Ρόμπερτ Ρέντφορντ: Ηθοποιός και σκηνοθέτης, μύθος του αμερικάνικου σινεμά.
Ηθοποιός και σκηνοθέτης, μύθος του αμερικάνικου σινεμά και ένας από τους ανθρώπους που συνδέθηκαν βαθιά με τις καλύτερες στιγμές του στη δεκαετία του ’70, επιστρέφει σε εκείνη την εποχή με τον «Κανόνα της Σιωπής», ένα πολιτικό θρίλερ παλαιάς κοπής βασισμένο στο βιβλίο του Νιλ Γκόρντον για το κίνημα ενάντια στο Βιετνάμ και τις επιπτώσεις που έχει στους πρωταγωνιστές του σήμερα, τριάντα χρόνια αργότερα.
Μια κοντινή ιστορία
Με ενδιέφερε γιατί μιλούσε για κάτι που συνέβη όταν ήμουν νέος. Το 1970 ήμουν στην ίδια ηλικία με αυτούς τους ανθρώπους όταν ήταν νέοι και παθιασμένοι, γεμάτοι ένταση. Είχα τα ίδια συναισθήματα, ένιωθα τα ίδια πράγματα, αλλά το ενδιαφέρον μου ήταν ελαφρώς στραμμένο αλλού, αφού την ίδια εποχή ξεκινούσα την καριέρα μου στο θέατρο στη Νέα Υόρκη και παράλληλα έκανα οικογένεια, υποχρεώσεις που με απέτρεπαν από το να εμπλακώ ολοκληρωτικά σε κάτι τέτοιο. Θα το έκανα; Ίσως, γιατί πίστευα σε κάτι, κι αυτό ήταν ότι υπήρχε ένας άδικος πόλεμος που ανάγκαζε τους ανθρώπους να πολεμήσουν για κάτι που δεν πίστευαν, κάτι που πιθανότατα θα τους στοίχιζε τη ζωή. Ναι, πίστευα ότι είχαν δίκιο να εξεγείρονται απέναντι σε αυτό, ότι είχαν δίκιο να αντιδρούν. Αυτή η αντίδραση μεταμορφώθηκε σε μια μαζική επανάσταση που με συνάρπαζε γιατί βρισκόμουν πολύ κοντά ώστε την έβλεπα να συμβαίνει, ακόμη κι αν δεν ήμουν άμεσα εμπλεκόμενος με αυτή. Ήταν συναρπαστικό να το βλέπεις γιατί μπορούσα να καταλάβω τους λόγους που δεν πέτυχε. Μεγάλωσε τόσο πολύ που άρχισε να τρώει τον εαυτό του, εξαιτίας των εγώ των ανθρώπων, και διαλύθηκε πριν πετύχει ό,τι θα μπορούσε. Κι έτσι έσβησε και αντικαταστάθηκε από πράγματα που μας οδήγησαν στην Αμερική του Ρίγκαν. Ήταν μια διαδρομή που βρίσκω εντυπωσιακή. Ήταν μια ολοκληρωτική αναστροφή. Έτσι σκεφτόμουν ότι κάποτε, αυτή θα είναι μια ιστορία που αξίζει να πεις, καθώς οι καιροί έχουν αλλάξει τόσο κι αυτό είναι ένα κομμάτι της αμερικάνικης ιστορίας που χρειάζεται απόσταση για να αφηγηθείς. Τώρα έχουν περάσει τριάντα χρόνια, κι ένιωθα ότι ήρθε ο καιρός για να το κάνουμε.
Όχι μόνο τα γεγονότα, αλλά η ανθρώπινη πλευρά της ιστορίας.
Αν μπορούσα να μιλήσω για ένα σύστημα με το οποίο κάνω ταινίες θα μπορούσα να το αναλύσω σε τρία τμήματα. Ποια είναι η ιστορία, οι χαρακτήρες και το συναίσθημα. Εδώ η ιστορία είναι αυτή ενός κινήματος που απέτυχε και των ανθρώπων που παγιδεύτηκαν από αυτό το κίνημα κι αναγκάστηκαν να ζήσουν με μια ψεύτικη ταυτότητα γιατί δεν ήθελαν να πάνε στη φυλακή για αυτά που πίστευαν, κι έτσι κρύφτηκαν. Οι καιροί άλλαξαν, οι νοοτροπίες άλλαξαν, οι ίδιο άλλαξαν αλλά έχουν μείνει να ζουν με ένα ψεύτικο όνομα. Απέκτησαν μια ζωή, αλλά δεν είναι αυτοί που θα έπρεπε να είναι γιατί έχουν μια ψεύτικη ταυτότητα. Πόσος καιρός θα περάσει μέχρις ότου δεν θα αντέχουν να το κάνουν πια; Αυτή είναι η ιστορία που ήθελα να πω. Όχι τα γεγονότα που τα ξέρουμε ήδη, αλλά το τι επίδραση είχαν τα γεγονότα στις ζωές των ανθρώπων. Αυτό με ενδιέφερε.
Σκηνοθέτης και ηθοποιός ξανά
Μου πήρε τέσσερα με πέντε χρόνια για να κάνω την ταινία πραγματικότητα. Ήταν μια κοπιώδης διαδικασία, ένα μεγάλο βιβλίο που έπρεπε να μεταμορφωθεί σε ένα σενάριο κι όταν έφτασε εκεί, αντιλήφθηκα ότι υπάρχει ένας ενδιαφέροντας χαρακτήρας με τον οποίο είχα έρθει πολύ κοντά στη διάρκεια των χρόνων. Όταν περνάς τόσο καιρό να χτίζεις μια ιστορία, καταλήγεις να σου ανήκει. Όπως και οι ήρωές της. Κι ο συγκεκριμένος ήρωας ήταν κάποιος που ένιωθα ότι ξέρω τόσο καλά που ήθελα να τον υποδυθώ.
Αφήνοντας χώρο στους ηθοποιούς του
Είμαι πάντα έτοιμος όταν ξεκινάω γυρίσματα, έχω μια σαφή εικόνα για το πώς θέλω να αφηγηθώ μια ιστορία και τους χαρακτήρες της. Αλλά επειδή είμαι ηθοποιός, επειδή σέβομαι βαθιά τους ηθοποιούς, γιατί είχα την ευτυχία σε αυτή την ταινία να έχω το καλύτερο καστ που θα μπορούσα να φανταστώ, ήθελα να τους δώσω την ελευθερία να φέρουν οι ίδιοι κάτι στους χαρακτήρες τους. Δεν θέλεις να τους πεις τι ακριβώς πρέπει να κάνουν, μπορείς να μιλήσεις μαζί τους, να τους καθοδηγήσεις, αλλά να τους αφήσεις να γεμίσουν τα κενά, κι αυτό είναι που κάνει τη διαδικασία διασκεδαστική. Δίνεις στους ηθοποιούς την ευκαιρία να παίξουν με κάτι κι εσύ παίζεις μαζί τους. Είναι σχεδόν σαν ένας χορός.
Σαν ένα πολιτικό θρίλερ από τη δεκαετία του ’70
Αν κοιτάξεις τις ιστορίες που έχω αφηγηθεί είναι όλες πολιτικά θρίλερ, περισσότερο το «Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου» και «Οι τρεις μέρες του Κόνδορα», αλλά όλες έχουν τον ίδιο ιστό: τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων απέναντι στην ισχύ του συστήματος. Το «Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου» μιλούσε για ένα γεγονός που σημάδεψε το επάγγελμα των δημοσιογράφων. Η δημοσιογραφία δεν έφτασε σε ένα τέτοιο ύψος ποτέ ξανά. Για πολλούς λόγους. Αλλά ήταν μια σημαντική στιγμή και σπάνια. Δεν νομίζω ότι σήμερα δύο άνθρωποι θα μπορούσαν να αποκαλύψουν μια ιστορία που άλλαξε μια χώρα. Ήμουν τυχερός που συνδέθηκα τότε με αυτό το γεγονός και, ναι, το αφηγήθηκα σαν μια ιστορία μυστηρίου, αλλά πέρα από το ίδιο το γεγονός ήταν η δυναμική των χαρακτήρων που με ενδιέφερε. Οι αντιθέσεις τους και η κοινή τους προσπάθεια να αποκαλύψουν κάτι. Οι λόγοι τους να το κάνουν. Εκεί βρισκόταν για μένα η ουσία εκείνης της ταινίας και το ίδιο συμβαίνει τώρα κι εδώ.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
15°
