Στη Βρετάνη του 1770 μια κοντέσα αναθέτει σε νεαρή, ταλαντούχα ζωγράφο το πορτρέτο της μοναχοκόρης της η οποία πρόκειται να παντρευτεί. Η «νύφη» όμως έχει σοβαρές αντιρρήσεις για τον γάμο αυτό και δεν διευκολύνει το έργο της ζωγράφου, η οποία πρέπει να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της διά μνήμης ή έστω από μακρινή απόσταση, παρατηρώντας μια «γυναίκα που φλέγεται».
Με διθυραμβικές κριτικές και βραβεία στις αποσκευές από τις Κάννες (βραβείο σεναρίου και Queer Palm) η κομψή ταινία της Σιαμά είναι ένα δυνατό, βραδυφλεγές ερωτικό δράμα εποχής γύρω από την απαγορευμένη σχέση δύο γυναικών. Η θέση της γυναίκας τα τελευταία χρόνια στο σινεμά έχει πρωτεύοντα ρόλο στη θεματική αμέτρητων ταινιών. Το ομοφυλοφιλικό στοιχείο έχει τονιστεί σε ιστορίες με συγκλονιστικά αποτυπώματα («Η ζωή της Αντέλ», «Carol») γκρεμίζοντας παραδοσιακά κινηματογραφικά οχυρά κι ανοίγοντας τον δρόμο σε δημιουργούς σαν τη Σιαμά, ώστε να βάλουν ένα ακόμη λιθαράκι στο οικοδόμημα της γυναικείας χειραφέτησης. Τι πιο ευρηματικό, λοιπόν, από το να φιλοτεχνηθεί ένα ακόμη γυναικείο πορτρέτο (που στην πραγματικότητα είναι δύο, αφού ζωγράφος και μοντέλο αλληλοσυμπληρώνονται με πολλούς τρόπους: από τις πράσινες και κόκκινες τουαλέτες μέχρι τις εναλλαγές βλεμμάτων) με κριτήριο την καταπίεση των γυναικών και την ανυπαρξία επιλογής σε βασικούς τομείς της ζωής. «Εσύ έχεις την επιλογή να κάνεις αυτό που θες» λέει η νεαρή αριστοκράτισσα στην καλλιτέχνιδα η οποία μπορεί να μην έχει τίτλους, χρήματα ή προσωπική ζωή, παρά μόνο την ελευθερία της τέχνης της. Αυτή είναι όμως υπέρ αρκετή για να δει πόσο πιο τυχερή είναι σε σχέση με την εγκλωβισμένη αριστοκράτισσα. Οι ρόλοι αλλάζουν, η ιστορία ξαναγράφεται και η γυναικεία χειραφέτηση αποδεικνύεται το πιο ισχυρό όπλο στον αγώνα για κοινωνική αλλαγή. Η επιλογή της επαγγελματικής και οικονομικής ανεξαρτησίας είναι το πρώτο βήμα. Η Σιαμά «ζωγραφίζει» δυνατά, προσεχτικά και με εξέχουσες συνθέσεις (η υπέροχη μουσική σκηνή με τις γυναίκες που τραγουδούν α καπέλα, το συγκλονιστικό γκρο πλαν στο φινάλε, οι εικόνες που παντρεύουν το χιτσκοκικό σύμπαν με τα «Ανεμοδαρμένα ύψη») ένα θέμα που μοιάζει να κινείται στα όρια μεταξύ ακαδημαϊσμού και τολμηρότητας. Όμως στις κρίσιμες στιγμές ξέρει πότε να ταράζει τα θολά νερά και να βάζει φωτιά στα κάδρα της. Μια φωτιά που γεννιέται όχι μόνο από την ερωτική σπίθα αλλά κι από την ανάγκη για αντίσταση και –κυρίως– εξέγερση.
Μέσα από μια διαδρομή τριάντα ετών που ξεκινά λίγο πριν από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, παρακολουθούμε την προσπάθεια ενός ναζί γιατρού να καταστρέψει τη σχέση της μοναχοκόρης του με έναν «αδύναμο» ζωγράφο.
Ο γερμανός σκηνοθέτης Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ εμπνέεται από τη ζωή του διάσημου ζωγράφου Γκέραρντ Ρίχτερ κι επιστρέφει στο δίπολο πολιτική-τέχνη που τόσο εύστοχα είχε διαχειριστεί στην ταινία «Οι ζωές των άλλων». Όμως η ταινία δεν είναι μια τυπική βιογραφία του Ρίχτερ (ο ίδιος την έχει απορρίψει) αλλά ένα πρόσχημα για να μιλήσει ο δημιουργός της –ο Φον Ντόνερσμαρκ έχει γράψει επίσης και το σενάριο– για την ανάγκη να κριτικάρει η τέχνη την πολιτική και κατ’ επέκταση την Ιστορία. Ο τρόπος που δένει την περιπέτεια των ηρώων του με το ιστορικό γίγνεσθαι, υιοθετεί το μοντέλο της πολιτικής πράξης που έχει κάτι να πει. Από την άλλη, δεν θέλει να στερήσει το δικαίωμα στη συναισθηματική δοκιμασία: η ταινία πριν ακόμη ντυθεί με το πολιτικό ένδυμά της είναι μια οικογενειακή τραγωδία, της οποίας οι συνέπειες μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Η άρνηση ή μη του καλλιτέχνη στον στρατευμένο ρόλο της τέχνης του (όπως τόσο αποτελεσματικά δίνεται στο εξαίσιο κλείσιμο του δράματος) είναι μεν προσωπική απόφαση αλλά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να κοιτά μακριά όταν η Ιστορία διαδραματίζεται μπροστά του. Το ίδιο ισχύει και με τον απλό άνθρωπο: το περίφημο γερμανικό τραύμα είχε ως αφετηρία την ανοχή των πολλών αλλά και την εμμονή των λίγων –που τελικά δεν ήταν και τόσο λίγοι– για καθαρότητα της φυλής. Το «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» μιλά για τη σημασία να μη μένει κανείς απαθής και να αντιδρά στο φόβο και την αδικία.
Στις 5 Ιουλίου 1984 ο αργεντίνος σταρ Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα φτάνει στη Νάπολι μετά από μια άγονη διετία στην Μπαρτσελόνα. Όλοι απόρησαν με την επιλογή του διασημότερου ποδοσφαιριστή της εποχής να πάει σε μια κατώτερη ομάδα αντί ενός μεγάλου ονόματος που θα του εγγυόταν τίτλους και επιτυχίες.
Ο Ασίφ Καπάντια του «Senna» και του «Amy» αποδεικνύεται σκηνοθέτης των τραγικών ηρώων που ζουν το ζενίθ με το ναδίρ με ταχύτητα μέσα είτε από μια αυτοκαταστροφική πορεία είτε από παιχνίδια της μοίρας. Το φιλμ για τον Μαραντόνα δεν βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με εκείνα του βραζιλιάνου πιλότου και της βρετανίδας μουσικού αλλά έχει την πιασάρικη ιδέα (πολλά σημαντικά ποδοσφαιρικά ραντεβού του Ντιέγκο έχουν τον χαρακτήρα της σατανικής σύμπτωσης) για να αφηγηθεί μια ιστορία αν όχι εξωπραγματική, σίγουρα τραγική. Η ιστορία του χαμινιού που έγινε ο θεός της Νάπολης και μετά η προσωποποίηση του σατανά τα έχει όλα: σεξ, κοκαΐνη, μαφία, πόλεμο, ρατσισμό, περηφάνια, εκδίκηση, μαγεία. Για μας τους ποδοσφαιρόφιλους το φιλμ δεν λέει κάτι καινούργιο, αλλά μας προσφέρει ακόμη μια ευκαιρία για να ξαναζήσουμε στιγμές δόξας –και απίστευτης παρακμής– του μεγαλύτερου ποδοσφαιριστή που γνώρισε ο πλανήτης.
Ένας πενηντάχρονος συνταξιούχος δολοφόνος, ο Χένρι Μπρόγκαν, καταδιώκεται από τον εξίσου θανάσιμο εικοσιτετράχρονο κλώνο του. Ο Χένρι εκτός από την ανακάλυψη της φριχτής αλήθειας που κρύβεται πίσω από το θανατηφόρο κυνήγι θα πρέπει να αποφασίσει ποιανού η ζωή αξίζει περισσότερο: η δική του ή του κλώνου του;
Κι όμως πίσω από αυτό το άνευρο, επίπεδο και αποκλειστικά για κατανάλωση ποπκορν φιλμ βρίσκεται η υπογραφή του Ανγκ Λι, δημιουργού σπουδαίων φιλμ όπως το «Μυστικό του Brokeback Μountain», «Η ζωή του Πι» κ.ά. Το μόνο εύρημα που είναι άξιο παρακολούθησης είναι η διπλή παρουσία του νεαρού και ώριμου Γουίλ Σμιθ και ειδικά στις σκηνές μάχης που έχει το κατιτίς παραπάνω από τα φιλμ της σειράς. Κατά τα άλλα όμως το υπόλοιπο φιλμ κυλάει σε αφόρητες κοινοτυπίες και ανάλαφρες ψυχολογικές αναφορές γύρω από το θέμα της ταυτότητας και τη σχέση πατέρα-γιου, στοιχεία που έχουμε δει αμέτρητες φορές στο παρελθόν και με σαφώς καλύτερα αποτελέσματα.
ΑΚΟΜΗ
▶ Το αστυνομικό θρίλερ «Κυνηγός της νύχτας» (Night Hunter / Nomis) (*½) του Ντέιβιντ Ρέιμοντ διαθέτει ένα ελκυστικό καστ (Χένρι Κάβιλ, Μπεν Κίνγκσλεϊ, Αλεξάντρα Νταντάριο, Στάνλεϊ Τούτσι) πίσω από μια συνηθισμένη ιδέα –ένας διανοητικά καθυστερημένος 30χρονος άντρας συλλαμβάνεται με τις κατηγορίες της απαγωγής και δολοφονίας δεκάδων γυναικών– η οποία διεκπεραιώνεται με αφηγηματική συνέπεια, αν και το παραφορτωμένο από τρικ σενάριο ίσως να κουράσει τον θεατή.
▶ Το «Σον το πρόβατο: Η Ταινία - Φαρμαγεδών» (**) είναι η συνέχεια του «Σον το πρόβατο» της Aardman και θα προβάλλεται μεταγλωττισμένο στα ελληνικά.
▶ Ολοκλήρωση της τριλογίας για τη μνήμη και την αγαπημένη του Χιλή από τον Πατρίσιο Γκουζμάν με το ντοκιμαντέρ «Οροσειρά των ονείρων» (The Cordillera of Dreams) (***) μετά από τα πιο δυνατά «Νοσταλγώντας το φως» και «Μαργαριταρένιο κουμπί».
MUST
▶ Το 42ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας ξεκινά το μεγάλο του ταξίδι στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο, με πρώτο σταθμό το Τριανόν στην Αθήνα στις 10-16 Οκτωβρίου.
▶ Ο γερμανός ηθοποιός Σεμπάστιαν Κοχ, πρωταγωνιστής της ταινίας «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα», μιλάει στην Athens Voice για τον πιο απαιτητικό ίσως ρόλο της καριέρας του. Διαβάστε εδώ τη συνέντευξή του
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
9°
