Η Κέι Γκράχαμ, εκδότρια της εφημερίδας «Ουάσιγκτον Ποστ», και ο διευθυντής σύνταξης Μπεν Μπράντλι καλούνται να πάρουν την πιο κρίσιμη απόφαση της καριέρας τους όταν βρίσκονται στα χέρια τους τα άκρως απόρρητα έγγραφα του πρώην υπουργού Άμυνας Ρόμπερτ Μακναμάρα. Θέμα τους ένα τεράστιο σκάνδαλο από κυβερνητικά μυστικά τριών δεκαετιών και τεσσάρων αμερικανών Προέδρων το οποίο σχετίζεται με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τον οποίο γνώριζαν εξ αρχής οι εμπλεκόμενοι πως θα ήταν χαμένος για τις ΗΠΑ.
Η εποχή είναι το 1971. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ κορυφώνεται και οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις εντείνονται στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Ένα πρωτοσέλιδο των Νιου Γιορκ Τάιμς που βασίζεται σε απόρρητα έγγραφα του Πενταγώνου από τη δεκαετία του 1950, θεωρεί «καταστροφική» την πιθανή εμπλοκή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Η ιστορία έδειξε ότι η μελέτη του Μακναμάρα «θάφτηκε» από τους Αϊκ, Κένεντι, Τζόνσον και Νίξον που προτίμησαν να θυσιάσουν χιλιάδες νέους παρά να δεχτούν τη ντροπιαστική για το αμερικανικό έθνος ήττα. Οι Τάιμς καλούνται από την κυβέρνηση Νίξον να μη δημοσιοποιήσουν άλλα έγγραφα και ο εκδότης τους συμφωνεί για λίγες μέρες να συμμορφωθεί μέχρι να βρεθεί λύση. Ο διευθυντής της Ποστ ψάχνει να βρει την προέλευση των εγγράφων αυτών, πιέζει την εκδότριά του να χρησιμοποιήσει τις γνωριμίες της αλλά ένας δαιμόνιος ρεπόρτερ είναι εκείνος που βρίσκει την άκρη του νήματος και τον άνθρωπο που διέρρευσε τα έγγραφα.
Όλη η ταινία στηρίζεται στη σχέση της εκδότριας και του διευθυντή της εφημερίδας και το βάρος να αποκαλύψουν την αλήθεια κόντρα στις πιέσεις της κυβέρνησης. Σε μια εποχή που η θέση της γυναίκας είναι μειονεκτική σε σχέση με τον άντρα (τρομερή η σκηνή που οι γυναίκες αποσύρονται από την τραπεζαρία όταν οι άντρες πιάνουν πολιτική κουβέντα) και η πρωταγωνίστρια πιέζεται να μη δημοσιοποιήσει τα απόρρητα έγγραφα, τα βασικά ζητήματα του σεναρίου δίνονται με αλάνθαστη κινηματογραφική αίσθηση από τον Σπίλμπεργκ. Η σχέση πολιτικής - Τύπου, το ζήτημα της ελευθερίας των ΜΜΕ, το ηθικό κομμάτι της αποκάλυψης ή μη της είδησης, η γενναιότητα της ηρωίδας που είναι η μόνη πραγματικά που ρισκάρει («εκείνη μπορεί να χάσει τα πάντα αλλά εσύ ό,τι κι αν γίνει θα βρεις δουλειά» λέει η σύζυγος του διευθυντή όταν της αναφέρει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν) και φυσικά ο χαρακτήρας και ο ρόλος της πραγματικής δημοσιογραφίας είναι βούτυρο στο ψωμί για τον Σπίλμπεργκ. Ο αμερικανός σκηνοθέτης ξέρει όσο λίγοι κινηματογραφιστές να φτιάχνουν μια παλιομοδίτικη ταινία χωρίς φανερή δράση (όλη η ένταση και το καλοχτισμένο σασπένς προέρχονται από τα κρίσιμα διλήμματα και τους διαλόγους που αντικατοπτρίζουν το κλίμα της εποχής) πατώντας σε μοντέρνους συμβολισμούς. Υποδειγματικοί οι Τομ Χανκς και Μέριλ Στριπ συνεργάζονται για πρώτη φορά σε μια ταινία που δεν κρύβει τις οσκαρικές φιλοδοξίες της και αποτελεί μια συνεπή αλλά και χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις δουλειά του Σπίλμπεργκ.
Το Δωμάτιο των Θαυμάτων (Wonderstruck) (***) Σκηνοθεσία: Τοντ Χέινς
Πρωταγωνιστούν: Τζούλιαν Μουρ, Οουκς Φέγκλι, Μίλισεντ Σίμοντς, Τζέιντεν Μάικλ, Μισέλ Γουίλιαμς
Το 1927 η εκ γενετής κωφή Ρόουζ το σκάει από το σπίτι της στο Νιου Τζέρσεϊ και ψάχνει να βρει τη θεατρίνα μητέρα της στο Μανχάταν. Το 1977 ο ορφανός από μητέρα Μπεν χάνει την ακοή του σε ατύχημα κι αποφασίζει να αναζητήσει τον χαμένο του πατέρα. Κατά ένα παράδοξο, σχεδόν μεταφυσικό τρόπο, οι δρόμοι των δύο παιδιών θα συναντηθούν.
Το μοναχικό σινεμά του Τοντ Χέινς δεν γνωρίζει από σεναριακές κοινοτυπίες ή συμβατικά στερεότυπα. Ακόμη και στις πιο στρωτές αφηγηματικά δουλειές του το απρόσμενο καραδοκεί και οι ήρωες του συντρίβονται από μια συναισθηματική θύελλα («Carol», «Ο παράδεισος είναι μακριά»), ενώ στις πιο πειραματικές του («I am not there», «Velvet goldmine») η εικαστική ιδιορρυθμία υπηρετεί πιστά το καλλιτεχνικό σκοπό του. Το «Δωμάτιο των θαυμάτων» δεν ανήκει σε καμιά από τις ανωτέρω τάσεις. Μοιάζει σαν διαχωριστική γραμμή του σύμπαντός του με τη μεταφυσική χροιά να σφιχταγκαλιάζει το ανθρώπινο δράμα. Στην ασπρόμαυρη παλιά ιστορία, βγαλμένη θαρρείς από ταινία του βωβού κινηματογράφου με υπότιτλους να αφηγούνται τα απολύτως απαραίτητα, η αφοπλιστική Ρόουζ ζητάει τη μητρική αγκαλιά αλλά αντί αυτής εισπράττει την απόρριψη. Στο έγχρωμο σύμπαν των 70s η μητροπολιτική Νέα Υόρκη είναι εξίσου (αν όχι περισσότερο) επικίνδυνη για ένα παιδί, αλλά ο αποφασισμένος Μπεν έχει την τύχη να «φιλοξενηθεί» στο μαγικό δωμάτιο. Και στις δύο περιπτώσεις οι συμπτώσεις οδηγούν τα βήματα των δύο ηρώων στον ίδιο δρόμο, με τη λύση να δίνεται αβίαστα, αφοπλιστικά αλλά και με σοφία καμωμένη. Είναι η δύναμη του βλέμματος, το πείσμα της θέλησης και η ανταμοιβή του υπεράνθρωπου κόπου, που κάνει τα παιδιά να βρουν επιτέλους το χώρο που ανήκουν και μαζί τη γαλήνη στην ψυχή τους. Και να μοιραστούν με τους λίγους αλλά ξεχωριστούς και ικανούς «συγγενείς» τους το μαγικό άγγιγμα του θαυματουργού και φαντασμαγορικού τούτου «Δωματίου» που, όπως σε κάθε ταινία του Χέινς, δεν απευθύνεται στους κυνικούς αλλά σε εκείνους που ακόμη ονειρεύονται.
Η Κλοέ, μια ευάλωτη 25χρονη γυναίκα που πάσχει από κατάθλιψη, αρχίζει ψυχοθεραπεία και ερωτεύεται τον ψυχίατρό της. Μερικούς μήνες αργότερα το ζευγάρι μετακομίζει στο ίδιο σπίτι, αλλά η Κλοέ ανακαλύπτει ότι ο σύντροφός της κρύβει την πραγματική του ταυτότητα.
Ο Φρανσουά Οζόν του «5x2» (παραμένει η καλύτερη ταινία του) κατασκευάζει ένα τολμηρό και φωτογενές ερωτικό θρίλερ με ψυχολογικές διαβαθμίσεις που ξεκινάει δυνατά αλλά καταλήγει στη μετριότητα. Ο λόγος είναι πως ο γάλλος σκηνοθέτης δεν μπορεί να εντάξει ομαλά στο κορμό της ιστορίας μια πληθώρα ιδεών –έξυπνων στην πλειονότητά τους– που σχετίζονται με την ενοχή του σεξ. Όπως η Κλοέ βρίσκει την ηδονή στο πρόσωπο του δίδυμου αδελφού του φίλου της και την υπερβολή, έτσι κι ο Οζόν διασκεδάζει να παίζει με το θεατή σε τούτη τη γυαλιστερή, ανατρεπτική και παιχνιδιάρικη αποδόμηση όλων των κλισέ του ερωτικού θρίλερ. Η γατοφιλία, η πρόκληση του σοκ (η εναρκτήρια σεκάνς με το ζουμ στο αιδοίο), το μυστικό που κρύβεται πίσω από κάθε ψυχοσωματικό –η ηρωίδα πάσχει μονίμως από έντονο στομαχόπονο– επεισόδιο, ο κανιβαλισμός στα έμβρυα των διδύμων, ο ρόλος της ψυχιατρικής, η έννοια της ομορφιάς είναι στοιχεία του σεναρίου που ο Οζόν χρησιμοποιεί κατά το δοκούν, δείχνοντας πάντως σε πολλά σημεία ανοικονόμητος. Το σενάριό του αποτελεί διασκευή του βιβλίου της Τζόις Κάρολ Όουτς, «Lives of the Twins», και θυμίζει τρενάκι τρόμου όπου η σωματική διαστροφή του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ συναντά τις πιο σκοτεινές εμμονές του Χίτσκοκ και του Λιντς. Αυτό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό.
Στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα μια ομάδα γερμανών εργατών έρχεται να χτίσει ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Στο βουλγαρικό χωριό που φιλοξενούνται οι εργάτες, δημιουργούνται αναπόφευκτα εντάσεις με τους ντόπιους που δεν βλέπουν με καλό μάτι την «επιστροφή μετά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο» των Γερμανών στον τόπο τους...
Λιτό, ανθρωποκεντρικό, μελαγχολικό, στωικό και γεμάτο υπαινιγμούς, το τρίτο φιλμ της Βαλέσκα Γκρίζεμπαχ (που συνεργάζεται με τη Μάρεν Άντε του «Τόνι Έρντμαν» στην παραγωγή) έχει τόση σχέση με τα κλασικά γουέστερν όση ο Ντάριο Αρζέντο με τις κωμωδίες. Θέμα του δεν είναι μόνο η έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στους δυτικούς και τους βαλκάνιους, που αναπόφευκτα σηκώνει τείχη και αναδύει ιστορικά ερωτήματα γύρω από τη συνύπαρξη λαών και φυλών –το όραμα της ενωμένης Ευρώπης αρχίζει και ξεθωριάζει πίσω από τις σκηνές αμηχανίας και καχυποψίας που σημαδεύουν τη συνύπαρξη Βουλγάρων και Γερμανών–, αλλά και το γενναίο ταξίδι του μοναχικού ήρωα στην αναζήτηση της πραγματικής πατρίδας. Ο βλοσυρός γερμανός πρωταγωνιστής (Μάινχαρντ Νόιμαν) με το σκαμμένο πρόσωπο και τα σκληρά χαρακτηριστικά, θα χρειαστεί να «πολεμήσει» κόντρα σε φίλους και εχθρούς προκειμένου να νικηθεί ο φόβος του ξένου που αποτελεί και τον κεντρικό σεναριακό ιστό, ώστε να βρει τη θέση του στον κόσμο. Η ταινία έκανε την Παγκόσμια Πρεμιέρα της στο τμήμα Un Certain Regard του Φεστιβάλ Καννών, ενώ βρέθηκε ανάμεσα στις τρεις φιναλίστ για το Βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
ΑΚΟΜΗ
»»» Το νέο «Τζουμάντζι» με υπότιτλο «Καλωσήρθατε στη ζούγκλα» (**) είναι μια συμπαθητική απόπειρα να μεταφερθεί η παιχνιδιάρικη διάθεση του προ 23ετίας πρωτότυπου φιλμ σε πιο risky τόνους –τόσο σκηνοθετικά όσο και σεναριακά– με τους Ντουέιν Τζόνσον και Τζακ Μπλακ να ηγούνται της προσπάθειας μιας ομάδας γυμνασιόπαιδων (που αλλάζουν ηλικία, εμφάνιση καθώς και φύλο σε μια περίπτωση) να βγουν ζωντανοί από την επικίνδυνη ζούγκλα του τρομακτικού επιτραπέζιου.
»»» Για ακόμη μια φορά ο Λίαμ Νίσον υποδύεται τον βετεράνο αστυνομικό που μπλέκει σε αλλοπρόσαλλες περιπέτειες στον κλειστοφοβικό «Επιβάτη» (The Commuter) (*) του Ζομ-Κολέτ Σερά και βρίσκεται στο κέντρο μιας θανάσιμης συνωμοσίας που διαδραματίζεται μέσα σε ένα τρένο.
»»» Το γκέι δράμα «Του θεού η χώρα» του Φράνσις Λι έχει τη φήμη του «βρετανικού Brokeback Mountain» και αφορά μια ιστορία αγάπης στο Γιορκσάιρ μεταξύ ενός ρουμάνου μετανάστη κι ενός βρετανού εργάτη.
»»» Το «Bitter Harvest» του Τζορτζ Μέντελουκ είναι μια δραματική, ρομαντική ιστορία τοποθετημένη στην ΕΣΣΔ του 1930, που προγραμματίστηκε τελευταία στιγμή για την τρέχουσα βδομάδα.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
14°
