54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Ο Τζάρμους, η αφίσα που φιλοτέχνησε ο Δημήτρης Αβρανάς, οι Γάλλοι, οι Αργεντίνοι, οι Βαλκάνιοι, ο Εϊπίδης, η θάλασσα, οι ταινίες κι όλα όσα πρέπει να ξέρεις λίγο πριν σβήσουν τα φώτα και η ζωή στη Θεσσαλονίκη αποκτήσει κινηματογραφική διάσταση.

Aστυνόμος Μπαλούρδος, 21 October 2013 «Αφίσα; Ποια αφίσα; Είναι απαράδεκτη». Ο Benson τα χώνει επίσης: «Τυπογραφία για κλάματα, πληροφορία πλεονάζουσα κατά περίπου 70%. Δύο λεπτομέρειες που σε μια τόσο μινιμαλιστική προσέγγιση κάνουν τη διαφορά». Οι διάλογοι περί της αφίσας του 54ου Φεστιβάλ, που τελικά έφτιαξε ο Αλέξανδρος Αβρανάς, ξεσήκωσαν πλήθος συζητήσεων στο σάιτ του περιοδικού «+Design», που ειδικεύεται σε θέματα γραφιστικής. Η θάλασσα, ο ορίζοντας και η συνολικά λιτή σύλληψη του Αβρανά προκάλεσαν κοκορομαχίες. Κάθε χρόνο, βέβαια, το ίδιο γίνεται με την αφίσα του φεστιβάλ, αφού σχεδόν κάθε graphic designer έχει στο μυαλό του την «ιδανική» οπτική επικοινωνία του event και η ιδέα του κερδίζει από τα αποδυτήρια. Το 54ο Φεστιβάλ πάντως έδωσε με απευθείας ανάθεση την αφίσα στον Έλληνα γλύπτη και βραβευμένο στις Κάννες σκηνοθέτη, παίρνοντας την μπουκιά από το στόμα από τα διαφημιστικά γραφεία και τους freelancers. Next time, boys.

Balkan Express Οι «Ματιές στα Βαλκάνια» ξεκίνησαν το 1994, άρα φέτος γίνονται 20 χρονών. Κατάφεραν να αποκτήσουν ένα φανατικό κοινό και να συστήσουν στην πόλη ένα σύνολο από εξαιρετικούς κινηματογραφιστές, οι οποίοι εν μέσω των ιστορικών καταλυτικών εξελίξεων που συμβαίνουν στη γεωγραφική περιοχή μάς μιλούν για το τώρα και το πριν. Οι Ρουμάνοι Κορνέλιου Πορουμπόιου και Κρίστι Πούιου, ο Τούρκος Ρεχά Ερντέμ, ο Κροάτης Βίνκο Μπρέσαν και ο Βούλγαρος Λιουντμίλ Τοντόροφ έρχονται στη Θεσσαλονίκη με ιστορίες μαγικού ρεαλισμού, σουρεαλισμού, αντιπολεμικών κραυγών, καθημερινότητας και προβλημάτων με φόντο τη γειτονιά μας. Ταυτόχρονα, εν είδει happy birthday, 17 βαλκανικές ταινίες-σταθμοί με τις καλύτερες στιγμές από το ’94 έως σήμερα θα φρεσκάρουν τις μνήμες και θα ανανεώσουν τον έρωτα. Από το «Όνειρο χειμωνιάτικης νύχτας» του Γκόραν Πασκάλιεβιτς (2004) έως το βραβευμένο με Χρυσή Άρκτο το 2006 «Σεράγεβο σ’ αγαπώ» της Γιασμίλα Ζμπάνιτς, η βαλκανική ρετροσπεκτίβα αξίζει της προσοχής σου.

Γκολίνο, Γκολίνο, σε κοιτώ και σβήνω Η ωραία Βαλέρια έρχεται και αυτή στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει τη νέα της ταινία με τίτλο «Μέλι», υποψήφια φέτος για το βραβείο LUX που απονέμει κάθε χρόνο το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Ψήφο στη Βαλέρια, ψήφο στην Ελλάδα, μιας και φέτος στην ιστοσελίδα luxprize.eu μπορούμε να ψηφίσουμε και εμείς.

«Μέλι» της Βαλέρια Γκολίνο

Δημήτρης Εϊπίδης Διευθυντής, ψυχή, καλλιτεχνικός μαέστρος, ιδιοσυγκρασιακός, και για να δούμε αν θα επιμείνει στην απόφασή του να μην επιτρέπει στην Πανελλήνια Ένωση Κριτικών να δίνει τα βραβεία της στην τελετή λήξης. Χρόνια τώρα, τα χιπστερόνια λατρεύουν τις επιλογές του στους «Ανοιχτούς Ορίζοντες», αφού έφερε στην Ελλάδα το αμερικάνικο ανεξάρτητο σινεμά των προβληματικών εφήβων με την μπερδεμένη σεξουαλικότητα και τα αλλοπρόσαλλα μουσικά γούστα.

Εθελοντές Τι θα ήταν το φεστιβάλ χωρίς αυτούς; Ποιος θα μας υποδεχόταν στην είσοδο με χαμόγελο; Ποιος θα ξεποδαριαστεί, θα ματώσει, θα ιδρώσει, θα επιδιορθώσει και θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να δουλέψουν όλα στην εντέλεια; Ζωή να έχουν οι 233 νιοι και νιες, αλλά και οι 20 αναπληρωματικοί που προκρίθηκαν να σηκώσουν το σταυρό. Respect!

Ζάιντλ Ούρλιχ Αναδεικνύεται στον πιο αγαπημένο Αυστριακό του φεστιβάλ, αφού τα τελευταία τρία χρόνια δίνει συνεχώς το «παρών». Φέτος συμμετέχει στους «Ορίζοντες», και η καυστική του μυθοπλασία στον «Παράδεισο της ελπίδας» (μια ματιά στα άδυτα της εφηβικής σεξουαλικότητας) κοντράρεται με την Κέλι Ράιχαρτ (η ταινία της «Κινήσεις στο σκοτάδι» έχει πρωταγωνίστρια την Ντακότα Φάνινγκ), τον Ξαβιέ Ντολάν («Tom at the farm»), τον Ντενί Κοτέ («Ο Βικ και η Φλο είδαν μια αρκούδα») και τον Πάβελ Παβλικόφσκι, που με το ασπρόμαυρο δράμα «Ida» σήκωσε το βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ του Τορόντο.

Η ουρά έξω από το κουβούκλιο της πλατείας Αριστοτέλους, η ποικιλία κουλτουριάρικων σκελετών γυαλιών, η τσάντα-φετίχ γεμάτη προσπέκτους και φυλλάδια στους ώμους, οι εβδομηντάρες κυρίες με τη σινεκάρτα, οι χαρούμενοι καλεσμένοι με την κάρτα διαπίστευσης φορεμένη σαν φυλακτό, τα σουβλατζίδικα απέναντι από το λιμάνι, είναι εκατοντάδες οι εικόνες της Θεσσαλονίκης που θα κυριαρχούν για δέκα μέρες απέναντι από τις αίθουσες όπου θα παίζονται οι ταινίες. Το φεστιβάλ ήταν, είναι και θα είναι μια μεγάλη γιορτή.

Θες κι άλλα shortcuts; Τα πορτρέτα κάποιων παλιών καλεσμένων καδραρισμένα στους τοίχους του «Ολύμπιον» με την υπογραφή των αδελφών Ρασιά, οι δίδυμοι (τα αδέλφια-θρύλοι της Θεσσαλονίκης) στα σκαλιά να κάνουν χειραψίες, οι ζεστοί καφέδες στο «Δωμάτιο με θέα» στον τελευταίο όροφο του «Ολύμπιον», τα βιαστικά τσιγάρα στο δρόμο από την αίθουσα Φρίντα Λιάπα στην αίθουσα Σταύρος Τορνές, οι υπέροχες αφίσες που κάποιοι καμιά φορά ακόμα και μαλλιοτραβιούνται για να τις κάνουν δικές τους, οι Αθηναίοι guests με τα τσουρέκια του Τερκενλή στο χέρι, είναι μερικές ακόμα εικόνες μιας πόλης που για δύο σαββατοκύριακα επάξια αυτοαποκαλείται κοσμόπολη. Όταν τελειώνει, προκύπτουν τα εξής ερωτήματα: Τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι τις υπόλοιπες 356 μέρες το χρόνο; Πού κρύβονται; Τι άλλο πέρα από το σινεμά είναι αυτό που τους κάνει να ξεμυτούν από τις φωλιές τους; Σιγή.

Ιράν Με μια πρώτη ματιά στον κατάλογο αποδεικνύεται ότι δεν έχει πολύ, σχεδόν καθόλου, οπότε μην ετοιμάζεστε οι φανατικοί της κινηματογραφίας από την Τεχεράνη να κάνετε κερκίδα και να ανακράξετε «Κάθε Πέρσης και καλύτερα». Η πατρότητα του συνθήματος ανήκει στον Φώτο Λαμπρινό και στη μακρινή χρονιά του 2000, τότε που ο Αμπάς Κιαροστάμι σε αυτή την πόλη ήταν το ίδιο δημοφιλής με τον Παναγιώτη Ψωμιάδη (λέμε τώρα).

Κόρε-Έντα Χιροκάζου Ο σπουδαίος εκπρόσωπος του σύγχρονου γιαπωνέζικου σινεμά υπογράφει το οικογενειακό δράμα «Πατέρας και γιος», που τσίμπησε ειδική μνεία στις Κάννες χάρη στη βαθιά συναισθηματική ιστορία αλλά και γραφή του. Χρυσός κανόνας: οι Κάννες δεν μας πρόδωσαν ποτέ, άρα διά της επαγωγής, βλέπεις Κόρε-Έντα, είναι καλό.

Λιμάνι, αποθήκη Γ' Περισσότερο κλίμα, ποτάμια από γαλλικούς καφέδες, παρτάκια, μίτινγκ, κρύα σάντουιτς, μπίρες, χορηγοί, σελέμπριτις και ανώνυμος λαός, ποικιλία από κασκόλ, σκούφους, έντυπα, σαλβάρια, κρόσσια, ανταμώματα, αγκαλιές, φιλιά, ίντριγκες και καρφώματα. Είναι η καρδιά της διοργάνωσης, το στέκι, αφού από εδώ θα περάσουν όλοι. 

Μiss Violence Έχοντας ήδη αποσπάσει το Αργυρό Λιοντάρι Σκηνοθεσίας στη Βενετία και το Κύπελλο Βόλπι Ανδρικής Ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή Θέμη Πάνου, η ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά αναμένεται να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον από τις ελληνικές ταινίες που θα φιλοξενηθούν. Μια ρεαλιστική σπουδή για τη βία δομημένη πάνω στα σκοτεινά μυστικά μιας ελληνικής οικογένειας, κι ένα πατείς με πατώ σε που προβλέπεται να συμβεί, αφού το new greek weird cinema είναι στα πάνω του.

Νebraska Ένα ασπρόμαυρο road movie με τον Μπρους Ντερν στο ρόλο του πατέρα, την άγνωστη Αμερική στο φόντο και τον Αλεξάντερ Πέιν πίσω από την κάμερα. Δικός μας, αγαπημένος μας, βραβευμένος στις Κάννες, φιλμάρει τη γλυκόπικρη σχέση ενός πατέρα με το γιο του. Θα προβληθεί ως ταινία λήξης, επομένως βάλτε τα δυνατά σας για πρόσκληση.

«Nebraska» του Αλεξάντερ Πέιν

Ξέρεις τους Αλέν Γκιροντί & Κλερ Σιμόν; Θα τους μάθεις, καθώς είναι οι δύο Γάλλοι δημιουργοί που το φετινό φεστιβάλ, θεωρώντας τους από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του νέου γαλλικού σινεμά, μας τους συστήνει. Ο Γκιροντί εκτός από σκηνοθέτης είναι σεναριογράφος και ηθοποιός. Αναμειγνύει το καθημερινό με το παράδοξο, το σεξ με τη φιλία και την εργατική τάξη με την αριστοκρατία. Από την πρώτη του ταινία «Καμιά ανάπαυση για τους γενναίους» έως την πρόσφατα τιμημένη στις Κάννες με το βραβείο Σκηνοθεσίας «Ο άγνωστος της λίμνης» (καραqueer κατά πώς διατείνονται οι ειδικοί), εστιάζει με χιούμορ, ζεστασιά αλλά και σκληράδα στη διαφυγή και την απόδραση από τα καθιερωμένα. Μοιρασμένη ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και τη μυθοπλασία, η Κλερ Σιμόν εστιάζει στην πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων και δίνει φωνή σε όσους δυσκολεύονται να ακουστούν: έφηβους, μετανάστες, γυναίκες. Η σύγχρονη πολυπολιτισμική Γαλλία έχει πάντα ενδιαφέρον, οπότε… σιλ βου πλε!

Ο Χρήστος Στέργιογλου, ο Γιώργος Πυρπασόπουλος, η Θέμις Μπαζάκα, ο Βαγγέλης Μουρίκης, η Μαρίνα Καλογήρου είναι μερικοί από τους Έλληνες ηθοποιούς που πρωταγωνιστούν στης τελευταίας εσοδείας και παραγωγής ελληνικές ταινίες. «Να κάθεσαι και να κοιτάς» του Γιώργου Σερβετά, «Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» της Ελίνας Ψύκου, «Wild Duck» του Γιάννη Σακαρίδη, «Χειμώνας» του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα, «Προφήτης» του Δημήτρη Πούλου, «Goldfish» του Θάνου Τσαβλή και «Τελευταία φάρσα» του Βασίλη Ραΐση είναι μερικοί από τους ελληνικούς τίτλους που θα προβληθούν.

«Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» της Ελίνας Ψύκου

 

«Wild Duck» του Γιάννη Σακαρίδη

«Goldfish» του Θάνου Τσαβλή

«Να κάθεσαι και να κοιτάς» του Γιώργου Σερβετά

Πολάνσκι Ρόμαν Στις Ειδικές Προβολές των «Ανοιχτών Οριζόντων» θα παρουσιαστεί η νέα του δουλειά με τίτλο «Η Αφροδίτη με τη γούνα», διασκευή του ομώνυμου θεατρικού έργου του Ντέιβιντ Ιβ. Η σύζυγός του Εμανουέλ Σενιέ και ο «δεν υπάρχει γαλλική ταινία που να μην παίζω» Ματιέ Αμαρλίκ, ενσαρκώνουν μια ηθοποιό κι ένα σκηνοθέτη που τρελαίνονται για σεξουαλικά παιχνίδια υποταγής και δύναμης.

«Η Αφροδίτη με τη γούνα» του Ρόμαν Πολάνσκι

Ρεύματα Αυτός είναι ο τίτλος της νέας ενότητας που επικεντρώνει σε ταινίες πειραματικού ύφους και ριζοσπαστικής αφήγησης (ωχ!). Χαρακτηριστικό παράδειγμα και δείγμα γραφής, η κομεντί «Χανκ και Άσα» του Τζέιμς Νταφ, το βουβό φιλμ «Η φωνή των αφώνων» του Μαξιμόν Μόνιχαν (ωχ, ωχ!) και το μυστικιστικό «Ένα ξόρκι για να διώξεις το σκοτάδι» των Μπεν Ράσελ και Μπεν Ρίβερς (ωχ, ωχ, ωχ!). Πέραν της πλάκας όμως, ο πειραματισμός, η εξτραβαγκάνζα και το παράθυρο στα περίεργα φιλμ είναι χρέος κάθε φεστιβάλ, οπότε κάνουμε like.

Σύγχρονο Αργεντίνικο Σινεμά Κοινώς ευκαιρία να μάθουμε κάτι περισσότερο για αυτή τη χώρα πέρα από την Εβίτα και τον Ντιέγκο Μαραντόνα. Εκτός από τις μυθολογίες της πάμπας, του κρασιού και των τάνγκος, υπάρχει κι ένα άλλο Μπουένος Άιρες όπως θα μας το παρουσιάσουν οι φιλοξενούμενοι Αργεντίνοι σκηνοθέτες, απόφοιτοι στην πλειοψηφία τους από το Πανεπιστήμιο Κινηματογράφου της Πρωτεύουσας. Το «Los dueños» των Αγκουστίν Τοσκάνο και Εζεκιέλ Ραντούσκι πήρε ειδική μνεία στις Κάννες, σκανάροντας τα αφεντικά και τους πληβείους. Το «La Paz» του Σαντιάγκο Λιόσα, το «Hawaii» του Μάρκο Μπέργκερ, το «Viola» του Ματίας Πινέιρο είναι μερικές από τις ταινίες που μεταμορφώνουν τη Θεσσαλονίκη σε σινεμά μιλόνγκα.

«La Paz» του Σαντιάγκο Λιόσα

Τζιμ Τζάρμους Αλάνι, ασυμβίβαστος, με αγάπη για το περιθώριο αλλά και τις καταστάσεις των μητροπόλεων ή των περιφερειών, όπου η ζωή δεν μοιάζει με διαφήμιση, ο Τζάρμους καταφθάνει στη Θεσσαλονίκη με την πολυαναμενόμενη νέα ταινία του «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί» (δες κεντρική φωτό). Την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου, στο «Ολύμπιον», η ταινία έναρξης αναμένεται να γεννήσει ουρές, κοσμοσυρροή και τρελή αδημονία, καθώς οι δύο βρικόλακες πρωταγωνιστές Τίλντα Σουίντον και Τομ Χίντλεστον θα «δαγκώσουν»! Μια ερωτική ιστορία για δυο ψυχές εύθραυστες, ευάλωτες στις δυνάμεις της φύσης και της εξουσίας, που πλανώνται στο περιθώριο ενός κόσμου βουτηγμένου στη σύγχυση. Οι κριτικές την αποθεώνουν, ενώ με το που θα σκάσει ο Τζιμ Τζάρμους στην αίθουσα το χειροκρότημα θα βοήσει έως και τα διόδια των Μαλγάρων.

Υπαρξιστικά ερωτήματα. Τύπου «Θα είναι καλή η ταινία;», «Τι ακούσατε για αυτό το φιλμ;» και λοιπά ανάλογα δεν χωράνε στο φεστιβάλ. Η «φόλα» και η «βαλούτα» είναι μέσα στο παιχνίδι. Όσο και να προσπαθήσεις να τις αποφύγεις, όσο περίτεχνα κι αν διαβάσεις τον κατάλογο, την «ατυχία» φυγείν αδύνατον.

Φόρουμ συμπαραγωγών 22 ελληνικές ταινίες δίνουν την ευκαιρία στους δημιουργούς τους να ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες με επαγγελματίες του διεθνούς χώρου. Το «Fair play» της Κωνσταντίνας Βούλγαρη, ο «Stratos» (Μικρό Ψάρι) του Γιάννη Οικονομίδη, το «The girl next door» της Ρηνιώς Δραγασάκη είναι κάποιοι τίτλοι που θα τεστάρουν αντοχές, δύναμη και πιθανότητες απόδρασης από το σινέ Ελλάδα. Καλή τύχη, παίδες.

Χώσιμο Υπάρχουν Θεσσαλονικείς που δεν έχουν πάει ποτέ να δουν έστω και μία ταινία. Δεν δαγκώνει, ρε παιδιά! Τολμήστε το!

Ψάξε για το «Πρώτο Πλάνο» Το εφημεριδάκι του φεστιβάλ έχει συνεντεύξεις, φωτίζει σκηνές και αφιερώματα, και είναι ένα τίμιο έντυπο που μια χαρά την κάνει τη δουλειά του. Κατευθύνει, προτείνει, διαφωτίζει, έχει γούστο, καλό γράψιμο, γι’ αυτό και γίνεται ανάρπαστο. Τα δύο τελευταία χρόνια που το επιμελείται ο Ηλίας Κανέλλης και η ομάδα του, τολμούμε να δηλώσουμε πως το «Πρώτο Πλάνο» έγινε πλέον και συλλεκτικό.

Ωραία να περάσεις, καλές ταινίες να δεις, να τις συζητήσεις, να τις μαλώσεις ή να τις αποθεώσεις. Κασκόλ και ζεστά ρούχα να φοράς, γιατί δεν αστειεύονται η υγρασία και το κρύο στη Θεσσαλονίκη τέτοια εποχή, τα φώτα των πλοίων να χαζεύεις τη νύχτα ανάμεσα από τις ταινίες και τον Όλυμπο να αγναντεύεις το πρωί που ο ορίζοντας είναι καθαρός. Και του χρόνου!