Αφιέρωμα στην «γιαγιά της Νουβέλ Βαγκ» Ανιές Βαρντά

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος αποχαιρετά την αείμνηστη «γιαγιά της Νουβέλ Βαγκ», με ένα αφιέρωμα στις 10 ταινίες μυθοπλασίας της, από τη δεκαετία του ’50 έως και τη δεκαετία του ’90, που μας υπενθυμίζουν πόσο πρωτοποριακή υπήρξε η Ανιές Βαρντά. Σε κάποιες από αυτές πρωταγωνιστούν μερικοί από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως η Κατρίν Ντενέβ, ο Μισέλ Πικολί και ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, αλλά και νεότεροι όπως η Σαντρίν Μπονέρ και η Σαρλότ Γκενσμπουργκ η οποία στην ταινία Κουνγκ-Φου Μάστερ εμφανίζεται μαζί με τη μητέρα της, Τζέιν Μπίρκιν.

Το αφιέρωμα, που περιλαμβάνει και κάποιες ταινίες που προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα πραγματοποιηθεί στις 12-15 Δεκεμβρίου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Προσκεκλημένη της Ταινιοθήκης θα είναι η παραγωγός της Βαρντά, η Σεσίλια Ρόουζ.

Φωτογραφία, σινεμά, video installations, εικαστικά έργα, εκθέσεις, στιχουργική, βιβλία, πολιτική, ταξίδια, φεμινισμός, παραγωγή αλλά και διανομή ταινιών, εκδόσεις DVD... Δεν είναι παρά μερικές από τις δραστηριότητες με τις οποίες καταπιάστηκε η πολυπράγμων Βαρντά. Όλες οι πτυχές αυτού του πολυδιάστατου έργου μοιράζονται ένα κοινό πνεύμα: αυτό που τελικά ονομάστηκε Νουβέλ Βαγκ, ένας τρόπος ζωής και δημιουργίας, ένα πνεύμα που εκδηλώθηκε μέσω του κινηματογράφου, και που οι εκπρόσωποί του, όπως η Ανιές, έδειξαν ότι μπορούσε να εκφραστεί και με άλλα μέσα.

Η Βαρντά αμφισβήτησε με παιχνιδιάρικο τρόπο τα κυρίαρχα μοντέλα, κεντρίζοντας τη φαντασία του θεατή και στρέφονταςτην αφοπλιστικά αθώα και καθόλου σοβαροφανή ματιά της πάνω στα σημαντικότερα θέματα των καιρών της, ενώ υπήρξε από τους πρώτους που πειραματίστηκαν με τα σύνορα μεταξύ της μυθοπλασίας και του ντοκιμαντέρ.

Δεν γίνεται όμως να μιλάμε για την Βαρντά χωρίς να υπενθυμίσουμε κάτι προφανές: η Ανιές ήταν γυναίκα, και για ένα διάστημα η μόνη αναγνωρισμένη σκηνοθέτις του γαλλικού κινηματογράφου. Έκανε ένα σινεμά σαφέστατα φεμινιστικό, δίνοντας συχνά σε γυναίκες κεντρικούς, πολύπλοκους και δυναμικούς ρόλους. Το 1977 ίδρυσε τη δική της εταιρία παραγωγής, την Tamaris, για να μπορεί να κάνει τα φιλμ της χωρίς οποιουδήποτε είδους έλεγχο.

Η Ανιές Βαρντά, βασική εκπρόσωπος του εμβληματικού γαλλικού κινηματογραφικού νέου κύματος, τιμήθηκε με βραβεία στο Φεστιβάλ Καννών, το Φεστιβάλ Βενετίας, το Φεστιβάλ Βερολίνου, τα Σεζάρ, το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής και την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου.

Έφυγε από κοντά μας τον περασμένο Μάρτιο, σε ηλικία 91 ετών. Ένα μήνα νωρίτερα είχε προλάβει να παρουσιάσει το (συνειδητά) τελευταίο της ντοκιμαντέρ «Η Ανιές με τα Λόγια της Βαρντά» στην Μπερλινάλε, μια συρραφή διαλέξεων πάνω στην καριέρα της. Με την ταινία της αυτή θα γίνει η έναρξη του αφιερώματος την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου στις 8 μ.μ. στην Ταινιοθήκη, παρουσία της Σεσίλια Ρόζ, υπεύθυνης παραγωγής της Cine-Tamaris. 

Οι ταινίες

Πουάνκουρ - La Pointe Courte (1955)
Στο χωριό Πουάν Κουρ, στην περιοχή Σετ κοντά στη λίμνη Το, ένας άντρας επιστρέφει για διακοπές στο μέρος που πέρασε την παιδική του ηλικία. Προσδοκά να μεταδώσει στη νεαρή σύζυγό του την αγάπη του για το τοπίο, αλλά το ζευγάρι βρίσκεται συνεχώς σε μια παρεξήγηση. Έτσι, δεν δίνουν πολύ σημασία στους ψαράδες μυδιών που οργανώνονται για να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους. Πρόκειται για ένα διπλό χρονικό –ενός ζευγαριού και μιας ομάδας- κάτω από το εκτυφλωτικό φως του καλοκαιριού.

Η Kλεό από τις 5 έως τις 7 - Cléo de 5 à 7 (1961)
Η διασημότερη ίσως ταινία της Βαρντά. Πρόκειται για το πορτραίτο μιας γυναίκας σε ένα ντοκιμαντέρ για το Παρίσι, αλλά είναι επίσης ένα ντοκιμαντέρ για μία γυναίκα και ένα πορτραίτο του Παρισιού. Από τη δεισιδαιμονία στον φόβο, από την οδό Ριβολί έως το Καφέ Ντομ, από την κοκεταρία στην αγωνία, από τον Βάβεν έως τον σταθμό Μέιν, από το πάρκο Μόντσουρι έως το Σάλπετριερ, η Κλεό ανακαλύπτει, λίγο πριν πεθάνει, το περίεργο χρώμα της πρώτης ημέρας του καλοκαιριού, όταν η ζωή γίνεται δυνατή.

Tα πλάσματα - Les créatures (1966)
Ο Εντγκάρ και η κωφάλαλη Μιλέν ζουν σιωπηλά σαν ερημίτες. Η αγάπη τους θα φέρει ένα παιδί. Την ίδια στιγμή, το μυθιστόρημα του Εντγκάρ συλλαμβάνεται μεμιάς στις μοναχικές του βόλτες στο νησί Νουαρμουτιέ. Οι άνθρωποι που συναντά κάθε μέρα μεταμορφώνονται στα πλάσματα του μυθιστορήματός του. Μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, αυτά τα πλάσματα παίρνουν ζωή και ο Εντγκάρ θα υπερασπιστεί, όχι μόνο τις πεποιθήσεις του αλλά και την αγάπη του.

Αγάπη λιονταριών (... και ψέμματα) - Lions love (... and lies) (1969)
Τρεις ηθοποιοί, στο μονοπάτι της διασημότητας, αλλά και του όχι λιγότερο δύσκολου ξεπεράσματος της ανωριμότητας, νοικιάζουν ένα σπίτι σε έναν λόφο του Χόλιγουντ. Και οι τρεις έχουν λιονταρίσια χαίτη. Μέσα από τις τηλεοπτικές εικόνες, θα βιώσουν  με τον δικό τους τρόπο τη δολοφονία του Ρόμπερτ Κένεντι.

Η μία τραγουδά, η άλλη όχι - L’une chante, l’autre pas (1977)
Η ταινία "Η μία τραγουδά, η άλλη όχι" είναι ένα φεμινιστικό μιούζικαλ.  Δύο νεαρές γυναίκες ζουν στο Παρίσι το 1962. Η Πωλίν είναι φοιτήτρια, αλλά ονειρεύεται να γίνει τραγουδίστρια. Η Σουζάν μεγαλώνει τα δύο παιδιά της και αντιμετωπίζει το δράμα της αυτοκτονίας του πατέρα της. Χάνουν επαφή και η καθεμία δίνει τον αγώνα της ζωής ως γυναίκα. Η Πωλίν γίνεται τραγουδίστρια και πολιτικά στρατευμένη. Η Σουζάν δουλεύει στον οικογενειακό προγραμματισμό. Δέκα χρόνια μετά θα επανασυνδεθούν σε μια φεμινιστική εκδήλωση.

Ντοκιμαντέρ - Documenteur (1981) 
Η ταινία «Ντοκιμαντέρ» αφηγείται την ιστορία μιας Γαλλίδας στο Λος Άντζελες. Η Εμίλ, χωρισμένη από τον άντρα που αγαπά, ψάχνει σπίτι γι’ αυτήν και τον 8χρονο γιο της, Μάρτιν. Όταν βρίσκει σπίτι, μαζεύει τα έπιπλα από τα σκουπίδια στον δρόμο. Η θλίψη της εκφράζεται περισσότερο μέσα από τους άλλους που παρατηρεί παρά από την ίδια. Βιώνει σιωπηλά την εξορία της και γράφει μπροστά στον ωκεανό. Αναλαμπές από το πάθος του παρελθόντος της την αναστατώνουν.  Αφιερώνει στον γιο της όλη της τη στοργή. 

Δίχως στέγη, δίχως νόμο - Sans toit ni loi (1985)
Ένα περιπλανώμενο κορίτσι βρίσκεται νεκρό από το κρύο. Το ζήτημα αφορά έναν αστυνομικό ή έναν κοινωνιολόγο; Τι μπορούμε να μάθουμε για εκείνη και πως αντέδρασαν αυτοί με τους οποίους συναντήθηκε; Μπορούμε πραγματικά να δημιουργήσουμε το πορτραίτο ενός κοριτσιού του οποίου η συμπεριφορά δεν είναι συνολικά αποδεκτή και δύσκολα μπορούμε να κατανοήσουμε; Η κάμερα παρακολουθεί στενά τη Μόνα τους δύο τελευταίους μήνες της περιπλάνησης της. Η ταινία απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο.

Η Κουνγκ-Φου Μάστερ - Kung-Fu Master (1988)
Κατά τη διάρκεια μιας βροχερής άνοιξης, μια γυναίκα σχεδόν 40 χρονών, η Μαίρη-Τζέην, ερωτεύεται ένα αγόρι σχεδόν 15 χρόνων, τον Ζυλιέν, συμμαθητή της κόρης της Λούσι. Ο Ζυλιέν προσπαθεί να μοιραστεί με τη Μαίρη-Τζέην το πάθος του για τα βίντεο-παιχνίδια, ειδικά για το Κουνγκ-Φου Mάστερ...

Ο Ζακό από τη Νάντη - Jacquot de Νantes (1991)
Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα παιδί που μεγάλωσε σε ένα γκαράζ, όπου σε όλους άρεσε να τραγουδούν. Ήταν το 1939, ήταν 8 χρονών και του άρεσαν οι μαριονέτες και η οπερέτα. Ύστερα, ήθελε να κάνει κινηματογράφο, αλλά ο πατέρας του τον υποχρέωσε να σπουδάσει μηχανικός. Πρόκειται για τον Ζακ Ντεμί και τις αναμνήσεις του. Η ταινία αφηγείται μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία, παρά τα γεγονότα του πολέμου και της μεταπολεμικής περιόδου.

Εκατό και μία νύχτες - Les cent et une nuits (1995) 
Ο μεσιέ Σινεμά είναι σχεδόν 100 χρονών. Πρώην ηθοποιός, παραγωγός και σκηνοθέτης πιστεύει ότι όλος ο κινηματογράφος είναι αυτός ο ίδιος. Τα έχει γενικώς χαμένα. Προσλαμβάνει μία νεαρή σινεφίλ για να εξασκήσει τη μνήμη του. Διάφοροι επισκέπτες, κάποιοι σταρ και μια ομάδα νεαρών, δίνουν ζωή και χαρά στον μπερδεμένο γέροντα. Οι δύο ιστορίες, του μεσιέ Σινεμά και των νεαρών, εξιστορούνται παράλληλα, μέχρις ότου οι νεαροί του λένε πως θα ήθελαν την περιουσία του για να ‘κάνουν σινεμά’.