Συνέντευξη με την Έμμα Δοξιάδη που η πρώτη μικρού μήκους ταινία της Automatic κάνει πρεμιέρα στο 57ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νέας Υόρκης
Η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα της Έμμας Δοξιάδη, σεναριογράφου, σκηνοθέτριας, παραγωγού και ηθοποιού, είναι μία μικρού μήκους με πολλαπλές αναγνώσεις. Δύο κορίτσια συνειδητοποιούν πως βρίσκονται υπό απειλή όταν κατά λάθος φωτογραφίζουν κάτι που δεν έπρεπε, αναφέρει δωρικά η πλοκή. Στη θέαση του φιλμ που κρατά λιγότερο από 10 λεπτά, μέσα από ένα περίπλοκο περιστατικό αναγνωρίζει κανείς συμπεριφορές που λίγο πολύ όλοι έχουμε υιοθετήσει κατά καιρούς. Η Έμμα Δοξιάδη φαίνεται να φιλοδοξεί με την ταινία της να προβληματίσει τον θεατή και να θίξει τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τις «ταμπέλες» που πολύ εύκολα εμείς οι άνθρωποι κολλάμε ο ένας στον άλλο. Λίγες μέρες πριν έμαθε πως η μικρού μήκους της θα κάνει πρεμιέρα στο 57ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης, ανάμεσα σε άλλα αξιόλογα φιλμ από όλο τον κόσμο.
Έμμα, αυτή είναι η πρώτη σου μικρού μήκους ως σκηνοθέτρια. Ποια στοιχήματα έβαλες με τον εαυτό σου; Θεωρείς ότι ανταποκρίθηκες στο όραμά σου;
Η μικρού μήκους είναι μόνο η μισή ιστορία που έγραψα στο σενάριο. Όσο κοιτούσα το υλικό στο μοντάζ, αναρωτιόμουν αν υπάρχει τρόπος να συμπιέσω την ουσία της σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Πιστεύω στα μικρού μήκους που είναι μικρά. Το αποτέλεσμα αυτού του πειράματος είναι η ταινία. Οι σκηνοθέτες που θαυμάζω πάντα έβαζαν πάνω από όλα την ουσία της ταινίας και έπαιρναν αποφάσεις είτε στο σενάριο είτε στο γύρισμα είτε στο μοντάζ ώστε να καταφέρουν να πλησιάσουν όσο περισσότερο γίνεται το άπιαστο όραμα της αρχικής ιδέας, όπως την κουβαλάμε στο κεφάλι μας. Το δικό μου στοίχημα ήταν, θα καταφέρω να αφήσω ό,τι αγαπάω περισσότερο από αυτά που έχω γράψει ή γυρίσει, ώστε να γίνει η ταινία όσο καλύτερη γίνεται; Για τον κάθε δημιουργό αυτή η διαδικασία είναι λίγο σαν ακρωτηριασμός χωρίς αναισθησία, οπότε πόνεσε πολύ, αλλά το έκανα και χαίρομαι για αυτό.
«Νομίζω πως ο καταλύτης για μια καλή ταινία είναι οι απαραίτητοι συνεργάτες, όχι τα απαραίτητα χρήματα», λέει η σκηνοθέτις
Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που ο συνάδελφός σου Βασίλης Κεκάτος κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα Μικρού Μήκους στο 72ο Φεστιβάλ των Καννών. Σε δηλώσεις του έχει προτρέψει τους νέους δημιουργούς να μην περιμένουν τυχόν επιχορηγήσεις και να κάνουν ταινίες με ό,τι μέσα διαθέτουν. Εσένα ποια είναι η οπτική σου πάνω σε αυτό; Πόσο δύσκολη ήταν η πραγμάτωση της ταινίας από οικονομικής άποψης;
Δεν ξέρω. Μπορώ μόνο να μιλήσω για τον εαυτό μου. Πιστεύω πως αν κάποιος αρνείται να κάνει μια ταινία επειδή δεν έχει λάβει την ιδανική επιχορήγηση, γίνεται λίγο σαν χαρακτήρας του «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ. Εμείς δεν πήραμε επιχορήγηση επειδή δεν κάναμε αίτηση, και αυτό γιατί όλα έγιναν γρήγορα και δεν ήμασταν έτοιμοι όταν ήταν η προθεσμία για τις κρατικές επιχορηγήσεις. Δεν θέλαμε να περιμένουμε μέχρι τον επόμενο γύρο, θα σήμαινε αναβολή ένα χρόνο και. Έτσι ξεκινήσαμε, γνωρίζοντας πως υπάρχουν συγκεκριμένες παράμετροι. Αντί για χρήματα, ψάξαμε να βρούμε άτομα που ήθελαν να βοηθήσουν. Νομίζω πως ο καταλύτης για μια καλή ταινία είναι οι απαραίτητοι συνεργάτες, όχι τα απαραίτητα χρήματα.
Το θέμα της ταινίας φαίνεται να θίγει τις προκαταλήψεις μας απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Είναι το «Automatic» ένα κλείσιμο του ματιού για το πώς η κοινωνία κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους;
Ναι, αλλά αυτό ακουμπάει μόνο ένα επίπεδο του τι πραγματεύεται. Για μένα αυτή η ταινία είχε δύο επίπεδα. Το ένα είναι πιο προσωπικό, κοιτάει κάτι που με απασχολεί, τη γενικότερη έννοια της προκατάληψης που υπάρχει παντού και στα πάντα. Νομίζω πως ο κάθε άνθρωπος το έχει πολύ εύκολο να κρίνει τον άλλον και να δικαιολογεί τον εαυτό του. Ένα παράδειγμα είναι οι γιαγιάδες της γειτονιάς, παρατηρώ με πόση ευκολία δείχνουν τις εικοσάρες εγγονές των γειτονισσών τους, κριτικάρουν το μήκος της φούστας και των τακουνιών τους, μα όταν οι δικές τους εγγονές φοράνε τα ίδια τις υπερασπίζονται, τις ενθαρρύνουν, τους λένε να χαρούν τα νιάτα τους. Το δεύτερο επίπεδο όντως έχει να κάνει πιο συγκεκριμένα με τις προκαταλήψεις απέναντι σε κοινωνικές ομάδες, γιατί είναι ένα φαινόμενο καίριο και επικίνδυνο. Η ταινία είναι κάτι σαν μια υπενθύμιση του πόσο εύκολα τείνουμε να παρασυρόμαστε και να στρουθοκαμηλίζουμε. Αν απλώς το παραδεχτούμε στον εαυτό μας, ίσως το κάνουμε λιγότερο; Μπορεί.
«Με απασχολεί, τη γενικότερη έννοια της προκατάληψης που υπάρχει παντού και στα πάντα», αναφέρει η νεαρή δημιουργός
Ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα αντίδραση στο θέμα της ταινίας που έχεις ακούσει μέχρι σήμερα;
Έχει τόσο ενδιαφέρον! Έχω ακούσει άκρως διαφορετικές αντιδράσεις. Μερικοί γελάνε, τους διασκεδάζει, τη θεωρούν κωμωδία, σάτιρα. Άλλοι πάλι αντιδρούν σοβαρά, νομίζουν πως είναι ένα ξεκάθαρα κοινωνικό θρίλερ, και μου παραδέχονται πως αν οι ίδιοι βρισκόντουσαν στη θέση των κοριτσιών θα αντιδρούσαν το ίδιο. Μου αρέσει που δεν μπορεί κάποιος να την τοποθετήσει σε μία κατηγορία, γιατί αυτό της δίνει την ευκαιρία να τον προβληματίσει λίγο βαθύτερα, και, όπως λένε, ο προβληματισμός κάνει καλό στα εγκεφαλικά κύτταρα.
Πώς νιώθεις για την επιλογή της ταινίας από το New York Film Festival και τι σημαίνει αυτό για την πορεία της ταινίας;
Το New York Film Festival είναι ένα υπέροχο φεστιβάλ με μεγάλη παράδοση και μας τιμά πολύ η επιλογή τους, όπως και το ότι η ταινία μας είναι μία εκ των επτά του προγράμματος Narrative Shorts, και παίζει πλάι με τις καινούργιες μικρού μήκους του Γιώργου Λάνθιμου και του Brandon Cronenberg. Είναι ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα με ταινίες από όλες τις άκρες του κόσμου, που κάπως παράδοξα, περίπλοκα, και θεματικά συνδέονται. Όσο για το ότι θα προβληθεί στο φεστιβάλ, είμαι ενθουσιασμένη που θα τη δει κόσμος από διαφορετικές χώρες, κουλτούρες και νοοτροπίες. Σήμερα το να ακουμπήσεις στα πόδια σου το λάπτοπ σου ή να ξαπλώσεις στον καναπέ σου και να δεις ταινία ή σειρά είναι η εύκολη λύση και κανείς χρειάζεται ιδιαίτερο κίνητρο για να πάει στο σινεμά. Για μένα οι ταινίες που έχουν νόημα είναι αυτές που βλέπω με κόσμο και μετά τις συζητάω με κόσμο, αυτές που με παροτρύνουν να αναρωτηθώ για το πόσο σίγουρη είμαι για τις απόψεις μου. Αν δεν έχω τίποτα να πω αφού τη δω, νιώθω πως έχασα λεπτά ή ώρες που δεν θα ξαναγυρίσουν ποτέ.
Το επίσημο poster της ταινίας
Ποια είναι τα σχέδιά σου για το άμεσο μέλλον; Είναι νωρίς ακόμα για να μιλήσεις για μία μεγάλου μήκους ταινία ή είναι κάτι που σκέφτεσαι;
Ποιος ξέρει; Όλα είναι ρευστά. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα συνεχίσω να γράφω ένα μεγάλου μήκους σενάριο που γράφω, είναι μια κωμωδία που διαδραματίζεται στην Αγγλία και τη Γαλλία κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και θα συνεχίσω να ετοιμάζω την επόμενη μικρού μήκους μου.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
19°
