Steven Bernstein: «Αγαπώ και θέλω να βοηθήσω την Ελλάδα»

Ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Steven Bernstein είναι ο άνθρωπος που σέρνει το Hollywood στη χώρα μας. Το σχέδιό του για την δημιουργία κινηματογραφικής σχολής και στούντιο για την παραγωγή ταινιών στη Σύρο, είναι δίχως άλλο, η πιο σοβαρή και με στόχευση να αλλάξει status στη χώρα, πρόταση που έγινε ποτέ. Είναι η πρώτη φορά που ένας σκηνοθέτης ταινία του οποίου έχει αποσπάσει το Όσκαρ Α' γυναικείου ρόλου, δεν έρχεται ινκόγκνιτο στην Ελλάδα για διακοπές αλλά με την ταυτότητα και την υπογραφή του. Αν δεις το θέμα μέσα στη φωτισμένη μαρκίζα του, κινδυνεύεις να μείνεις μόνο εκεί χωρίς να το καταλάβεις σε βάθος. «Το Hollywood στη Σύρο», ουάου! Προσέξτε με όμως λίγο. Η βιομηχανία του κινηματογράφου είναι μια πολύ πολύ πολύ σοβαρή και δύσκολη και απαιτητική ιστορία. Αδιανόητα χρηματικά ποσά -τουλάχιστον για τη χώρα μας-, προβολή και να σας πω και το πιο ωραίο; Χαρά, δημιουργία, ανάταση για πολλούς τομείς που μαραζώνουν στη χώρα μας. Ο τόπος διψά γι’ αυτό.

Ο Steven Bernstein θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί από την κυβέρνηση στην οποία δίνεται αυτή η ευκαιρία…ως κρίση. Να μαζευτούν σ’ ένα δωμάτιο διαχείρισης κρίσης, να βρουν τους καλύτερους από τους καλύτερους και να τους ρίξουν πάνω του. Ο ίδιος έχει έρθει με αστείρευτη όρεξη. Την περασμένη εβδομάδα μάζεψε περισσότερους από 100 νέους ανθρώπους που τους ενδιαφέρει ο κινηματογράφος και για μια ολόκληρη εβδομάδα τους έκανε δωρεάν μαθήματα. Έχει δει πολύ σοβαρά αυτό το όραμα, έχει πιστέψει ότι γίνεται και μπορεί να λειτουργήσει και το μόνο που οφείλουμε είναι να του απαντήσουμε όπως αξίζει.

Μιλήσαμε για το όραμά του, για την αγάπη του στην Ελλάδα και στη Σύρο, για όλα εκείνα που τον απασχολούν στην Τέχνη του κινηματογράφου αλλά και για την τελευταία του ταινία «Dominion», που αναμένεται στις αίθουσες το ερχόμενο έτος. Δεν γίνεται να κρύψω πόσο τον θαυμάζω. Είναι σημαντικά ξεχωριστός. «Πολύς», με μία λέξη. 

Υπάρχει μια ιστορία για τη Σύρο που λέει ότι οι Φοίνικες, οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι που κατοίκησαν το νησί, ήταν τόσο εντυπωσιασμένοι από την ομορφιά του που το ονόμασαν «Ουσύρα» που σημαίνει «ευτυχής». Αισθανθήκατε «ευτυχία» την πρώτη φορά που βρεθήκατε στη Σύρο;

Αγαπώ τη Σύρο. Αλλά δεν ξέρω αν η «ευτυχία» είναι η σωστή λέξη. Ιντριγκαρισμένος; Μαγεμένος; Γοητευμένος; Όλα αυτά μαζί πραγματικά. Δεν είναι μόνο η φυσική ομορφιά του τόπου, μολονότι την βρίσκω πολύ όμορφη, είναι το μυστήριο, η προέλευσή του, είναι ένα φανταστικό μείγμα λαών και ιστοριών. Μου αρέσει να είμαι εδώ. Ίσως αυτό να είναι ευτυχία!

Η Σύρος είναι πραγματικά προικισμένη. Μαγευτικά τοπία, φυσική ομορφιά, μοναδική αρχιτεκτονική. Την ίδια ώρα η Ελλάδα είναι σε μια συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Η γραφειοκρατία και η δυσκαμψία της κυβέρνησης έχει μετατρέψει πολλές από τις πιο γνωστές επιχειρήσεις σε θύματα. Δεν σας ανησυχεί αυτό, δεδομένου ότι η επένδυση είναι απαιτητική και εσείς είστε ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης και συγγραφέας; Δεν είναι μια ριψοκίνδυνη πρωτοβουλία;

Φυσικά και είμαι ενήμερος για την κρίση και η αγάπη μου για την Ελλάδα, οι πολλοί Έλληνες φίλοι μου, η αγάπη μου για τους Έλληνες και Ελληνοαμερικάνους κινηματογραφιστές (εν ζωή και μη) με κάνουν να θέλω να βοηθήσω περισσότερο. Τι θα λέγατε αν μπορούσα να κάνω κάποιο καλό; Τι θα λέγατε αν μπορούσα να βοηθήσω; Πόσο καλό θα ήταν αυτό; Όσο για την γραφειοκρατία και την δυσκαμψία της κυβέρνησης, αρκετοί μου έχουν μιλήσει σχετικά, αλλά ειλικρινά, ναι ειλικρινά, εγώ ο ίδιος δεν είχα σχετική εμπειρία. Ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος και ο αντιπεριφερειάρχης Γιώργος Λεονταρίτης είναι πραγματικά η αιτία που όλο αυτό προχωράει, εκείνοι το κουβαλούν στις πλάτες τους, αλλά και η κυβέρνηση στην Αθήνα έχει εμπλακεί σ’ αυτό σημαντικά. Η υπουργός Τουρισμού Έλενα Κουντουρά εδώ και καιρό υποστηρίζει την κινηματογραφική βιομηχανία και είχα πολλές συζητήσεις μαζί της στο LA Greek Festival για τα βασικά ζητήματα του εγχειρήματος και έχει πρωταγωνιστήσει σ’ αυτό το όραμα. Ο υπουργός Νίκος Παπάς και άλλοι είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν. Πράγματι. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αγαπώ, αλλά δεν είναι η χώρα μου, έτσι δεν είναι δικό μου θέμα να παίρνω πλευρές στην πολιτική εδώ. Ωστόσο, πρέπει να πω ότι όλες οι πλευρές έχουν προσπαθήσει να κάνουν αυτό το σχέδιο να δουλέψει.

Ο ΦΠΑ παραμένει ένα τεράστιο εμπόδιο και είναι το μοναδικό πράγμα που θα μπορούσε να σταματήσει αυτό το σχέδιο. Αν όμως μπορέσουμε να είμαστε ισότιμοι με τα άλλα έθνη της Ευρώπης όσον αφορά τη φορολόγηση, τότε η ομορφιά της Ελλάδας μαζί με τον πολυμήχανο, μορφωμένο και σκληρά εργαζόμενο λαό σας, θα φέρει ταινίες και έσοδα στο έθνος σας.

Όσο για τους επενδυτές, ναι είναι πολύ προσεκτικοί και έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι ανησυχούν πως θα υποσχεθούν χρήματα (φορολογικές εκπτώσεις), αλλά όταν έρθει η ώρα της πληρωμής η κυβέρνηση δεν θα είναι πρόθυμη. Δεν πιστεύω ότι συμβαίνει αυτό, αλλά θα πρέπει να είναι εφικτό να θεσπιστούν διατάξεις που εγγυώνται τις υποσχεθείσες πληρωμές. Είναι καλό για την Ελλάδα. Ο κινηματογράφος θα φέρει πολύ, πολύ, πολύ περισσότερα έσοδα από αυτά που θα δοθούν για την επένδυση. Η πληρότητα των ξενοδοχείων, η αναψυχή, τα εστιατόρια, τα καταστήματα, οι ενοικιάσεις αυτοκινήτων, οι κατασκευές, η απασχόληση, ο Τουρισμός… όλα αυτά δραματικά αυξάνουν τα έσοδα μιας τοποθεσίας όπου γυρίζονται ταινίες. Και οι ίδιες οι ταινίες απασχολούν εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες ανθρώπους και προσφέρουν καινούριες δεξιότητες στους νέους. Σε όλον τον κόσμο, όταν η φορολογική νομοθεσία είναι ανταγωνιστική και απλή (η πολυπλοκότητα, οι επιτροπές και η αργή λήψη αποφάσεων διώχνουν μακριά τις ταινίες) οι παραγωγές έρχονται και μαζί τους εκατομμύρια δολάρια ή ευρώ για την βελτίωση της ζωής. Το εύχομαι αυτό για τη Σύρο και την Ελλάδα.

Η ανταπόκριση, οι συμμετοχές για το film course που κάνατε αυτές τις μέρες στη Σύρο ήταν συντριπτική! Πρόκειται να πραγματοποιήσετε σύντομα έναν νέο κύκλο μαθημάτων και τι εντύπωση σας έκαναν οι εκκολαπτόμενοι Έλληνες κινηματογραφιστές;

Θα κάνουμε αρκετά courses στα τέλη Απριλίου και αρχές Μαΐου (somebodystudios.com). Αυτή τη φορά θα είναι πάνω σε συγκεκριμένες ειδικότητες, με περισσότερους δασκάλους, περισσότερα χέρια και άλλα μήκη. Θα υπάρξουν προγράμματα των τριών εβδομάδων, προγράμματα του Σαββατοκύριακου και προγράμματα διάρκειας μιας εβδομάδας.

Το σύντομο πιλοτικό πρόγραμμα μαθημάτων που κάναμε είχε μεγάλη επιτυχία. Οι παρευρισκόμενοι και η ομάδα μας έδεσαν και ήταν εξίσου ευχάριστο και για εμάς και για εκείνους. Έχουμε δημιουργήσει ένα δίκτυο και θα είμαστε όλοι σε επαφή για να δουλέψουμε συλλογικά ώστε να κάνουμε τα προγράμματα καλύτερα στο μέλλον. Γιατί όχι και κάποιες ταινίες!

Η Σύρος είναι γνωστή για τον πλούσιο Πολιτισμό της. Οι κινηματογραφιστές έχουν ευθύνη απέναντι στον κάθε φορά Πολιτισμό; Είναι αυτό κάτι που προσπαθείτε να διδάξετε στους μαθητές σας;

Δεν γνωρίζω αν όλοι οι κινηματογραφιστές έχουν ευθύνη απέναντι στον πολιτισμό, κάποιοι όχι. Αλλά εμείς έχουμε. Οτιδήποτε κάνουμε στη Σύρο, διαβεβαιώνω ότι θα έχει τον ελάχιστο περιβαλλοντικό αντίκτυπο ενώ παράλληλα θα σεβόμαστε και θα προστατεύουμε την Ιστορία και τον Πολιτισμό του νησιού. Αυτό είναι απολύτως απαραίτητο. Τίποτα καλό δεν πρέπει να αλλάξει. Εγώ θέλω απλώς να δω περισσότερους ανθρώπους να απασχολούνται και περισσότερους πόρους να διατίθενται για πράγματα όπως το φανταστικό τοπικό νοσοκομείο.

Η υλοποίηση αυτού του τεράστιου έργου συνεπάγεται και την μετακόμισή σας από την Καλιφόρνια στη Σύρο. Σωστά; Πώς νιώθετε γι’ αυτό; Τι θα σας λείψει περισσότερο;

Υποθέτω πως δεν θα βρίσκομαι όλον τον χρόνο. Αλλά σοβαρά, ο γιος μου είναι εκεί και ήδη μου λείπει μολονότι είναι μεγάλος και παντρεμένος. Πολλοί φίλοι μου είναι εκεί και μου λείπουν επίσης. Και υπάρχει μια τεράστια κινηματογραφική βιομηχανία εκεί, με πρόσβαση στα καλύτερα παγκοσμίως πάνω στην κοινή μας Τέχνη. Ως σκηνοθέτης, αυτό είναι κάτι το εξαιρετικά ευχάριστο για εμένα. Αλλά ελπίζω να φέρω τα καλύτερα της Καλιφόρνιας στην Ελλάδα. Αφήνοντας τα χειρότερα πίσω.

Όλα αρχίζουν από το σενάριο; Ποιο είναι αυτό το «πολύ ξεχωριστό κάτι» σε ένα σενάριο που μπορεί να σας κάνει να ανυπομονείτε να το μετατρέψετε σε ταινία;

Όλα ξεκινούν από μια ιδέα ή από μια σειρά ιδέες και μετά αυτό γίνεται σχέδιο και μετά σενάριο. Εγώ γράφω σενάρια για τις ταινίες μου και γράφω για πράγματα που είναι σημαντικά για εμένα. Αλλά το γράψιμο και η κινηματογράφηση είναι ένα ταξίδι. Ό,τι νόμιζα πως ήξερα και ό,τι μαθαίνω ως το τέλος της ταινίας είναι αναπόφευκτα διαφορετικά πράγματα. Γι’ αυτό ακριβώς και το αγαπώ. Και μπορώ να πω ότι είναι λίγο σαν διδασκαλία. Κάθε φορά που διδάσκω και πρέπει να οργανώσω τις ιδέες μου, μαθαίνω όσο και οι μαθητές. Δεν ξέρω τι ξέρω μέχρι να το εξηγήσω στους άλλους.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας μέρος στη διαδικασία της δημιουργίας μιας ταινίας;

Αγαπώ να δουλεύω με μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων και το ότι γινόμαστε οικογένεια στη διάρκεια της παραγωγής. Είναι γλυκόπικρο αυτό διότι όλοι ξέρουμε ότι δεν θα διαρκέσει, αλλά ενώ δουλεύουμε μαζί, μοιραζόμαστε ένα όραμα, μοιραζόμαστε φόβο, χαρά, επιτυχία, αποτυχία, την αφετηρία και τελικά τον τερματισμό. Είναι μαγικό.

Τι θα έκανε τη βιομηχανία του κινηματογράφου καλύτερη;

Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός κινηματογραφιστών σε όλον τον κόσμο και είναι ταυτόχρονα όσο καλοί μπορεί να είναι αλλά και όσο κακοί. Νομίζω ότι το streaming βοήθησε την εξέλιξη προς το καλύτερο. Περισσότεροι ειδικοί τύποι ταινιών και κινηματογραφιστές που βρίσκουν το δικό τους ιδιαίτερο ακροατήριο. Το κοινό είναι αυτό που εγώ θα άλλαζα: θα ήθελα όλοι να είναι πιο ικανοί να βρουν ταινίες που ίσως τους αρέσουν αλλά δεν ξέρουν γι’ αυτές. Ένας τρόπος πρόσβασης σε ταινίες από όλον τον κόσμο. Πολλές ταινίες δεν βρίσκουν το κοινό που θα τις εκτιμούσε.

Η ταινία σας «Dominion» είναι ένα σπάνιο διαμάντι για τη ζωή του Dylan Thomas. Πώς αποφασίσατε να κάνετε μια ταινία για εκείνον; Υπήρξαν πολλές θεωρίες σχετικά με τον θάνατό του. Αν δεν ήταν παρά μια ιστορία, ένας φανταστικός χαρακτήρας, με ποιον τρόπο εσείς θα «σκοτώνατε» έναν άνδρα σαν αυτόν;

Σας ευχαριστώ. Είμαι τυχερός που έχω λάβει θετικές κριτικές και είμαστε ενθουσιασμένοι για αυτήν την ταινία που πρόκειται να βγει στις αίθουσες το επόμενο έτος. Νομίζω πως η ιστορία του Dylan Thomas είναι από ορισμένες απόψεις η δική μου ιστορία και ίσως η ιστορία όλων μας. Εκείνος νιώθει ή ένιωσε όπως όλοι μας αλλά πιο βαθειά. Ποιούς εμπιστευόμαστε; Ποιούς αγαπάμε και ποιοι μας αγαπούν αλλά γιατί μας αγαπούν αν δεν μας ξέρουν πραγματικά; Ακόμη, η ζωή είναι μικρή και γλυκιά, οπότε ας μεγαλώσουμε την κόλαση. Και Θεέ μου το έκανε… Και μετά υπήρξαν συνέπειες. Ίσως αυτό να κάνουν οι καλλιτέχνες. Σπρώχνουν τα όρια σε όλα τα πράγματα, με τρόπο αχρείαστο πολλές φορές ενώ ξέρουμε τι ακολουθεί. Και ακόμη βλέπουμε την ομορφιά σε πράγματα που δεν είναι πάντα προφανή. Εκείνος έζησε μια γεμάτη, τρελή, μανιακή, εκπληκτική, τρομακτική, ξεκαρδιστική, τραγική ζωή. Πώς θα μπορούσα να κάνω μια ταινία για κάποιον άλλον; Πέθανε με τον μόνο τρόπο που μπορούσε, σε υπερβολή και με ευθύνη του.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κινηματογραφικός χαρακτήρας όλων των εποχών; Ποια είναι η αγαπημένη σας ταινία;

Ζω στον κόσμο του κινηματογράφου και έχω χιλιάδες χαρακτήρες και χιλιάδες ταινίες που αγαπώ, γι’ αυτό και είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Αγαπώ τις ταινίες “Conformist”, “Z”, “Touch of Evil”, “The Godfather”, “The Conversation”, “Rules of The Game”, “Fox and His Friends”, “Breaking the Waves”, “Enter the Void”, “Days of Heaven”, “Tree of Life”, “A Woman Under the Influence”, “Opening Night”, “Shakespeare in Love”, “Love Actually”, “Seven Samurai”, “Red Beard”… τόσες, τόσες, τόσες πολλές. Αγαπώ τον κινηματογράφο! Αγαπώ τον κινηματογράφο! Αγαπώ τον κινηματογράφο! Αν με αναγκάσετε τελικά, θα έπρεπε να πω «Ο Λόρενς της Αραβίας» και ο Peter O’Toole σε αυτόν τον ρόλο, αλλά θα ήταν μια πολύ δύσκολη επιλογή.