Σε μια πόλη της βόρειας Κίνας, οι ζωές τεσσάρων ανθρώπων διαπλέκονται στη διάρκεια μίας και μόνο μέρας, από το ξημέρωμα μέχρι το σούρουπο. Όλοι τους σκέφτονται τη διαφυγή στη Μανζούλι (μια πόλη στα σύνορα Κίνας - Μογγολίας) για να δουν ένα σπάνιο θέαμα. Στο τοπικό τσίρκο βρίσκεται ένας ελέφαντας που στέκεται διαρκώς ακίνητος, αδιάφορος για ό,τι συμβαίνει γύρω του.
Το δράμα που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας δεν χωρά πουθενά. Ούτε στα 234 λεπτά που διαρκεί η ταινία, ούτε στην τραγική υπογράμμιση που τη συνοδεύει και αφορά στην αυτοκτονία του δημιουργού της λίγο μετά την ολοκλήρωσή της, ούτε στα αμέτρητα θέματα (η οικογένεια, ο έρωτας, η φιλία, η ανθρωπιά, το μπούλινγκ, τα γηρατειά κ.ά.) που «γεννά» το σενάριο. Όταν πήγα να δω την ταινία είχα μια ελαφριά υποψία ότι ο μύθος της ίσως είχε διογκωθεί λόγω της αυτοκτονίας του Χου Μπο στα 29 του χρόνια. Όμως γρήγορα οι αντιστάσεις κάμφθηκαν και σκεπάστηκαν από το γκρίζο, δυστοπικό αλλά και συγκλονιστικό όραμα του νεαρού σκηνοθέτη, που με τη μοναδική του ταινία κατάφερε να δώσει μία από τις πιο γνήσιες, ειλικρινείς απεικονίσεις της εποχής μας. Η πόλη Τζίνγκτσινγκ της επαρχιακής Κίνας θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε βιομηχανική πόλη. Κάποτε βρισκόταν σε περίοπτη θέση λόγω της παραγωγής άνθρακα, αλλά από τη στιγμή που το εργοστάσιο έκλεισε, βιώνει έναν αργόσυρτο θάνατο και την έλλειψη οιασδήποτε προοπτικής. Οι νέοι της είναι το τελευταίο θύμα. Μια χούφτα προσώπων ψάχνουν να βρουν την ελπίδα σε μια πιθανή φυγή. Κάποια γεγονότα (μια αυτοκτονία, ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, ένα θανατηφόρο ατύχημα, μια σκληρή οικογενειακή απόφαση) τους οδηγούν πιο κοντά στη μεγάλη απόδραση. Ο ελέφαντας είναι το πρόσχημα και η ευκαιρία για να αναζητήσουν ένα νόημα σε έναν κόσμο που μοιάζει με «σκουπιδότοπο». Στα μεγάλα μονοπλάνα με την κάμερα στο χέρι να «βαριανασαίνει», εντοπίζονται κάποια στοιχεία που δεν περνούν απαρατήρητα. Από την πρώτη σκηνή στο σπίτι του μαθητή που ο πατέρας ωρύεται για τη μυρωδιά και βρίζει ασύστολα (όλα εδώ θυμίζουντο «Σπιρτόκουτο» του Οικονομίδη) μέχρι και το τελευταίο πλάνο, ο Χου χωρίζει στα δύο τους ανθρώπους. Είναι αυτοί που φωνάζουν, μιλούν ακατάπαυστα και θεωρούν εαυτούς αδικημένους, κι εκείνοι οι 4 που κυρίως σιωπούν. Οι πρώτοι αποτελούν την πλειοψηφία μιας σκληρής, βίαιης, αλαζονικής κοινωνίας. Οι τέσσερις βασικοί χαρακτήρες, αν και αμίλητοι, ψάχνουν το κουράγιο για να συνεχίσουν και δεν χάνουν την πίστη τους στον άνθρωπο. Όμως είναι τόσο μόνοι και δείχνουν απέραντα κουρασμένοι. Είναι οι «ελέφαντες» που μένουν ακίνητοι μη έχοντας άλλη δύναμη για να αντιδράσουν στη πανταχού παρούσα βία και την έλλειψη ανθρωπιάς που συναντούν καθημερινά δίπλα τους.
Λος Άντζελες, 1970. Παραβλέποντας την προειδοποίηση μιας προβληματικής μητέρας που είναι ύποπτη για παιδική παρενόχληση, μία κοινωνική λειτουργός και τα δύο παιδιά της βρίσκονται στη δίνη μιας τρομακτικής, υπερφυσικής οντότητας. Η μόνη τους ελπίδα να επιβιώσουν από τη θανατηφόρα οργή της Γιορόνα είναι ένας απογοητευμένος ιερέας, που ακολουθεί τις δικές του μυστικιστικές μεθόδους.
Ο μεξικάνικος μύθος της Γιορόνα, της«γυναίκας που κλαίει» επειδή όταν ήταν ζωντανή έπνιξε τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον άπιστο σύζυγό της και μετά αυτοκτόνησε, είναι αρκετά συμβατός με τη μεταφυσική χροιά του «Conjuring» με το οποίο συνδέεται. Ο νεοφερμένος Μάικλ Τσάβες, στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, επιδεικνύει σκηνοθετικές αρετές που καταφέρνουν να δέσουν ομαλά την ιστορία της Γιορόνα με το διάσημο franchise τρόμου. Ακόμη κι όταν το σενάριο παίρνει αναμενόμενες στροφές, η σκηνοθεσία του Τσάβες είναι εκεί για να μας υπενθυμίζει ότι το Κακό είναι σχεδόν ανίκητο. Μέσω μιας άρτιας αφήγησης που συνδυάζει τη σκοτεινιά ενός τόσο μακάβριου στόρι με μια ιστορία δυνατών ψυχολογικών αποχρώσεων και κοινωνικών μηνυμάτων (η παιδική κακοποίηση είναι το βασικό όχημα του σεναρίου), η «Γιορόνα» πετυχαίνει να γίνει άκρως αποτελεσματική και τρομακτική. Ακόμη και στις σκηνές που ξέρεις τι να περιμένεις…Γυναίκες με τα όλα τους
Το 1971, η ελβετική ύπαιθρος δεν επηρεάζεται από τις μεγάλες κοινωνικές αναταραχές που προκάλεσε το κίνημα του 1968. Η Νόρα, μια νεαρή νοικοκυρά και μητέρα, ζει σε ένα γραφικό χωριό με τον σύζυγο και τους δύο γιους της. Πρόκειται για ένα ήσυχο άτομο, αρεστό από όλους – μέχρι να αρχίσει τον δημόσιο αγώνα για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, για τον οποίο οι άνδρες καλούνται να αποφασίσουν σε ψηφοφορία στις 7 Φεβρουαρίου 1971.
Στις αφοπλιστικά χειραφετημένες και αγωνιστικά υπερδραστήριες «Γυναίκες με τα όλα τους» της Πέτρα Μπλοντίνα Βόλπε το θέμα της γυναικείας ψήφου έρχεται με τρομερή καθυστέρηση στην «προοδευτική» Ελβετία του 1971. Η ταινία, που υπήρξε η επίσημη υποβολή της Ελβετίας για το όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και κέρδισε το βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ της Τραϊμπέκα, παρά το ζόρικο θέμα της έχει ευχάριστη αφηγηματική ροή και πετυχαίνει να μπήξει βαθιά τα νύχια της στο «ειδυλλιακό» πορτρέτο της προοδευτικής ελβετικής κοινωνίας. Στο καλογραμμένο σενάριο με την εξερεύνηση ενός κόσμου σε βαθιά κρίση ξεχωρίζουν όχι μόνο κομμάτια που μπορεί να σας εξοργίσουν (η στάση των συγχωριανών της ηρωίδας στο πρώτο δημόσιο κάλεσμα που γίνεται για να ανοίξει η κουβέντα γύρω από το ζήτημα της γυναικείας ψήφου ή ο νόμος που απαγορεύει στη γυναίκα να δουλέψει, αν δεν δώσει τη συναίνεσή του ο σύζυγός της), αυτές οι «Γυναίκες» έχουν τη δυναμική να ξεχωρίσουν ακόμη κι όταν το φολκλόρ στοιχείο δύσκολα αποβάλλεται από κάποιες εύκολες, δοκιμασμένες λύσεις.
Τα γερμανικά στρατεύματα πλησιάζουν στο Παρίσι. Ο Γκέοργκ, ένας Γερμανός πρόσφυγας, δραπετεύει στη Μασσαλία την τελευταία στιγμή και υιοθετεί την ταυτότητα ενός νεκρού συγγραφέα. Η ζωή του θα ξαναβρεθεί σε κίνδυνο, όταν ερωτεύεται μια μυστηριώδη γυναίκα.
Ο δημιουργός των εξαίρετων «Μπάρμπαρα» και «Το Ταξίδι του Φοίνικα» υπογράφει μια ταινία που χρησιμοποιεί το προσφυγικό θέμα ως όχημα για να μιλήσει για τον ολοκληρωτισμό και την ξενοφοβία. Όμως σε αντίθεση με τα προηγούμενα συναρπαστικά έργα του, η δομή του νέου του φιλμ έχει χτυπητές αδυναμίες. Δεν είναι μόνο η ασυνήθιστη –αν όχι αταίριαστη– προσπάθεια να προσδώσει στο πολυεπίπεδο ρομάντζο του πολιτικό χαρακτήρα. Η πλοκή σε αρκετά σημεία μοιάζει αφελής και παρωχημένη, καθώς το βιβλίο της Άνα Σέγκερς, που αποτελεί την κύρια έμπνευση του γερμανού σκηνοθέτη, δύσκολα μεταφέρεται στο σήμερα. Ο Πέτζολντ, αντιλαμβανόμενος τις δυσκολίες του εγχειρήματος, επιχειρεί να προσδώσει σημάδια αμφισημίας στην αλληγορική διάσταση του δράματος, αλλά η πρόζα περισσεύσει (ο στόμφος του αφηγητή που ακούμε πριν από κάθε σκηνή είναι άλλη μια λαθεμένη επιλογή) και οι χαρακτήρες παγιδεύονται σε ένα σχηματικό μοντέλο δίχως φαντασία.
ΑΚΟΜΗ
▶ Το γουστόζικο μέχρι ενός σημείου αλλά αμήχανο στα κρίσιμα σημεία (οι φιλόζωοι αντιμετωπίζονται ως εμμονικοί) «Μάρνι, μια τρελή συμμορία» (*½), animation των Κρίστοφ Λαουνστάιν, Βόλφγκανγκ Λαουνστάιν, αφηγείται την ιστορία μιας κακομαθημένης σπιτικής γάτας που την έχει δει ντετέκτιβ!
▶ Στο γλυκανάλατο και διδακτικό animation «O ευγενικός κύριος Λινκ» (*) ο κύριος Λινκ, ένα καλόψυχο θηρίο, τελευταίος εκπρόσωπος του είδους του που απειλείται με εξαφάνιση, έρχεται σε μοιραία συνάντηση με τον Λάιονελ Φροστ, κορυφαίο ερευνητή μύθων.
▶ H «Μαύρη τρύπα» (High Life) (*) είναι ό,τι ακριβώς λέει ο ελληνικός τίτλος της. Μια μαύρη τρύπα στην καριέρα της Κλερ Ντενί, που πάει από το κακό στο χειρότερο κι από εκεί στο διάστημα κι ακόμη παραπέρα. Στην sci-fi ταινία της γαλλίδας πρωταγωνιστούν ο Ρόμπερτ Πάτινσον κι η Ζιλιέτ Μπινός, και η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τα μέλη ενός διαστημόπλοιου που πειραματίζονται με την αυστηρή αυτοπειθαρχία, την απομόνωση και το σεξ, ενώ η επιστήμονας Μπινός ψάχνει να βρει το καλό σπέρμα!
MUST SEE
O θεσμός της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ «Με τα μάτια ανοιχτά» μετακομίζει στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (18-21 Απριλίου) με την προβολή 18 ντοκιμαντέρ, ενώ θα πραγματοποιηθούν ημερίδα του ΕΚΟΜΕ, masterclass με τον σκηνοθέτη Κίμωνα Τσακίρη και συζήτηση - στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Καταγράφοντας το αληθινό πρόσωπο του πολέμου».
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
