Στις 28 Δεκεμβρίου 1895, ένα τρένο θα άλλαζε ριζικά την έννοια της ψυχαγωγίας. Έχοντας νοικιάσει μια αίθουσα στο παρισινό Grand Cafe, οι γάλλοι αδελφοί Λουίς και Ογκίστ Λιμιέρ, κατατρομοκρατούν το κοινό με την «Έλευση του τρένου στον σταθμό». Η εικόνα του συρμού που «εισβάλλει» στον σταθμό «κοιτάζοντας κατάματα» τους θεατές, ανάγκασε τους τελευταίους να τρέξουν πανικόβλητοι έξω από την αίθουσα, ενώ ο θρύλος λέει ότι κάποιοι λιποθύμησαν...
Από τότε, το τρένο θα διέγραφε μεγάλη κινηματογραφική πορεία η οποία ποτέ δεν θα τελειώσει. Η πρόσφατη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος της Άγκαθα Κρίστι «Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές» από τον Κένεθ Μπράνα έγινε η κορυφαία εμπορική επιτυχία για το 2017 στις ελληνικές αίθουσες, σημειώνοντας ανάλογη επιτυχία σε όλες τις χώρες όπου προβλήθηκε.
Τι είναι τελικά αυτό που κάνει το κινηματογραφικό ταξίδι με τρένο τόσο ελκυστικό;
Πολλά και διάφορα. Κατ' αρχάς, το τρένο ως χώρος «αστυνομικού» μυστηρίου. Ο χώρος κλειστός, το όχημα μεγάλο και σε κίνηση. Δεν είναι αεροπλάνο, όπου άλλα συναισθήματα προκαλούν δυσφορία, είναι τρένο και «πατά» στη γη. Υπάρχουν κίνδυνοι αλλά μπορούν να αποδοθούν «εύπεπτα», από το «Πέρασμα της Κασάνδρας» του Τζορτζ Κοσμάτος μέχρι την «Επίθεση στον συρμό» του Τόνι Σκοτ.
Το τρένο ως φορέας πολιτισμού. Στο «Κάποτε στη Δύση» ο Σέρτζιο Λεόνε μιλά για τη συμβολή του τρένου στην αιματοβαμμένη εξάπλωση του πολιτισμού στην Άγρια Δύση. Αιματοβαμμένη γιατί χιλιάδες εργάτες −κυρίως Κινέζοι− θάφτηκαν κάτω από τις σιδηροδρομικές γραμμές προκειμένου να υλοποιηθεί αυτή η εξάπλωση.
Μετά είναι το τρένο ως «εργαλείο» πολέμου. Ας μη πάμε μακριά. Στη «Μάχη των σιδηροδρόμων» ο Ρενέ Κλεμάν συνδυάζει ντοκουμέντα και μυθοπλασία για να καταγράψει το χρονικό του αγώνα των γάλλων σιδηροδρομικών ενάντια στους Γερμανούς στη διάρκεια της κατοχής.
Αλλά ακόμα και όταν το τρένο δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο σε μια ταινία, ακόμα και τότε, μπορεί να κλέψει την παράσταση. Η ταινία του Αλφρεντ Χίτσκοκ «Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων» κλείνει μέσα σε ένα τρένο και είναι ένα φινάλε που σφραγίζεται στη μνήμη για... σεξουαλικούς λόγους. Κι ύστερα στο κλασικό γουέστερν «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές» του Φρεντ Τσίνεμαν, η ιδέα ότι κάποια στιγμή θα έρθει ένα τρένο στο μικρό χωριό όπου λαμβάνει χώρα η ιστορία, ουσιαστικά πυροδοτεί το σενάριο, παρότι το τρένο εμφανίζεται λίγο πριν το φινάλε της ταινίας.
Όλα αυτά −και κάποια άλλα− μέσα από μικρές, προσιτές ιστορίες, με απλά λόγια και μπόλικο κέφι θα «περάσουν» μέσα από τέσσερις σταθμούς στο Τρένο του Ρουφ. Με «σταθμάρχη» τον κινηματογραφικό κριτικό Γιάννη Ζουμπουλάκη τις τέσσερις Τρίτες του προσεχούς Μαρτίου (6, 13, 20, 27/ 3), ο πολιτιστικός χώρος στο Ρουφ θα αποπειραθεί ένα ψυχαγωγικό ταξίδι με τρένο στην ιστορία του κινηματογραφικού τρένου.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
15°
