Το τετράγωνο (The Square) (***1/2) Σκηνοθεσία: Ρούμπεν Έστλουντ
Πρωταγωνιστούν: Κλάες Μπανγκ, Ελίζαμπεθ Μος, Ντομινίκ Γουέστ, Τέρι Νόταρι
Εικαστικός επιμελητής που αγωνιά για την τύχη της νέας έκθεσής του, βλέπει την τακτοποιημένη ζωή του να διαλύεται από τη στιγμή που αντιδρά με υπερβολή σε μια κλοπή –μοιράζει επιστολές στα διαμερίσματα εργατικής πολυκατοικίας ζητώντας από τον κλέφτη να του επιστρέψει το κινητό, το πορτοφόλι και τα μανικετόκουμπα του παππού του!– και προβαίνει σε μια σειρά άτυχων ή άστοχων επιλογών του τόσο στα επαγγελματικά όσο και στα προσωπικά του.
Ο νικητής του φετινού Χρυσού Φοίνικα είναι ο Σουηδός Έστλουντ που πριν από τρία χρόνια μας εξέπληξε με τη διεισδυτική ματιά του πάνω στην πολιτισμένη δυτική κοινωνία με το απρόσμενα σαρκαστικό «Ανωτέρα βία». Όπως και σε εκείνη την ταινία, ο Σουηδός δείχνει να μην έχει ξεμπερδέψει τελείως με τα ζητήματα των κοινωνικών συμβάσεων και κυρίως την πολιτική ορθότητα που συνοδεύει τη ζωή των ηρώων του. Κι αν στη «Βία» το έδαφος χανόταν κάτω από τα πόδια των πρωταγωνιστών με αφορμή μια φονική χιονοστιβάδα, εδώ η ανατροπή ξεκινάει από τον κατεξοχήν χώρο πολιτισμού, ένα μουσείο. Ο Έστλουντ οδηγεί τον υπόγειο σαρκασμό και την κλινική μελέτη του (είναι σαν ο Μπέργκμαν να κουβεντιάζει με τον Άντερσον) στα άκρα, προβαίνοντας παράλληλα σε μια ολοκληρωτικά αφοριστική άποψη πάνω στη μοντέρνα τέχνη, με ορισμένα απολαυστικά παραδείγματα δηθενιάς και αμφισημίας. Οι σωροί από χαλίκια που λαμβάνονται ως ύψιστο έργο τέχνης το οποίο «καταστρέφεται» όταν ένας καθαριστής σκουπίζει κατά λάθος μερικά από δαύτα, η συνέντευξη με τον καλλιτέχνη που διακόπτεται κάθε φορά που ένας θεατής με νοητικά προβλήματα εκτοξεύει ατάκες όπως «μουνί» και «γαμιέσαι», το εικαστικό πείραμα με τον «άνθρωπο των σπηλαίων» που μετατρέπει ένα επίσημο δείπνο σε περφόμανς τρόμου και αποκάλυψης των βαθύτερων ανθρώπινων φοβίων. Το αληθινό επίτευγμα όμως του «Τετραγώνου» δεν είναι η σάτιρα ή αποκαθήλωση της μοντέρνας τέχνης και των βαθυστόχαστων ερμηνειών της. Είναι η απογύμνωση των ανθρώπινων συμβάσεων, η απόπειρα να φανεί ο βασιλιάς γυμνός πίσω από την καμουφλαρισμένη εικόνα του (προσέξτε πόση σημασία δίνει ο σκηνοθέτης στα ρούχα των πρωταγωνιστών) ή τη μεγέθυνση του Εγώ του. «Νομίζεις πραγματικά ότι είσαι σπουδαίος έτσι; Μήπως έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου;» ρωτάει η καταπληκτική Ελίζαμπεθ Μος σε ρόλο δημοσιογράφου τον ήρωα λίγο μετά από το σεξ. Ο διάλογος που ακολουθεί είναι μια ακραία κωμική (στα όρια του σουρεαλισμού) σεκάνς που αποκαλύπτει ότι τίποτε δεν είναι αυτό που δείχνει αλλά και αιχμηρή κοινωνικοψυχολογική μελέτη των εραστών (εξίσου προβληματικοί και οι δύο) που αποκαλύπτει το σύνολο των νευρώσεων της δυτικής κοινωνίας. Ανασφάλεια, αμοραλισμός, ματαιοδοξία και κυρίως η επικράτηση της κυρίαρχης ιδέας περί επιτυχίας χωρούν στα λίγα τετραγωνικά μιας κρεβατοκάμαρας και περικλείουν όλο το μήνυμα μιας ταινίας που μιλάει για την ξοφλημένη ηθική της πολιτικής ορθότητας. Μιας σχεδόν καταπιεστικής τάσης που εξακολουθεί να μιλάει ακόμη για αλληλεγγύη, ισότητα και αδελφοσύνη, την ώρα που οι επαίτες πληθαίνουν στους δρόμους κάθε δυτικής μεγαλούπολης και οι μιμητισμοί ορισμένων μαϊμούδων οδηγούν την ανθρωπότητα σε πόλεμο με τον εαυτό της.
Κόνι Άιλαντ, δεκαετία του ’50. Η σύζυγος ενός χειριστή καρουζέλ στην παραλιακή Προμενάντ τα φτιάχνει με νεαρό ναυαγοσώστη, ο οποίος αρχίζει να φλερτάρει και την κόρη του άντρα της ερωμένης του από τον πρώτο του γάμο.
Αν υπάρχει κάτι που κάνει το νέο φιλμ του Γούντι Άλεν περισσότερο δράμα από κωμωδία είναι το απόλυτα κυνικό φινάλε του που διαπιστώνει ότι η ζωή συνεχίζεται πέρα από κάθε μικρή ή μεγάλη τραγωδία που μας σημαδεύει. Μέχρι και εκείνη τη στιγμή το φιλμ πηγαινοέρχεται διαρκώς μεταξύ κωμωδίας και δράματος με κάποιες σπαρταριστά ευφυείς ατάκες να γέρνουν την πλάστιγγα προς την πρώτη πλευρά του γέλιου. Όμως η σεναριακή δεινότητα του 82χρονου Άλεν παραμένει το δυνατό του όπλο. Με μια εξαίσια ως συνήθως σκιαγράφηση χαρακτήρων, εύστοχη ανάπλαση της πιο αγαπημένης του ρετρό γωνίας στη Νέα Υόρκη και μια αποτελεσματική σύζευξη σύγχρονης τραγωδίας και αισθηματικού ρομάντζου, ο Άλεν μιλάει και πάλι για χαμένα όνειρα και αδιέξοδους έρωτες που περισσότερο κι από τους ίδιους τους εμπλεκόμενους, συνθλίβουν τις ζωές των ανθρώπων του περιβάλλοντος τους.
Το νήμα (**1/2) Σκηνοθεσία: The Boy
Πρωταγωνιστούν: Σοφία Κόκκαλη, Δάφνη Πατακιά, Σοφία Γεωργοβασίλη, Βαγγέλης Λουκίσσας
Η αφοσίωση της Νίκης στην αντίσταση προδίδει την αδυναμία της να ανταποκριθεί ως μητέρα. Ο Λευτέρης, γιος της Νίκης, κληρονομεί ένα παρελθόν που ο ίδιος πότε του δεν ονειρεύτηκε. Μέχρι που μια μέρα, το νήμα που τους συνδέει, ένας αόρατος ψυχολογικός ομφάλιος λώρος, κόβεται.
Μετά από το «Ροζ» το κόκκινο. Του χρώμα του αίματος, της αντίστασης, της επανάστασης, του φόνου, του πάθους. Πατώντας με το ένα πόδι στη μουσική και με το άλλο στο σινεμά, ο Αλέξανδρος Βούλγαρης –ή Boy– σκιτσάρει βήμα βήμα τη μοναχική καλλιτεχνική του πορεία. Το «Νήμα» είναι ένα ψυχαναλυτικό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας που σαφώς και δεν απευθύνεται στο μέσο θεατή. Η ιστορία της μάνας που γεννά στην περίοδο της Χούντας των συνταγματαρχών είναι ένα προσωπικό, εγκεφαλικό και απαιτητικό πρότζεκτ που απαιτεί από το κοινό όχι απλώς την προσοχή αλλά την ενεργή συμμετοχή του. Πρόκειται για ένα φιλμ τολμηρό που παρά τον πειραματικό φορμαλισμό του διαθέτει εντιμότητα και ψυχή, ενώ οι ιδεολογικές αποχρώσεις του προσφέρονται για αρκετή συζήτηση, γεννώντας ερωτήματα που δεν έχουν εύκολες απαντήσεις. Η ερμηνεία της Κόκκαλη είναι ένα αληθινό υποκριτικό επίτευγμα που δικαίως βραβεύτηκε από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Αρχές της δεκαετίας του '80. Ένας εξερευνητής ταξιδεύει στη Βολιβία μετά από τρία χρόνια θητείας στον ισραηλινό στρατό για μια περιήγηση στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Μαζί με άλλους τρεις άντρες θα αναζητήσουν τα ίχνη μιας χαμένης φυλής Ινδιάνων.
Φυσιολατρική περιπέτεια με θέμα την καταστροφική επέμβαση του ανθρώπου στο πλανήτη («είμαστε ο καρκίνος της Γης» ακούγεται να λέει κάποιος από τους εξερευνητές) που όμως πέρα από τη θεαματική φωτογραφία και την παρουσία του Ράντκλιφ που προσπαθεί με κάθε τρόπο να δέσει το μυσταγωγικό κλίμα με την καθαρόαιμη περιπέτεια δεν έχει πολλά θετικά να επιδείξει. Μάλιστα από ένα σημείο και μετά η ταινία ακολουθεί την πεπατημένη των ταινιών του είδους τοποθετώντας το κέντρο βάρους του φιλμ ανάμεσα στη σύγκρουση των χαρακτήρων και τα αχαρτογράφητα σημεία της περιπέτειας που εκτυλίσσεται στα βάθη της ζούγκλας.
ΑΚΟΜΗ
»»»Το animation «Εγώ ο κολοκυθάκης» (Ma vie de courgette) του Κλοντ Μπαρά αφηγείται την ιστορία ενός 9χρονου αγοριού που μεγάλωσε με το παρατσούκλι αυτό που του χάρισε η μητέρα του και τώρα βλέπει τη ζωή του να αλλάζει με δραματικό τρόπο.
»»» Άλλος ένας θησαυρός του παλιού ελληνικού κινηματογράφου μεταφέρεται στο σήμερα από τον ειδικό των ριμέικ Στράτο Μαρκίδη ο οποίος διασκευάζει τον «Θησαυρό του μακαρίτη» σε «Θησαυρό» (σκέτο) με τους Παύλο Χαϊκάλη, Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, Σωτήρη Καλυβάτση και Γιάννη Τσιμιτσέλη στους βασικούς ρόλους.
»»» Το «Μαμάδες με Κακή Διαγωγή: Χριστούγεννα Εκτός Ελέγχου» των Τζον Λούκας, Σκοτ Μουρ είναι η κατά Χόλιγουντ άποψη των Χριστουγέννων με έμφαση στο γιορτινή διάθεση και το γέλιο (λέμε τώρα). Πρωταγωνιστούν οι Μίλα Κούνις, Κάθριν Χαν, Κρίστεν Μπελ, Σούζαν Σάραντον, Κριστίν Μπαράνσκι.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
17°
