά από 13 έως 19 Μαρτίου με μια σειρά από ταινίες τρόμου απ’ όλο τον κόσμο, αλλά και ελληνικές με 2 μεγάλου μήκους και 7 μικρού. Από 20 έως 26/3 οι ανατριχίλες μεταφέρονται στη Θεσσαλονίκη. horrorant.com

Κεντρική Φωτό: Kismet, Της Νίνας ΜαρίαςΠασχαλίδου