Ο Τηνιακός Γιαννούλης Χαλεπάς (1851- 1938) υπήρξε ο σηµαντικότερος νεοέλληνας γλύπτης. Η Στέλλα Αρκέντη γύρισε την ταινία της µε θέµα την καλλιτεχνική πορεία του. Η ΑV συνάντησε τη σκηνοθέτρια και µίλησε µαζί της.
Πώς σας ήρθε η ιδέα γι’ αυτήν τη ταινία; Όταν ήµουν µικρή ήξερα µόνο την «Κοιµωµένη». Αργότερα, ο Χαλεπάς µε απωθούσε, µου φαινόταν πολύ κλασικός. Όµως στο µουσείο, µεγάλη πια, είδα έναν εικαστικό µύθο του Χαλεπά µε εφτά φιγούρες. Εφτά ζωές: η «Κοιµωµένη» νέα, µετά γριά, µετά ένας νεαρός µαζί της κλπ. Ολόκληρη ζωή, πολλές ζωές. Πολλαπλό θαύµα. Έτσι αγάπησα τον Χαλεπά, µέσα από τους µύθους του. Μετά µελέτησα δυο χρόνια εντατικά, δέκα ώρες τη µέρα, κι έφτιαξα το σενάριο.
Tι είναι για σας ο Χαλεπάς; Τον είπαν «νέο Φειδία», γιατί τα γλυπτά του ίπτανται. Ήταν τροµερό ταλέντο, µε µεγάλη περηφάνια και εγωισµό. Ο αγώνας του να δηµιουργήσει δείχνει ότι η ζωή του ολόκληρη ήταν δηµιουργία. Ήταν απόλυτα αφοσιωµένος στο έργο του και µόνο, δεν ενδιαφερόταν για οτιδήποτε άλλο. Σκεφτείτε ότι δεν κατείχε υλικά πράγµατα δικά του, παρά µόνο τα προβατάκια του κι ένα βιβλίο, την «Ελληνική Μυθολογία» του Ντεσάρµ. Ζούσε µε τα ελάχιστα χρήµατα που του δίνανε οι πελάτες του. Έψαχνε τη δική του έκφραση, ήθελε να προχωρήσει πιο πέρα. Τρελάθηκε, αλλά δηµιούργησε. Βλέποντας σήµερα τα γλυπτά και τα σχέδιά του, δακρύζεις για τη µοίρα του ανθρώπου. Αυτό προσπάθησα να δείξω στην ταινία µου.
Πόσον καιρό πήρε το γύρισµα; Κάτι λιγότερο από µήνα. Αλλά ωράριο εντατικό. Μια µέρα δουλέψαµε 18 ώρες, κάναµε διάλειµµα µόνο για σουβλάκια. Είχαµε όµως καλή διάθεση, ήµασταν όλοι φίλοι – κι έτσι βγήκε πολύ καλά. Θυµίζω ότι δεν πήραµε χρήµατα από το κράτος.
Πού έγινε το γύρισµα; Κυρίως στην Τήνο, στα ωραιότερα µέρη της. Είχαµε πολλή βοήθεια από τους Τηνιακούς, µας άνοιξαν το σπίτι του Χαλεπά, το µουσείο του. Κάναµε γυρίσµατα στην κουζίνα του, στο κρεβάτι του. Οι χώροι είναι όλοι χώροι εποχής: το ψυχιατρείο, η ατµόσφαιρα κ.λπ.
Εσείς επηρεαστήκατε γυρίζοντας την ταινία; Πάρα πολύ. Ένιωσα µεγάλη ψυχική ευχαρίστηση τελειώνοντας. Ήθελα να ολοκληρωθώ ως καλλιτέχνης, να βρω το ήθος µου, κι ελπίζω ότι το πέτυχα. Ελπίζω ότι έχω ένα δικό µου καλλιτεχνικό στιλ, αναγνωρίσιµο.
Αλλά δε σκηνοθετείτε µόνο... Συµµετέχω σχεδόν σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Κάνω εν µέρει και κάµερα. Γυρίζω πολλά πλάνα µέσα σ’ ένα πλάνο. «Παίζω» και µε το φως, αλλάζουν πολλές φορές οι φωτισµοί στο ίδιο πλάνο. Μοντάρω η ίδια.
Τα λόγια; Σχεδόν όλα όσα ακούγονται στην ταινία είναι λόγια του Χαλεπά ή της µάνας του (τα κατέγραψε ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου).
Παρατήρησα ότι τα περισσότερα πλάνα θυµίζουν πίνακες. ∆εν κάνω ρεαλισµό. Τέχνη για µένα είναι το καλό και το ωραίο, όχι το άσχηµο.
Μου έκαναν πολλή εντύπωση οι λεζάντες µε τα δεδοµένα για τα γλυπτά. ∆ίνω τις πληροφορίες γιατί ερχόµαστε σ’ επαφή µε πολλά δηµιουργήµατα.
Τι λέει στους σηµερινούς ανθρώπους, στους νέους, η ταινία σας; Ελάτε να δείτε έναν άνθρωπο, όχι µόνο ένα έργο. Ελάτε να δείτε ότι η χαρά προέρχεται όχι από την παθητική αγορά ή την κατανάλωση, αλλά από τη δηµιουργία. Ολοκληρωνόµαστε όταν ερχόµαστε σ’ επαφή µε άλλους ολοκληρωµένους ανθρώπους. Εννοώ τον Χαλεπά, όχι εµένα (γέλια).
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
13°
