Νύχτες Πρεμιέρας: To 24o πάρτι ξεκινά

Θυμάμαι σε ένα από τα πρώτα φεστιβάλ, που είχα την τύχη να τα ζήσω από κοντά ως συντάκτης του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ, ένα στιγμιότυπο με τον Γιώργο Τζιώτζιο, δημιουργό του περιοδικού και του φεστιβάλ, που μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση τότε αλλά δεν είχα ακόμη συνειδητοποιήσει τη σημασία του. Το είχαμε σκάσει με τον Γιώργο από μια κυριακάτικη απογευματινή προβολή στον Απόλλωνα για να δούμε τα τελευταία λεπτά από ένα ματς του Ολυμπιακού (ναι, ήταν φανατικός οπαδός του Θρύλου ο Γιώργος) και μετά από ένα θρίλερ που ζήσαμε σε καφενείο της Ομόνοιας, όπου στο «Γεντί Κουλέ» –το κλουβί που έχει για έδρα ο ΟΦΗ– γυρίσαμε το ματς από οδυνηρή 1-2 σε νίκη με 3-2, ανηφορίσαμε χαρούμενοι τη Σταδίου με προορισμό το ΑΤΤΙΚΟΝ. Όταν αντικρίσαμε τον κόσμο που έκανε ουρά στα ταμεία για να δει την επόμενη ταινία (νομίζω πως ήταν μια ταινία του Πατρίς Λεκόντ) μείναμε άφωνοι.

Ο Γιώργος, συγκινημένος, μου είπε: «Βλέπεις, Κωνσταντίνε, το κοινό που έρχεται στο φεστιβάλ μας; Αν παρατηρήσεις τα πρόσωπά τους θα δεις ανθρώπους ψαγμένους, με ποιότητα και ταυτότητα. Ανθρώπους κάθε ηλικίας και τάξης (μου δείχνει έναν κυριλέ τύπο που περίμενε πίσω από ένα φρικιό) που γουστάρει να βλέπει ταινίες. Αυτή είναι η μεγαλύτερη επιτυχία μας. Αυτό το κοινό. Για αυτό τον λόγο και το φεστιβάλ θα μακροημερεύσει και νιώθω καλά που σε λίγο καιρό θα το αφήσω» είπε με μια μελαγχολία να συνοδεύει την τελευταία φράση του. Έτσι κι έγινε. Σε λίγο ο Γιώργος άφησε το περιοδικό και το φεστιβάλ στο δεξί του χέρι, τον Χρήστο Μήτση, για νέες περιπέτειες στη διανομή αυτή τη φορά, γνωρίζοντας ότι η σωστή δουλειά θα συνεχιστεί. Και δικαιώθηκε απόλυτα με την προφητεία του. Φέτος το σινεμά μετρά 24 κεράκια και συνεχίζει, αφού οι διάδοχοί του –και ο Ορέστης και ο Λουκάς– δεν εγκατέλειψαν το αρχικό όραμά του...

Όλα αυτά τα χρόνια έχουν παρελάσει αμέτρητες ταινίες από τα στέκια των «Νυχτών» που άφησαν το στίγμα τους στο παγκόσμιο σινεμά, παρουσιάστηκαν σκηνοθέτες που είχαν εντυπωσιακό ντεμπούτο αλλά αποδείχτηκαν διάττοντες αστέρες, προβλήθηκαν τολμηρές ή σοκαριστικές ταινίες που απασχόλησαν τους θεατές ακόμη και πολύ καιρό μετά από την προβολή τους, ξεχώρισαν άγνωστοι ακόμη σκηνοθέτες (αλλά και ηθοποιοί) που στη συνέχεια έγιναν τόσο δημοφιλείς όσο δεν φαντάζεστε.

Αρχίζοντας από την ανάποδη, να θυμηθώ ενδεικτικά τον Γουόνγκ Καρ Βάι και την υπέροχη προβολή του «Chungking Εxpress» στο πρώτο κιόλας φεστιβάλ του 1995, καθώς και εκείνη του «Before Sunrise» του Ρίτσαρντ Λίνκλεϊτερ στο ίδιο πρόγραμμα. Ακόμη τους πρωτόβγαλτους Ζακ Οντιάρ, Φατίχ Ακίν, τους αμερικανούς Πολ Τόμας Αντερσον, Ντέιβιντ Ο Ράσελ και Τοντ Σόλοντζ. Ή τον άγνωστο τότε... Σαμ Ρόκγουελ στην καλύτερη ερμηνεία του με το «Σκυλιά στη χλόη» του Τζον Ντούιγκαν (που είχε κερδίσει τη «Χρυσή Αθηνά» του τρίτου φεστιβάλ, το 1997), πριν τον τιμήσει η Ακαδημία πέρυσι με τις «Τρεις πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι».

Στις ταινίες που σόκαραν φυσικά δεν θα μπορούσε να λείψει το «Μη αναστρέψιμος» του Γκασπάρ Νοέ με τον βιασμό της Μπελούτσι ή τα «Παράξενα παιχνίδια» του Χάνεκε με το κοινό να παραμένει στον Δαναό συζητώντας για την ταινία ακόμη και μιάμιση ώρα μετά από το τέλος της βραδινής προβολής! Στους σκηνοθέτες που πέρασαν, δημιούργησαν υψηλές προσδοκίες αλλά τελικά δεν τις επιβεβαίωσαν, εντοπίζουμε τις περιπτώσεις των Άννα Κόκκινος, Χαλ Σάλγουεν, Τζον Κάμερον Μίτσελ, Χαλ Χάρτλεϊ κ.ά.

Όσον αφορά το φετινό πρόγραμμα, ο καλλιτεχνικός διευθυντής Λουκάς Κατσίκας αναφέρθηκε με ιδιαίτερα θερμές κουβέντες στα δύο ασιατικά φιλμ –από τις κορυφαίες ταινίες όχι μόνο του φετινού ασιατικού σινεμά αλλά του παγκόσμιου σινεμά–, το «Οι στάχτες μιας αγάπης» («Ashis Purest White») του Ζία Ζάνγκε και ειδικά «Το παιχνίδι με τη φωτιά» («Burning») του Λι Τσανγκ Ντονγκ, που θάμπωσε τις Κάννες και θα προβληθούν στο κινηματογραφικό best of του Festival Darlings, ένα τμήμα του Φεστιβάλ που αποτελείται από τις σημαντικότερες ταινίες της παγκόσμιας παραγωγής, οι οποίες έχουν διακριθεί στα κορυφαία φεστιβάλ του εξωτερικού.

Το μουσικό τμήμα είναι ίσως το πλέον δημοφιλές του φεστιβάλ. Φέτος οι διοργανωτές προτείνουν τρία ντοκιμαντέρ που μας ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο και μας συστήνουν larger-than-life, οραματιστές χαρακτήρες που κατάφεραν να φτιάξουν και να κρατήσουν γύρω τους μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα στον χώρο της μουσικής. Ο λόγος για τον Κόνι Πλανκ («Κόνι Πλανκ: Ο οραματιστής του θορύβου»), τους συνιδρυτές της WaxTrax («Βιομηχανικό ατύχημα: Η ιστορία της WaxTrax») και την παρουσίαση της ιστορίας των πρωτεργατών της house, όπως την «έχτισαν» μέσα στα θεμέλια του Hacienda στο Μάντσεστερ («Το Μάντσεστερ χορεύει ακόμη»). Τα φιλμ πάντως που θα ανεβάσουν ακόμη περισσότερο τη μουσική ένταση και θα προκαλέσουν συνωστισμό στις αίθουσες που θα τα φιλοξενήσουν, είναι το «Studio 54» (η ιστορία του νεοϋορκέζου βασιλιά της disco) και το «Matangi» που αφηγείται την εξωπραγματική ιστορία της αντισυμβατικής σταρ M.I.A.

Στις μεγάλες πρεμιέρες φυσικά οι ταινίες έναρξης (το «Cold War» του Πάβελ Παβλικόφσκι βραβεύτηκε στις Κάννες για τη σκηνοθεσία του Πολωνού) και λήξης (το «The Old Man and the Gun» του Ντέιβιντ Λόουερι, που αποτελεί την τελευταία κινηματογραφική εμφάνιση του Ρόμπερτ Ρέντφορντ) μονοπωλούν το ενδιαφέρον, αλλά τα πραγματικά μαργαριτάρια ίσως να τα βρείτε αλλού. Το αιματοβαμμένο «Mandy» του Πάνου Κοσμάτου με τον Νίκολας Κέιτζ έχει γίνει ήδη καλτ για το ντελιριακό σύμπαν του (ένας άντρας εκδικείται τον θάνατο της αγαπημένης του που προκάλεσε θρησκευτική σέχτα), ο Γκασπάρ Νοέ με το «Climax» επιδιώκει την εξόντωση του θεατή με LSD και τη σέξι Σοφία Μπουτέλα, το μυστηριώδες «Infabric» του βρετανού Πίτερ Στρίκλαντ δείχνει πώς ένα παράξενο φόρεμα καταστρέφει τις ζωές τεσσάρων γυναικών, το πέρασμα του ηθοποιού Πολ Ντέινο («Θα χυθεί αίμα») πίσω από την κάμερα με το «Wildlife» είναι ένα ονειρικό σκηνοθετικό ντεμπούτο με τους Κάρεϊ Μάλιγκαν και Τζέικ Τζίλενχαλ να υποδύονται το παντρεμένο ζευγάρι που βλέπει τη σχέση του να διαλύεται, όταν η γυναίκα ερωτεύεται άλλον άντρα.

Τέλος στα φιλμ που προσωπικά δεν θα χάσουμε με τίποτα είναι οι «Απέναντι» του Πανουσόπουλου (με αφορμή την προβολή της νέας του ταινίας «Σ’ αυτή τη χώρα κανείς δεν ήξερε να κλαίει» γίνεται αφιέρωμα στην πλήρη φιλμογραφία του), το ντοκιμαντέρ της Τζέιν Μάγκνουσον για τη ζωή του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, με τίτλο «Μπέργκμαν: ένας χρόνος, μια ζωή» καθώς και την ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια της ταινίας «Ντροπή» («Shame», 1968), ένα από τα παραγνωρισμένα έργα του σουηδού δημιουργού, και το «Thunderroad», που συμμετέχει στο διεθνές διαγωνιστικό. Η ιστορία έχει ως εξής στο φιλμ του πρωτοεμφανιζόμενου Τζιμ Κάμινγκς: επηρεασμένος από τον πρόσφατο θάνατο της μητέρας του, ένας εύθραυστος ψυχολογικά αστυνομικός εφευρίσκει κωμικοτραγικούς, αμφίβολης αποτελεσματικότητας τρόπους προκειμένου να βάλει σε τάξη την προσωπική του ζωή. Με αφετηρία ένα δικό του πολυβραβευμένο μικρού μήκους φιλμ κι ένα από τα πιο αγαπητά τραγούδια του Μπρους Σπρίνγκστιν, ο πρωτοεμφανιζόμενος Τζιμ Κάμινγκς υπογράφει τον ανεξάρτητο θρίαμβο της χρονιάς και κερδίζει το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο SXSW.

Πληροφορίες για τις προβολές και όλες τις ταινίες του 24ου Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας εδώ