Γουίλιαμ Νταφόε: Η ζωή μου, ένα ευτυχές ατύχημα

Ο Γουίλιαμ Νταφόε, o σπουδαίος Αμερικάνος ηθοποιός πρωταγωνιστεί στη νέα ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Η σκόνη του χρόνου». Στη Θεσσαλονίκη, μετά από ένα σπουδαίο masterclass που έδωσε και το οποίο είχα την τύχη να συντονίσω, μιλήσαμε για τη ζωή και τη δουλειά του, αφήνοντας στην άκρη το τυπικό μιας συνέντευξης. Αυτά είναι μερικά από τα λόγια του. 

«Συνάντησα για πρώτη φορά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο σε ένα φεστιβάλ στο Ισραήλ, όπου και οι δύο θα παίρναμε ένα τιμητικό βραβείο. Τρώγαμε μαζί και παρατήρησα ότι με κοίταζε παράξενα. Στο τέλος του δείπνου με ρώτησε αν θα ήθελα να παίξω στην επόμενη ταινία του. Ενδιαφέρθηκα αμέσως. Δίχως να ξέρω τι θα ήταν ακριβώς η ταινία. Γνώριζα τη δουλειά του, ακόμη κι αν δεν είχα δει πολλές από τις ταινίες του. 

Μπορεί να μην είναι σκηνοθέτης ηθοποιών, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν με ενδιαφέρει. Νομίζω ότι είναι πολύ λίγες οι φορές που έχω δουλέψει με αυτό που ονομάζουμε σκηνοθέτης ηθοποιών. Στο τέλος όμως ένας σπουδαίος auteur είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης ηθοποιών. Μπορεί να μη δώσεις μια εντυπωσιακή ερμηνεία, αλλά θα είσαι μέρος μιας θαυμάσιας ταινίας.

Δεν με νοιάζει να κυνηγώ βραβεία. Δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Το μόνο βραβείο που αξίζει είναι το βραβείο της ζωής. Αυτό που δίνουμε οι ίδιοι στους εαυτούς μας.

Υπάρχουν φορές που νιώθω αποτυχημένος. Στιγμές που λέω στον εαυτό μου είσαι βλάκας, είσαι ένας αληθινά ασήμαντος ηθοποιός. Υπάρχουν φορές που απελπίζομαι. Ναι, είναι φυσικό κι ως ένα σημείο αναμενόμενο. Ευτυχώς όμως τον περισσότερο καιρό νιώθω καλά με αυτό που είμαι και με αυτό που κάνω.

Δεν μπορώ στ’ αλήθεια να δω τις ταινίες στις οποίες παίζω. Μπορώ να τις παρακολουθήσω, αλλά δεν είμαι ικανός να «δω» εμένα σ’ αυτές. Και είναι λιγάκι απογοητευτικό το να έχεις μια σπουδαία εμπειρία στα γυρίσματα μιας ταινίας και μετά αυτό που βλέπεις στην οθόνη να μη συγκρίνεται με την ένταση και το ύψος της εμπειρίας που είχες όσο την έκανες. 

Το πόσο αλλάζεις καθώς περνούν τα χρόνια, όχι μόνο σαν ηθοποιός αλλά και σαν άνθρωπος, είναι κάτι τόσο πολύπλοκο που θα χρειαζόμουν ένα βιβλίο για να το περιγράψω. Νομίζω όμως ότι ξεχνάς πώς ήσουν παλιότερα. Μπορώ να κοιτάξω μόνο πώς ήμουν όταν μεγάλωνα και πού βρίσκομαι τώρα. Όταν το σκέφτομαι, νιώθω τεράστια έκπληξη. Έκπληξη για το πώς ξεκίνησα και πού κατέληξα, γιατί τίποτα από το υπόβαθρό μου δεν θα μπορούσε να με έχει προετοιμάσει για τη ζωή που θα ακολουθούσε. Όλα μοιάζουν με ένα ατύχημα. Τουλάχιστον ήταν ένα ευτυχές ατύχημα.

Δεν είχα ποτέ προσδοκίες να γίνω πετυχημένος. Όταν μεγάλωνα δεν ήξερα κανέναν που να ζει από τη δουλειά του ως ηθοποιός ή καλλιτέχνης. Δεν το είδα ποτέ σαν καριέρα, ούτε είχα ιδέα πόσο θα κρατήσει η ενασχόλησή μου με το θέατρο. Όταν είσαι νέος αυτά τα πράγματα πολύ απλά δεν σε αφορούν. 

Αυτό που με κεντρίζει είναι οι άνθρωποι που δεν έχω γνωρίσει και οι καταστάσεις που δεν έχω ζήσει, οι εμπειρίες που δεν μοιάζουν με τις δικές μου. Όταν συνάντησα για πρώτη φορά ηθοποιούς ένιωσα ότι συνάντησα κάποιου είδους θεούς. Έφτιαχναν από το τίποτα εμπειρίες, συναισθήματα, έδιναν ζωή σε ιστορίες. Ήταν για μένα κάτι μαγικό. 

Η φήμη μου, η αναγνωρισιμότητά μου, το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που με θαυμάζουν, μου φαίνεται ακόμη κάτι παράδοξο. Φυσικά το εκτιμώ. Μερικές φορές είναι σχεδόν συγκινητικό, αλλά συχνά νιώθεις ότι είναι ψεύτικο. Δεν είσαι εσύ αυτός που θαυμάζουν ή που τους εμπνέει, αλλά κάτι άλλο, η εικόνα σου, οι ρόλοι σου. Ακόμη όμως κι αν αγγίξεις ένα μόνο άνθρωπο μέσα από τη δουλειά σου, αυτό είναι κάτι αληθινά σημαντικό.

Θέλω να επιστρέψω στο θέατρο. Έχουν περάσει σχεδόν 5 χρόνια από τότε που έπαιξα στη σκηνή και θέλω να ξαναζήσω την εμπειρία. Όσο κι αν αγαπώ τις ταινίες μού αρέσει η σωματικότητά του θεάτρου, ή, ελλείψει καλύτερης λέξης, η θρησκευτικότητα της εμπειρίας, το τελετουργικό του, η κοινωνική του υπόσταση, η ρουτίνα του. Το να ξυπνάς το πρωί και να ξέρεις ότι το βράδυ θα ερμηνεύσεις. 

Το θέατρο είναι σαν την τζαζ. Έχεις την ασφάλεια να ξέρεις το ρόλο σου, το τι πρέπει να κάνεις, αλλά η δουλειά σου είναι να το βλέπεις κάθε μέρα σαν κάτι καινούργιο. Ναι, είναι ένα ψέμα, αλλά είναι ένα ψέμα μέσα από το οποίο δημιουργείς κάτι. 

Η επόμενη ταινία μου μετά τον Αγγελόπουλο είναι με τον Λαρς Φον Τρίερ. Είναι ένας σκηνοθέτης καταπληκτικός. Τον λατρεύω. Παίζει ένα παιχνίδι εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ηθοποιό και τον εαυτό του, που απολαμβάνω ολοκληρωτικά. Το “Antichrist” είναι μια ταινία που μπορεί να βασίζετε σε ένα πολύ στέρεο σενάριο, αλλά που είχα την αίσθηση ότι χτιζόταν στα γυρίσματα. Μπορούσες να νιώσεις το φιλμ να παίρνει μορφή.