Το ημερολόγιο μιας ταινίας

Της Ίρις Ζαχμανίδη

Μετά την πολύ επιτυχημένη πορεία της «Πριγκίπισσας Χριστίνης», το πορτρέτο ενός κοριτσιού με σύνδρομο Down, η Ίρις Ζαχμανίδη επιστρέφει με ένα νέο ντοκιμαντέρ πάνω στο θέμα της διανοητικής και ψυχικής υγείας.

Ο Γιάννης, ο Χρήστος και ο Λουκάς, τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες, από 40 ως 60 ετών, είναι συγκάτοικοι σε προστατευόμενο διαμέρισμα στην Άμφισσα, πόλη με παρελθόν τόσο παλιό όσο και οι πρώτοι Έλληνες, οι Λοκροί. Διαγνωσμένοι με ψυχική ασθένεια, ζουν υπό την εποπτεία της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας τη δική τους προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή μέσα στην πόλη, ως ισότιμοι πολίτες. Σε διαρκή διάδραση μεταξύ τους, με τους θεραπευτές, με τους άλλους ασθενείς, με την πόλη και τους πολίτες της Άμφισσας, με το χώμα, τις ελιές και τα πελώρια βουνά που τους περιβάλλουν, δια-δρούν και με τη δημιουργό της ταινίας: η συνάντηση των 3 με τη σκηνοθέτιδα οδηγεί στη γέννηση της ταινίας.

Η Ίρις Ζαχμανίδη στις προσωπικές της σημειώσεις...

«(…)Το 2011 με κάλεσε η Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας να δείξω στην Άμφισσα το ντοκιμαντέρ μου “Πριγκίπισσα Χριστίνη”, το πορτρέτο ενός κοριτσιού με σύνδρομο Down. Την επόμενη μέρα με ξενάγησαν στις εγκαταστάσεις τους στην πόλη και με πήγαν πρώτα από το διαμέρισμα του Γιάννη, του Χρήστου και του Λουκά. Το διαπεραστικό βλέμμα που μου έριξε ο Χρήστος την ώρα των συστάσεων και η αίσθησή μου ότι αυτός ο άνθρωπος εισήλθε στα μύχια της ψυχής μου, με έκαναν αμέσως να σκεφτώ ότι εκεί, σε αυτό το διαμέρισμα, βρισκόταν το θέμα της επόμενής μου ταινίας(…)»

Ημερολόγιο Εργασίας

«Το Κάστρο της Άμφισσας είναι πολύ όμορφο από το μπαλκόνι του (μοναδικού στην πόλη) ξενοδοχείου, όπως ξεπροβάλλει ανάμεσα από ψηλά βουνά. Είναι Οκτώβριος και κάνει ζέστη.

Προβολή δουλειάς μου στο Πολιτιστικό Κέντρο, που δεσπόζει της μίας από τις δύο (ευρύχωρες) πλατείες της πόλης. “Πριγκίπισσα Χριστίνη”, θέμα το σύνδρομο Down, πολλοί οι ενδιαφερόμενοι, ουσίας η κουβέντα που ακολουθεί, και αύριο;

Επίσκεψη στο “προστατευόμενο” διαμέρισμα των Γιάννη, Χρήστου και Λουκά. Ψυχικά ασθενείς και οι τρεις. Αισθάνομαι σκαναρισμένη στο πι και φι. Στο πετσί μου το αλάνθαστο του ενστίκτου τους. Μου χτυπά καμπανάκι για θέμα ταινίας.

Η επιβλέπουσα Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής δίνει ok για στήριξη – υψηλός θα αποδειχθεί ο επαγγελματισμός τους. Αφοσιώνομαι. Ερευνώ. Μελετώ. Για τις ψυχώσεις, την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, την Άμφισσα, τους Λοκρούς προπάτορες. Ανακαλύπτω κόσμο πρωτογενή, αυτόν της σχιζοφρένειας (ψυχογενής εξήγηση η αδυναμία διαχείρισης της φυσικής αποκοπής από τη μάνα). Ταυτόχρονα, ανακαλύπτω τον κόσμο μιας πόλης τόσο παλιάς όσο και οι κατά Θουκυδίδη πρώτοι Έλληνες, οι Λοκροί.

Επιστροφή παραμονές Χριστουγέννων στην Άμφισσα για ένα πρώτο casting – με ποιους ασθενείς προκύπτει χημεία, ποιοι θέλουν, ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν στην ταινία. Βόλτα στα στέκια τους στη πόλη. Βόλτα γενικότερη. Ενδιαμέσως, διαλογισμός. Πού αρχίζει η τρέλα, πού σταματάει ο λόγος… Βόλτα και στη μουσειακή πια γειτονιά των βυρσοδεψών. Με τα λεφτά τους χτίστηκαν πανέμορφα αρχοντικά στην κάτω πόλη.

Σαββατοκύριακο Καθαρής Δευτέρας: Η Νύχτα των Στοιχειών. Το πρωτοελληνικό Καρναβάλι της πόλης, βακχικό. Οι ασθενείς μας δεν γουστάρουν, δεν συμμετέχουν. Δεν τους αρέσουν οι θόρυβοι. Τα πρώτα γυρίσματα! Στο Καρναβάλι ο φακός εντοπίζει την υποφαινόμενη, ντυμένη με προβιά και το πρόσωπο βαμμένο κάτασπρο.

Από Αθήνα, τηλέφωνα με τους πρωταγωνιστές, έχουμε γίνει φίλοι, καταλαβαινόμαστε. Διαπροσωπικές σχέσεις έχουν εγκαθιδρυθεί και με αρκετούς από τους υπόλοιπους ασθενείς, άντρες και γυναίκες. Τον Ιούλιο, νέο γύρισμα. Μουσικοθεατρική (δραματοθεραπευτική) παράσταση από ασθενείς και θεραπευτές, στο Δημαρχείο Ιτέας. Με τραγούδια από τον ελληνικό κινηματογράφο. Θρίαμβος!

Επιστροφή Άμφισσα τον Οκτώβριο για τα βασικά γυρίσματα. Στο σπίτι των 3, στο χωράφι της δουλειάς τους, στους ελαιώνες, στα καφενεία και στα μαγαζιά της πόλης. Έχω γίνει Αμφισσαία.

Στην Άμφισσα, το “δικαίωμα να έχει κανείς φωνές” τιμάται απόλυτα».

Info

H ταινία προβάλλεται στο 19o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου, ώρα 18.30, στην αίθουσα Δαναός 1.