Έρχεται το καινούργιο σινεμά «κατάλληλο κάτω των 18»

Φέτος, μία από τις εκπλήξεις που μας επεφύλασσαν οι 24ες Νύχτες Πρεμιέρας ήταν και η παρουσίαση του 1ου Διεθνούς Παιδικού και Εφηβικού Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας. Μία ωραία ιδέα που βρήκε στέγη στις Νύχτες · και όπως φαίνεται «αυτή είναι η αρχή μίας ωραίας φιλίας».

Τι είναι το ATHICFF;

Με σύνθημα «Κατάλληλο κάτω των 18», έρχεται στην Αθήνα αυτή η γιορτή του παγκόσμιου παιδικού και εφηβικού κινηματογράφου που θα γίνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (το οποίο κάνει και την συμπαραγωγή), στις 7, 8 και 9 Δεκεμβρίου, και υπόσχεται ένα πρόγραμμα που αφορά όχι μόνο τους «κάτω των 18» αλλά και όλες τις υπόλοιπες ηλικίες.

Το πρόγραμμα του 3ήμερου Φεστιβάλ αποτελείται από περισσότερες από 50 ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, που θα παρουσιαστούν σε πρώτη πανελλήνια προβολή. Ταινίες κινουμένων σχεδίων και live action από περισσότερες από 24 χώρες, σε πάνω από 15 διαφορετικές γλώσσες.

Κι ακόμα, εργαστήρια κινηματογράφου, εκπαιδευτικά προγράμματα, διαδραστικές εμπειρίες, παιχνίδια και συζητήσεις με διεθνείς καλεσμένους για να γίνει το event ακόμα πιο συναρπαστικό και διασκεδαστικό για όλη την οικογένεια.

Μία πρώτη γνωριμία του κοινού όλων των ηλικιών με το Φεστιβάλ γίνεται με την προβολή, την Κυριακή 30/9 στον κινηματογράφο Δαναό 1, μίας πολύ ιδιαίτερης ταινίας: πρόκειται για την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ Καννών με τίτλο «Η Μιράι του Μέλλοντος», του Μαμόρου Χοσόντα.
Η ταινία, παραγωγής 2018, περιγράφει την ιστορία του Κουν, ενός 4χρονου αγοριού που ζει χαρούμενος μέχρι τη γέννηση της αδερφής του, Μιράι, που μονοπωλεί την προσοχή των γονιών του. Ο μικρός ζηλεύει, θυμώνει, μέχρι που βρίσκεται σε έναν φανταστικό κόσμο όπου τον επισκέπτονται η έφηβη Μιράι από το μέλλον, ένας μυστηριώδης πρίγκιπας, η μητέρα του ως μικρό παιδί και ο παππούς του ως νεαρός. Μια θαυμάσια, συγκινητική ιστορία για την αόρατη κλωστή που ενώνει γενιές και οικογένειες, το νέο anime του Μαμόρου Χοσόντα έγραψε ιστορία στο τελευταίο Φεστιβάλ Καννών, που για πρώτη φορά φιλοξένησε παγκόσμια πρεμιέρα ταινίας του είδους. Με οπτική μαεστρία, και μέσα από αφηγηματικές οδούς που θυμίζουν Κάρολο Ντίκενς και Λιούις Κάρολ, ο σκηνοθέτης υμνεί την οικουμενική σημασία των οικογενειακών δεσμών.
(Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου 2018 | ΔΑΝΑΟΣ 1 | 17.00)

Την ταινία θα προλογίσουν οι κυρίες Καλλιόπη Χαραλάμπους Κριέφ και Αμάντα Λιβανού, Διεθύντριες του 1ου ATHICFF, οι οποίες απάντησαν στις ερωτήσεις της Athens Voice:

Πώς ξεκίνησε καταρχάς η δική σας γνωριμία; Και πώς οδηγηθήκατε στο Παιδικό Φεστιβάλ Ταινιών;

ΚΧ. Με την Αμάντα έχουμε δουλέψει σε πολλά και ετερόκλητα project. Από την εποχή που ήμουν υπεύθυνη event στο MAD TV, η Αμάντα ήρθε ως συνεργάτις στο Athens Music Forum, αργότερα έγινε Διευθύντρια Παραγωγής του καναλιού, κάναμε μαζί τα Βραβεία του Mad αλλά και τον Αρίωνα (!) και οργανώσαμε μια guerilla θεατρική παραγωγή του Ninja TV στο θέατρο Ροές με τον Γκυ και τον Νικήτα Κλιντ!
Εν τω μεταξύ εγώ έκανα ένα παιδί, μετακόμισα στη Νέα Υόρκη και η Αμάντα έγινε παραγωγός ταινιών που πάνε στο Sundance!
Όταν γύρισα από τη Νέα Υόρκη και έχοντας παρακολουθήσει με τον γιο μου αντίστοιχα κινηματογραφικά φεστιβάλ εκεί, πήγα στην Αμάντα και της είπα «Θέλω να κάνω ένα Παιδικό και Εφηβικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου στην Αθήνα, είσαι μέσα να το κάνουμε μαζί;»
Από τότε πέρασε ένας χρόνος και σήμερα είμαστε εδώ.

Η τηλεόραση και τα συνδρομητικά κανάλια βρίθουν παιδικών προγραμμάτων, άλλων καλών και άλλων πολύ κακών. Ποια η διαφορά των ταινιών που θα προβληθούν στο Φεστιβάλ σας με τα τηλεοπτικά προγράμματα;

ΚΧ. Κάνουμε ένα πρόγραμμα ‘handpicked and organic’ (χαχα). Οι ταινίες που θα προβληθούν στο φεστιβάλ προέρχονται από ανεξάρτητους παραγωγούς που ειδικεύονται στην παραγωγή ποιοτικού κινηματογράφου αποκλειστικά για παιδιά και νέους. Η τηλεόραση κάνει μια άλλη δουλειά και το περιεχόμενο αυτό συνήθως δεν το επιλέγει μάλλον γιατί δεν ταιριάζει στο μέσο.

ΑΛ. Εκτός από περιεχόμενο προσφέρει, όπως όλα τα φεστιβάλ του κόσμου, μια εμπειρία. Την εμπειρία της θέασης ταινιών στην σκοτεινή αίθουσα παρέα με άλλο κόσμο που μοιράζεται αυτή την εμπειρία, και που μετά συζητούν με τον συντονιστή της προβολής αλλά και μεταξύ τους, για την ταινία που είδαν. Ειδικά σήμερα, που το σινεμά ως χώρος είναι ξένος σε μια μερίδα του κοινού, που θεωρεί ότι είναι το ίδιο να βλέπει μια ταινία στο σπίτι του (είτε την πληρώνει είτε όχι) έχει για εμάς μεγάλη σημασία να φέρουμε κοντά τον θεατή του μέλλοντος, το παιδί, σε αυτή την εμπειρία.

Διαλέξατε για αρχή, να προβληθεί μία ταινία anime, γιαπωνέζικων κινουμένων σχεδίων, η «Μιράι του Μέλλοντος». Με ποιο κριτήριο έγινε αυτή η επιλογή; Θέλω να πω, σε σχέση με το συγκεκριμένο είδος animation.

ΚΧ. Όταν συζητήσαμε με τον Λουκά (σ.σ. Κατσίκα, διευθυντή των Νυχτών Πρεμιέρας) και την ομάδα του τη συνεργασία μας, βάλαμε κάποια κριτήρια.
Θέλαμε να προβάλλουμε μια ταινία  με pedigree, σε πρεμιέρα φυσικά, για τις Νύχτες Πρεμιέρας που να ταιριάζει στο κοινό των Νυχτών αλλά και στο δικό μας… Μια ταινία για όλη την οικογένεια που να ενδιαφέρει και τους σινεφίλ και αυτό το μιξ το πετυχαίνει το Μιράι. Βεβαίως η ιστορική του πρεμιέρα στις Κάννες βοήθησε σε αυτή την επιλογή.

ΑΛ Ένα ζητούμενο στην επιλογή μας ήταν να συστήσουμε ένα άγνωστο στην Ελλάδα είδος (genre), αυτό του anime. Οι δε Νύχτες Πρεμιέρας, το κατεξοχήν φεστιβάλ της πόλης που συστήνει τις ταινίες που διακρίνονται στα μεγάλα φεστιβάλ πριν βγουν στις αίθουσες, είναι η πλέον κατάλληλη πλατφόρμα για μια τέτοια προβολή.

Μιλήστε μου λίγο για την «Μιράι του Μέλλοντος» και την επίδραση που πιστεύετε ότι θα έχει στους μικρούς θεατές.

ΚΧ. Η ταινία ξεκινάει σαν μια απλή οικογενειακή ιστορία όταν ο μικρός Κουν αποκτάει μια αδελφή, την Μιράι, και αυτή «κλέβει» την προσοχή των γονιών του. Εξελίσσεται όμως σε μια φανταστική περιπέτεια στο μέλλον και το παρελθόν της οικογένειας και νομίζω ότι το στοιχείο της περιπέτειας με πρωταγωνιστές τα δύο αδέλφια είναι αυτό που θα αρέσει στους μικρούς θεατές. 
Τους μικρούς θεατές όμως συνοδεύουν οι γονείς τους και αυτό είναι το συγκινητικό με το Μιράι: πώς δηλαδή μιλάει και στο ενήλικο κοινό σε ένα άλλο επίπεδο. Για αυτή την αόρατη κλωστή που δένει τη μια γενιά με την άλλη και πώς οι οικογένειες συνδέονται όχι μόνο στο τώρα αλλά κουβαλάνε το παρελθόν τους και τους προγόνους τους ενώ συγχρόνως κοιτάνε στο μέλλον.

Στις επιλογές των ταινιών που γίνονται λαμβάνετε υπόψιν και κριτήρια παιδοψυχολογίας;

ΚΧ. Το πρώτο κριτήριο είναι η ψυχαγωγία. Θέλουμε το κοινό μας να διασκεδάσει βλέποντας καλό σινεμά. Να εμπνευστεί.
Όμως θέλουμε παράλληλα να ανοίξουμε μια συζήτηση για θέματα όπως τα δικαιώματα των παιδιών, η διαφορετικότητα, ο σεβασμός στην ετερότητα, η ανοχή, η δύναμη των κοριτσιών, οι κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές, οι οικογενειακές σχέσεις… και όλα αυτά τα θέματα είναι βασικά συστατικά των ταινιών που παράγονται παγκοσμίως για παιδιά και εφήβους.
Τα κριτήρια παιδοψυχολογίας μπαίνουν κυρίως στην κατηγοριοποίηση των ταινιών σε ηλικιακές ομάδες. Δεν μπορούμε για παράδειγμα να δείξουμε σε παιδιά 3 ετών μια ταινία με θέμα τον πόλεμο, το μεταναστευτικό ή το διαζύγιο.

ΑΛ Φυσικά τα λαμβάνουμε, αλλά όπως είπε και η Καλλιόπη δεν θέλουμε να κάνουμε ένα διδακτικό φεστιβάλ. Κάνουμε ένα φεστιβάλ για να περάσουν καλά τα παιδιά και οι γονείς τους, να γνωρίσουν το σινεμά, και να σκεφτούν και κάποια πράγματα για την ζωή και τον κόσμο. Αυτά τα θεωρώ αλληλένδετα τόσο στο ενήλικο όσο και στο παιδικό κοινό. Η τέχνη κάνει τον κόσμο καλύτερο, με όποιο τρόπο μπορεί ο καθένας να την αφήσει να τον διαπεράσει.

Τι ταινίες λοιπόν επιλέγετε; Θα μπορούσαν να υπάρξουν στο Φεστιβάλ ταινίες της Pixar, ας πούμε;

ΚΧ. Ναι, και βέβαια θα μπορούσαν.  Μπορεί να μην έχουμε ταινία της Pixar φέτος, αλλά έχουμε μια εξαιρετική από έναν animator της. 
Αλλά δεν διαλέγουμε μόνο animation. Παρουσιάζουμε και ταινίες live action και ντοκιμαντέρ. Επίσης, μικρού και μεγάλου μήκους.
Τα φεστιβάλ παιδικού κινηματογράφου ανά τον κόσμο έχουν δύο προσεγγίσεις: είτε ταινίες από επαγγελματίες για παιδιά, είτε ταινίες από παιδιά για παιδιά. Εμείς θέλαμε για την πρώτη χρονιά να παρουσιάσουμε ταινίες από επαγγελματίες και μόνο. Η δεύτερη κατηγορία χρειάζεται εκπαίδευση και η εκπαίδευση παίρνει χρόνο. Αυτό το κάνει πολύ καλά το φεστιβάλ Ολυμπίας για παράδειγμα.

ΑΛ Δεν έχουμε κινηματογραφικά ταμπού. Η καλή ταινία είναι καλή ταινία. Ωστόσο, η Pixar και η Disney δεν χρειάζονται το φεστιβάλ για να επικοινωνήσουν τις ταινίες τους με το κοινό, επομένως η ιδέα είναι να δείξουμε ταινίες που δεν θα έβλεπε το κοινό – δεν θα είχε τον τρόπο να ενημερωθεί καν ότι υπάρχουν για να τις αναζητήσει. Μέχρι στιγμής καμία από τις ταινίες που έχουμε επιλέξει δεν έχει αγοραστεί από κάποιο ελληνικό γραφείο διανομής, γιατί λίγα είναι τα success stories παιδικών ταινιών που δεν συνοδεύονται από την προίκα της Disney. Η ανταπόκριση των διανομέων στο εγχείρημά μας είναι ιδιαίτερα θερμή και αυτό με κάνει αισιόδοξη ότι θα υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία στο μέλλον. Θα χαρώ πολύ να βοηθήσουμε κι εμείς σε αυτό.

ΚΧ. Η Λουίζ Γιόχανσεν και η Μάρα Θεοδωροπούλου που επιμελήθηκαν και υπογράφουν το πρόγραμμα είδαν περισσότερες από 350 ταινίες. Από αυτές προκρίθηκαν οι 70 και αυτές θα παρουσιάσουμε: όλες καινούργιες, από το 2017 και μετά, σε πρώτη προβολή στην Ελλάδα, χωρισμένες σε ηλικιακές ομάδες.
Ένα παράδειγμα, για παιδιά 3-5: αυτές είναι όλες μικρού μήκους ταινίες γιατί το εύρος της προσοχής σε αυτή την ηλικία είναι μικρό. Επίσης, συνήθως δεν έχουν διάλογο και η αφήγηση έχει μια απλότητα.

Ποιες διαφορές και ποιες ομοιότητες θα επισημαίνατε ανάμεσα στις παιδικές και τις «εφηβικές» ταινίες; Δεν υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε αυτά τα δύο είδη;

ΑΛ Θα έλεγα ότι οι διαφορές εντοπίζονται τόσο στον τρόπο αφήγησης όσο και στην θεματολογία. Δηλαδή, το εφηβικό κοινό είναι πιο κοντά στο ενήλικο, σε σχέση με τον τρόπο που μπορεί να δει μια ιστορία – η οποία δίνεται με μια πιο καθαρή αφήγηση και δεν εξαρτάται από πιο φαντασμαγορικά εφέ στην εικόνα και τον ήχο. Σε ό,τι αφορά στην θεματολογία και με δεδομένο ότι το εφηβικό κοινό συνήθως παρακολουθεί τις ίδιες ταινίες με το ενήλικο, θα έλεγα ότι εκεί μπορείς να πάρεις περισσότερα θεματικά ρίσκα και να αναγνωρίσεις ότι οι έφηβοι είναι ενήμεροι για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο, ανακαλύπτουν πράγματα όπως η σεξουαλικότητα και η απώλεια, η αδικία και ο πόλεμος, και γι’ αυτό καλό είναι να τους προσφέρεις τις ανάλογες ταινίες.

Πώς θα πείσετε το εφηβικό κοινό να ενδιαφερθεί για το Φεστιβάλ;

ΚΧ. Έχουμε ένα ειδικό πρόγραμμα για σχολεία το οποίο προηγείται του 3ημερου Φεστιβάλ. Εκεί θα έρθουν και μαθητές Γυμνασίου. Οι έφηβοι θα πάρουν μια γεύση σε αυτές τις προβολές και κάποια από τα σχολεία θα συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα για να ψηφίσουν την καλύτερη ταινία του σχολικού προγράμματος. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και ένα master class από έναν κριτικό κινηματογράφου. Το βλέπω σαν ένα grassroots movement, όπου οι έφηβοι από αυτά τα σχολεία θα είναι οι πρώτοι μας πρεσβευτές.  Θα ανακαλύψουν ένα άλλο σινεμά που είναι κι αυτό κουλ. Πιστεύουμε ότι κάθε χρόνο αυτό το κοινό θα μεγαλώνει μαζί μας. Γι’αυτό το λόγο για τις εφηβικές ταινίες διαλέγουμε να τις παρουσιάσουμε φέτος σε μία ενότητα για παιδιά 12+ ή 13+ αντί να κάνουμε μια πιο αναλυτική ηλικιακή κατηγοριοποίηση.

Τι γνώμη έχετε για τη μεταγλώττιση των παιδικών ταινιών; Ξέρω πολλούς ανθρώπους που αγαπούν το animation αλλά βρίσκουν ανυπόφορη τη μεταγλώττιση, όπως και το ότι αλλοιώνει την αίσθηση της κάθε ταινίας.

ΚΧ. Ο λόγος είναι το πρώτο και πιο σημαντικό. Η γλώσσα, το χιούμορ και το παιχνίδι με τις λέξεις. Εμείς διαλέξαμε να μην μεταγλωττίσουμε ταινίες παρά μόνο για τα πολύ μικρά παιδιά που δεν ξέρουν να διαβάζουν. Όλες οι υπόλοιπες ταινίες θα προβληθούν στη γλώσσα τους και αυτό είναι και το γοητευτικό σε ένα Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου: η πολυχρωμία και η πολυ-πολιτισμικότητα.

ΑΛ Δεν συμπαθώ την μεταγλώττιση την θεωρώ μία βάρβαρη συνήθεια κάποιων χωρών όπως η Γερμανία, αντιδρώ πολύ σε αυτό ως παραγωγός ταινιών. Επίσης η μεταγλώττιση έχει ένα τεράστιο κόστος για να γίνει σωστά, που μία ανεξάρτητη ταινία δεν μπορεί να το σηκώσει κι έτσι απλώς δεν διανέμεται. Φυσικά τα πολύ μικρά παιδιά δεν ξέρουν να διαβάζουν, αλλά το κοινό δεν είναι καλό να το κάνουμε τεμπέλικο. Είμαστε Έλληνες και υποφέρουμε κι εμείς από αυτό, οπότε ταυτίζομαι περισσότερο με τον underdog, και εδώ όπως και αλλού στη ζωή μου.
Να πω επίσης ότι μια από τις χειρότερες, αλλά πιο αστείες τελικά, εμπειρίες στη ζωή μου είναι ότι πήγα μια φορά στην Γενεύη να δω Monty Python αλλά δεν είχαμε προσέξει ότι η προβολή ήταν μεταγλωττισμένη στα γαλλικά. Ήταν φρικτό. Λυπήθηκα τους Monty Python.

Τι άλλο θα περιλαμβάνει το Φεστιβάλ; Κάποια highlights;

ΑΛ. Αποκλειστικές προβολές για σχολεία τα πρωινά με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που επιμελείται η μουσειοπαιδαγωγός Κάτια Παπασπηλιοπούλου. Κινηματογραφικά εργαστήρια για παιδιά από 5 ετών, από την Αγάθη Δαρλάση και την ομάδα της. Θα έχουμε καλεσμένους συντελεστές των ταινιών οι οποίοι θα συζητήσουν με τα παιδιά μετά από κάποιες προβολές. Ανάμεσα σε αυτούς και μια έφηβη Φλαμανδή ράπερ, τη Si-G, πρωταγωνίστρια σε ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ. Επίσης, εκπαιδευτικές δραστηριότητες στα φουαγιέ του Μεγάρου που σχεδίασε ειδικά για μας το Παιδικό Μουσείο.

Οι δικοί σας παιδικοί/animation ήρωες ή ηρωίδες ποιοι ήταν;

ΚΧ Θυμάμαι ότι η πρώτη ταινία που είδα στο σινεμά όταν ήμουν 6 ήταν η Μαίρυ Πόππινς και για πολλά χρόνια είχα ταυτίσει το σινεμά με το μιούζικαλ. Μετά ταυτίστηκα με την Κάντυ Κάντυ, μιλώντας για anime!

ΑΛ Δεν είχα ήρωες αν και λάτρευα Τομ και Τζέρυ. Δεν ξέρω ποιος ήταν ο ήρωάς μου, γιατί αγαπώ πολύ τις γάτες και καθόλου τα ποντίκια αλλά εκεί όλα μπερδεύτηκαν.