Ηλιάνα Δανέζη: Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης είναι μια ταινία προσωπική και τρυφερή

Έρχεται ελάχιστα αργοπορημένη στο καφέ που έχουμε δώσει ραντεβού στην καρδιά του Ψυρρή, απολογείται μέσα σε μία ευφορική ένταση. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι ένας άνθρωπος στην τσίτα, αλλά την δημιουργική, αυτή που σε πηγαίνει μπροστά. Σαν ένα παιδί που δε του φτάνει το 24ωρο για να παίξει όλα τα παιχνίδια που θέλει. Θα αυτοσαρκαστεί πολλές φορές αποκαλώντας τον εαυτό της «πολυλογού», όμως η Ηλιάνα Δανέζη είναι ταυτόχρονα μία εξαιρετική ακροάτρια. Αν δεν ήταν έτσι, δε θα είχε καταγράψει μία από τις πιο αισιόδοξες μουσικές ιστορίες για τα ελληνικά μουσικά δεδομένα, την ιστορία των 4 Επιπέδων της Ύπαρξης, του βραχύβιου συγκροτήματος της δεκαετίας του ’70 που αποτελεί και την πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα η οποία και κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσαλλονίκης, μία εξέλιξη που όπως θα πει η ίδια λίγο αφού ολοκληρώσουμε την συνέντευξη, δεν περίμενε καθόλου.

Το όνομα της μπάντας αρχίζει να ακούγεται έντονα εξαιτίας της συμμετοχής του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ και πολλοί είναι εκείνοι που γράφουν για το «ελληνικό group που ανακάλυψαν ο Kanye West, o Jay Z και η Rihanna και πήρε Grammy». Το 1974 ο Θανάσης Αλατάς, ο Νίκος Δούναβης, ο Μάριος Γιαμαλάκης και Χρήστος Βλαχάκης δημιουργούν στο Ίλιον το συγκρότημα Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης και κυκλοφορούν τον έναν και μοναδικό ομώνυμο δίσκο τους το 1976, χρονιά και της διάλυσής τους. 2009 κυκλοφορεί το τραγούδι Run this Town με sample από το κομμάτι των 4 επιπέδων «Κάποια Μέρα στην Αθήνα» και ο Θανάσης Αλατάς, κιθαρίστας της μπάντας που υπογράφει τη σύνθεση γίνεται ο μοναδικός Έλληνας που έχει τιμηθεί με Grammy μέχρι σήμερα. Αυτό βέβαια δεν είναι παρά ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας που αποφάσισε να αναδείξει η Ηλιάνα Δανέζη.

«Αποφάσισα σε μία πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να κάνω μία ταινία. Υπήρχαν πολλά θέματα που σκεφτόμουν, αλλά κάτι μέσα μου μού έλεγε ότι πρέπει να βρω μία χαρούμενη ιστορία που να έχει κάτι να πει, πιστεύω ότι αυτό είναι το συστατικό της επιτυχίας μίας ταινίας», διηγείται η Ηλιάνα, που εξαιτίας της σχέσης της με τον Νίκο Τριανταφυλλίδη και την σύντροφό του Μαρίνα Δανέζη που είναι και αδερφή της, προσανατολίστηκε στο είδος του μουσικού ντοκιμαντέρ. Πέφτει πάνω σε ένα άρθρο με τίτλο «Ο δικός μου Άγιος Βασίλης είναι ο Jay Z». Η ατάκα αυτή ανήκει στον Θανάση Αλατά. «Διαβάζω για τα Grammy, την ανέλπιστη πορεία του δίσκου και αποφασίζω να ψάξω αν αυτό το πράγμα ισχύει ή αν πρόκειται για μύθευμα ή είναι κάτι παραφουσκωμένο. Τον βρίσκω στο Facebook και του κλείνω ένα ραντεβού. Τον πάω σιγά – σιγά στο παρελθόν και του αποκαλύπτω ότι είμαι φαν της μπάντας. Ξεκινάει να μου λέει την ιστορία και τότε του εκφράζω ότι νομίζω ότι μπορεί να γίνει μία πολύ ωραία ταινία. Παθαίνει σοκ».

Εκτός του ότι έχει περάσει σχεδόν μία δεκαετία από την ιστορία με τα Grammy, το 2016 φεύγει από τη ζωή ο Μάριος Γιαμαλάκης, ο μπασίστας των 4 Επιπέδων. Ο Θανάσης Αλατάς και τα δύο εναπομείναντα μέλη του γκρουπ (ο Χρήστος Βλαχάκης ζει πλέον μόνιμα στην Ολλανδία και ο Νίκος Γράψας στη Ζάκυνθο) είναι σχετικά επιφυλακτικοί. Δεν ξέρουν κατά πόσο είναι σωστό να γίνει κάτι απουσία του και δεν έχουν δει δουλειά της Ηλιάνας. «Τους διαβεβαίωσα ότι μπορεί να είναι ένας φόρος τιμής στον φίλο τους, στον οποίο αφιερώνουμε και την ταινία. Μπορεί να μην είναι μαζί μας αλλά η παρουσία του διατρέχει το ντοκιμαντέρ, το οποίο καταγράφει μία αλήθεια. Όταν της δίνεις χώρο να αποτυπωθεί κερδίζει την αθανασία της, έτσι θεώρησα ότι θα περιφρουρήσει αυτή τη φιλία και θα την αναδείξει με έναν τρόπο πολύ τρυφερό και φυσικά με σεβασμό. Ο Θανάσης μου εκφράζει τις επιφυλάξεις του, αλλά μου λέει ότι θα επικοινωνήσει με τους υπόλοιπους και θα επανέλθει. Τον περιμένω 15 μέρες και λέω δεν, όμως τελικά επικοινωνεί. Έτσι ξεκίνησαν μαραθώνιες συναντήσεις στο στούντιο και το σπίτι του που διήρκησαν 6 μήνες με σκοπό να χτιστεί μία σχέση εμπιστοσύνης. Αυτή η αλήθεια και η αμεσότητα που βγαίνει στην ταινία δεν είναι ούτε προϊόν μοντάζ, ούτε κάποιας δικής μου φοβερής δεινότητας προσέγγισης, έχει να κάνει με το ότι χτίσαμε μία πάρα πολύ καλή σχέση».

Για την Ηλιάνα η δημιουργία του ντοκιμαντέρ ήταν ένα τεράστιο προσωπικό στοίχημα. Δεν υπήρχε από πίσω καμία εταιρεία παραγωγής ή οποιοσδήποτε άλλος φορέας, παρά μόνο δύο πολύ δικοί της άνθρωποι, ένας εκ των οποίων η αδερφή της, που επένδυσαν οικονομικά στην ταινία. «Κάνω την τρέλα μου εγώ, αλλά υπάρχουν δύο άνθρωποι που έχουν επενδύσει και ελπίζω αυτό να έχει κάποιο αντίκρισμα, να το καταφέρω. Είχα μία συστολή αλλά και μία δύναμη, πίστεψα από την αρχή ότι θα γίνει κάτι πάρα πολύ ωραίο». Ακριβώς για αυτό ήταν προαπαιτούμενο για εκείνη ότι θα ταξιδέψει στην Ολλανδία να πάει στο νοσοκομείο που δουλεύει ο Χρήστος Βλαχάκης, να φάνε μαζί στο ελληνικό εστιατόριο που συναντάει τους φίλους του, ή ότι θα πάει στο Νίκο να γνωρίσει τους μαθητές του και να κάνει βόλτα στη Ζάκυνθο με τη μικρή του κόρη. «Ήθελα να δείξω τις ξεχωριστές ζωές αυτών των ανθρώπων που κάποια στιγμή σμίγουν για να χωρίσουν πάλι».

Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται φίλοι της μπάντας, μουσικοί που μαζί με τα 4 Επίπεδα μοιράζονταν κάποια άθλια προβάδικα στα Δυτικά Προάστια της Μεταπολίτευσης. Ήταν μία επιθυμία του Θανάση Αλατά που η Ηλίανα εκτίμησε ιδιαίτερα καθώς ταίριαξε με την πρόθεσή της να ρίξει το βάρος της αφήγησης στην ιστορία του συγκροτήματος. Θα μπορούσε να φιλοξενεί πιο γνωστούς εκπροσώπους της σκηνής της δεκαετίας του ’70 να μιλήσουν, «οφείλω να το αναγνωρίσω στο Θανάση, καθώς οι φίλοι του είναι από τους πιο τρυφερούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει και μιλάνε με πραγματική αγάπη για εκείνα τα χρόνια τα υπέροχα που έχουν ζήσει. Πολύ χαρούμενοι, πολύ αληθινοί».

Στο ντοκιμαντέρ μιλούν επίσης ο Μάκης Μιλάτος, μουσικοκριτικός και ραδιοφωνικός παραγωγός και ο μουσικός Άγγελος Κράλλης των Chickn. «Ο Μάκης Μιλάτος μου έκανε την τεράστια τιμή να συμμετέχει, δέχτηκε αμέσως, όπως φυσικά και ο Άγγελος. Δίνουν και οι δύο το δικό τους στίγμα για το δίσκο. Δεν ήθελα να κάνω μία αγιογραφία των 4 Επιπέδων, αλλά μια ταινία τεκμηρίωσης που ο καθένας λέει την άποψή του και ο θεατής καλείται να σταθμίσει τα γεγονότα».

Άλλωστε έχει και η ίδια την άποψή της για το δίσκο που έφτασε να πωλείται 3.000 και 5.000 ευρώ η κόπια στους κύκλους των συλλεκτών. «Ο δίσκος έχει μία εμπλοκή, όπως λέει και ο Κράλλης. Δηλαδή οι στίχοι φαίνεται ότι είναι στίχοι παιδιών που γράφουν με έναν αυθεντικό τρόπο, πιο απλοϊκό, άμεσο βέβαια. Η μουσική τους όμως είναι το κάτι άλλο για μένα, έχει κάτι το πρωτόλειο και αυτό είναι που έκανε κλικ στον Kanye West που ανακάλυψε το δίσκο, έχει μία αγριότητα και μία φοβερή αλήθεια». Πολλές ήταν οι συγκινητικές στιγμές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πλάι στα 4 Επίπεδα για την Ηλιάνα, ξεχωρίζει βέβαια τις αγκαλιές και τα δάκρυα τη στιγμή της βράβευσης, το βλέμμα του Θανάση και του Χρήστου όταν φωτογραφήθηκαν κρατώντας το βραβείο «νιώθω ότι κοιτάνε στο φακό όπως ένα παιδί που τρώει το πρώτο παγωτό του καλοκαιριού» και την κορυφαία στιγμή που ένας κύριος δακρυσμένος έρχεται μετά το τέλος της πρώτης προβολής στο Φεστιβάλ την αγκαλιάζει και την ρωτάει «Ξέρεις ποιος είμαι;», «Ήταν ο αδερφός του Μάριου. Κατασυγκινημένος μου είπε ότι αυτή η ταινία είναι ό,τι καλύτερο για τον αδερφό του».

Η Ηλιάνα Δανέζη επιμελείται την αρχισυνταξία στη σειρά τα Στέκια – Ιστορίες Αγοραίου Πολιτισμού (που ξεκίνησε ο Νικόλας Τριανταφυλλίδης και συνεχίζει επάξια η σκηνοθέτις, παραγωγός και ιδιοκτήτρια της Laika Productions Μαρίνα Δανέζη) και όπως λέει γελώντας «δικαιωματικά» θα σκηνοθετήσει το τελευταίο επεισόδιο του 4ου κύκλου που μόλις ξεκίνησε να προβάλλεται από την ΕΡΤ2. Παράλληλα έχει σφηνωθεί μία καινούρια ιδέα στο μυαλό της για ένα νέο ντοκιμαντέρ, που όμως δε θα έχει σχέση με τη μουσική.

Όπως φαίνεται, η σκηνοθετική πορεία της θα συνεχίσει να μας απασχολεί. Για το γεγονός ότι μεταπήδησε από την αρχισυνταξία και την οργάνωση παραγωγής στην καρέκλα του σκηνοθέτη σχολιάζει, «Ένας άνθρωπος που έχει κάτι να πει δε χρειάζεται διαπιστευτήρια. Αρκεί να αγγίζει τις ψυχές των ανθρώπων, όπως έγινε με την ταινία για Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης που είναι μία ταινία πολύ προσωπική και τρυφερή». 

Έρευνα – Σενάριο – Σκηνοθεσία: Ηλιάνα Δανέζη Παραγωγή: Μαρίνα Δανέζη για την LAIKA PRODUCTIONS Συμπαραγωγοί: Μάνθος Αμφιλόχιος, EIKONAXOS Με την υποστήριξη της ΕΡΤ Μουσική: ΤΑ 4 ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιάννης Νέλσον Εσκίογλου, Φίλιππος Ζαμίδης Ήχος: Γιάννης Αντύπας, Λευτέρης Καμπαλώνης, Κώστας Κουτελιδάκης Μοντάζ: Δώρα Μασκλαβάνου Μιξάζ: Δημήτρης Μυγιάκης Διεύθυνση Παραγωγής: Μίμης Χρυσομάλλης Motion Graphics – VFX: Κωνσταντίνα Στεφανοπούλου Graphic Design: Γιώργος Παρασκευόπουλος