To «Xenia» του Πάνου Χ. Κούτρα στη γαλλική «Libération»

 Ο Olivier Séguret, συντάκτης της γαλλικής εφημερίδας «Libération» γράφει ένα άρθρο με τίτλο «Στην Αθήνα, σ’ ένα μεθυστικό γύρισμα». Παρακολουθεί τα γυρίσματα του «Xenia», της νέας ταινίας του Πάνου Χ. Κούτρα, και γράφει κριτική όχι μόνο για την ταινία αλλά και την Ελλάδα- τη χώρα των διακοπών και της οικονομικής κρίσης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει- και τη σύγχρονη ελληνική κατάσταση και ατμόσφαιρα.

Ο συντάκτης αναφέρει συγκεκριμένα τα εξής: «Ο κάθε Ευρωπαίος πολίτης που είναι καλά ενημερωμένος χωρίς να είναι, απαραίτητα, δημοσιογράφος, όταν επισκεφθεί την Αθήνα αυτές τις μέρες, θα αισθανθεί αυτό το σχιζοφρενικό πρόβλημα, αυτό το διαβρωτικό σοκ μεταξύ ηδονισμού και πολιτικής: η Ελλάδα, προορισμός των διακοπών μας, είναι ταυτόχρονα και ο τόπος της αγωνίας μας.

Εκεί προβάλλουμε το καλύτερο και το χειρότερο. Ο ήλιος, τα νησιά, η θάλασσα του Αιγαίου, η Ακρόπολη, η γέννηση της φιλοσοφίας κι όλα τα όμορφα κλισέ όπου βρίσκεται το ‘λίκνο του πολιτισμού μας’ έχουν συνδεθεί για πάντα με την οικονομική κρίση, τη μιζέρια που προκαλεί, την οχλαγωγία που συνεπάγεται, την ακροδεξιά που υποστηρίζει. Ερχόμαστε στην Ελλάδα αναζητώντας μια προσωπική ανάπαυλα και συναντάμε υλικό για συλλογική σκέψη, η οποία συνδέεται συνήθως μ’ ένα ερώτημα: αυτή η χώρα, φωτεινή μήτρα της ιστορίας μας, είναι πια το εργαστήριο όπου διαμορφώνεται το σκοτεινό μας μέλλον;

Η Ελλάδα του σήμερα είναι το κυρίαρχο μοτίβο μιας ταινίας της οποίας τα γυρίσματα γίνονται στην Αθήνα:Το «Xenia», του Πάνου Χ. Κούτρα είναι, χωρίς αμφιβολία, το πιο εξωτικό και ανατρεπτικό στοιχείο της σεμνής σχολής του ελληνικού κινηματογράφου.

Το σενάριο του «Xenia» αποτελεί ένα χαρούμενο ανάγνωσμα που ρέει σαν το γάργαρο νερό, εμποτισμένο με μία χάρη που είναι δύσκολο να βρει κανείς σ’ αυτό το στάδιο επεξεργασίας μιας ταινίας.

Διηγείται τα κατορθώματα δύο αδερφών 16 και 18 χρονών, γεννημένων στην Κρήτη, από Αλβανίδα μάνα και Έλληνα πατέρα που δεν τα έχει αναγνωρίσει- τον οποίο δε γνωρίζουν καν. Όταν πεθαίνει η μητέρα τους, ο νεότερος φεύγει με σκοπό να εντοπίσει τον πατέρα τους. Για να του υπενθυμίσει το καθήκον του, φυσικά, αλλά, περισσότερο, για να αποκτήσουν την ελληνική υπηκοότητα, που, λόγω της έλλειψης της επίσημης αναγνώρισης, αυτή η χώρα τους αρνείται.

Αφού μαθαίνουν πως ο πατέρας τους βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, τα δύο αδέρφια πηγαίνουν προς το Βορρά και η διαδρομή τους κατά μήκος της ελληνικής χερσονήσου δίνει την αφορμή για μια συναρπαστική al fresco απεικόνιση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, ένα αλληγορικό τσουκάλι που αναδύει όλα τα συστατικά που μας είναι γνώριμα πια μετά από πέντε χρόνια κρίσης.

Νεοναζί. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής τους, ο νεαρός εκκεντρικός gay Ντάνυ κι ο μεγαλύτερος και πιο σκοτεινός Οδυσσέας, θα έρθουν αντιμέτωποι με τον κάθε δαίμονα που συνέβαλε στο να μας ζωγραφίσει την εικόνα μιας Ελλάδας γεμάτης θυμό.Θα νιώσουν, για παράδειγμα, την απόλυτη καταστολή που εφαρμόζεται στους μετανάστες και τους παράνομους μετανάστες, που συχνά τοποθετούνται σε ειδεχθή στρατόπεδα. Θα γλιτώσουν το λιντσάρισμα από τους φασίστες της Χρυσής Αυγής, το γνωστό κίνημα των νεοναζί οι οποίοι, όταν δεν απαιτούν την εξόντωση των ομοφυλόφιλων, των τοξικομανών ή των Αφγανών μεταναστών χωρίς χαρτιά, μοιράζουν στις πλατείες των μεγάλων πόλεων δωρεάν τρόφιμα σε πιστοποιημένους Έλληνες, ένας τρόπος για να υποκαταστήσουν την κατεστραμμένη κρατική πρόνοια δίνοντας την ψευδαίσθηση μιας φιλανθρωπίας προς τους μη έχοντες, με τρόπο που θυμίζει τον «κοινωνικό» ακτιβισμό της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Τα δυο αδέρφια θα διεισδύσουν επίσης στην καρδιά της οικονομικής κρίσης, μέσα στο σάπιο κινητήρα της χώρας που συμβολίζεται από ένα παρηκμασμένο ξενοδοχείο. Αυτό το κτήριο ανήκει σε μια αλυσίδα κρατικών ξενοδοχείων, διάσημων στην Ελλάδα επειδή συμβολίζουν ταυτόχρονα την περίοδο ανάπτυξης της χώρας, την τουριστική της μεταμόρφωση και τέλος την πτώση της: το Ξενία, έννοια που παραπέμπει στη φιλοξενία, είναι επίσης το όνομα αυτής της αλυσίδας ξενοδοχείων.

Ύποπτες περιοχές.Παρά τις δύσκολες συνθήκες με τις οποίες γυρίζεται το «Xenia», θα ήταν λάθος να θεωρηθεί μια μίζερη ή πεσιμιστική ταινία. Αυτό που ξεπηδά από κάθε σελίδα του σεναρίου (γραμμένο από τον Κούτρα και τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, όπως και στις προηγούμενες ταινίες), είναι ακριβώς η εντυπωσιακή ζωντάνια των ηρώων, η εκθαμβωτική τους λάμψη καθώς βιώνουν τη δική τους Οδύσσεια μέσα σε μια χώρα σε θύελλα. Υπάρχει στο «Xenia» μια αισιοδοξία που ξεκαθαρίζει σημαντικά τη ματιά μας για τη χώρα, όπου ο Κούτρας πλησιάζει ένα πλήθος ελκυστικών χαρακτήρων, ανθρώπους των δρόμων, ύποπτες γειτονιές, καμπαρέ και τηλεοπτικά ριάλιτι. Πρόκειται για έναν κόσμο όπου εκείνος ζει καθημερινά, στο διαμέρισμά στο κέντρο των αθηναϊκών αγώνων, στην πλατεία Εξαρχείων, εναλλακτική γειτονιά και κοιτίδα της αναρχικής κουλτούρας, όπου, μας λένε, η αστυνομία δε μπορεί να διεισδύσει».

Για τους γαλλομαθείς, εδώ είναι ολόκληρο το άρθρο της γαλλικής «Libération»: next.liberation.fr/cinema/2013/09/03/a-athenes-sur-unplateau-ivre_929159