Νιώθεις κι εσύ αδέσποτος, Μενέλαε Καραμαγγιώλη;

Κυψέλη, «πέρνα κατά τις εξίμισι», βραδάκι πλέον με την καινούργια ώρα. Έξω χαλαρή νύχτα. Αράδες αλογονούχων χρωματικών διακυμάνσεων λούζουν τα πρόσωπα των καθημένων στο «Σελέκτ», κάνοντάς τα να μοιάζουν σαν σταρ του σινεμά.

Περιμένοντας το ασανσέρ για τον 5ο όροφο, λέω, πάλι καλά, επιτέλους καταφέραμε να κανονίσουμε μια συνάντηση - δυο λόγια για την τελευταία του δουλειά «Greek Animal Rescue». Γιατί τρέχει ο τύπος. Πολύ. Χρόνια τώρα οργώνει την αόρατη, αχαρτογράφητη Αθήνα, υπηρετεί ένα καλλιτεχνικό όραμα - προσωπική χίμαιρα, μα και ταυτόχρονα μια έμπρακτη απόδειξη λόγου και ακτιβιστικής δράσης. Που απαιτεί μια άλλου είδους επαφή με τη νέα πραγματικότητα, όπως τα τελευταία χρόνια τη «φιλοτεχνεί» η κρίση. Τρέχει. Πολλώ δε τώρα, που η ταινία του ετοιμάζεται να παιχτεί σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Αμαλιάδα, λογικό είναι να μην παίρνει ανάσα. 

Το «Greek Animal Rescue»  είναι συνεπές στην ιδρυτική αρχή της Παυσίλυπον Films και ενταγμένο στο πλαίσιο των ιστοριών «Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους». Ο δημιουργός του από πάντα υπήρξε ξεκάθαρος ως προς το αισθητικό μα και το πολιτικό του στίγμα. Ναι, είναι πολιτικό το σύνολο σχεδόν του έργου του Μενέλαου Καραμαγγιώλη, fiction και ντοκιμαντερίστικο. Όχι με την αγοραία έκφραση, μα με το βαθύ, ουμανιστικό και αλληλέγγυο κάρμα που εμπεριέχει η ενασχόληση με τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους. Αυτή η καίρια twilight zone ανθρωπογεωγραφία της Αθήνας, όπως ξετυλίγεται μέσα από τους βίους ηρώων (αν και επιμένει στο... «αντιήρωες»), είναι μια «ξενάγηση» επιτόπου στο κέντρο της πόλης ή σε «περιφέρειες», τόσο κοντά μα και τόσο μακριά. Που διηγούνται συναρπαστικά καθημερινές ιστορίες κρίσης, όπου η «τέχνη» παρεμβαίνει κοινωνικά. Το «έργο» δεν μπαίνει στο αρχείο, απεναντίας. Παρακολουθεί την εξέλιξη των «χαρακτήρων», που όχι μόνο διεκδικούν ή κερδίζουν προοπτική για το καλό του «happy end», μα και «παρακολουθούνται» στο διηνεκές. 

Φωτό: Νίκος Κοκκαλιας

Ναι, οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες - αντιήρωες του Καραμαγγιώλη, άστεγοι, άνεργοι, κυνηγημένοι πρόσφυγες, μετανάστες, ανήλικοι φυλακισμένοι, αυτοί που στα ντοκιμαντέρ του μοιάζουν να βρίσκουν λύση και φως στην άκρη του τούνελ της κρίσης, τελούν σε μια διαρκή «επαφή» με τους δέκτες και αποδέκτες τους. Κάπως έτσι άλλωστε ξεκίνησε και το «Greek Animal Rescue»: μια κινηματογραφική αλληγορία όσων συμβαίνουν στην Ελλάδα, που κινητοποιούν μια φιλοζωική από το Λονδίνο, ώστε να ξεκινήσει μια πανευρωπαϊκή ιστορία για τα «Greekies», τα αδέσποτα, που ξαφνικά γίνονται αντικείμενο δημοφιλίας για υιοθεσία στο εξωτερικό. 

Φτιάχνει καφέ. Καθόμαστε στο μεγάλο τραπέζι. Σε αντίθεση με την υπερφωτισμένη Φωκίωνος Νέγρη έξω, εδώ επικρατεί ημίφως. Και μια μεγάλη βιβλιοθήκη, τίγκα σε τίτλους, ακούει και δεν μιλάει. Μιλάμε όμως εμείς…

Για πες. Πώς και πότε ξεκινάει η ιδέα-σύλληψη και εκτέλεση της ταινίας;

Ετοιμάζαμε ένα ντοκιμαντέρ για εκείνα τα περιώνυμα και διάσημα κάποτε σκυλιά των διαδηλώσεων, τότε που, σε κάθε πλάνο από τις πορείες ή τις ταραχές, τα έβλεπες να προσπαθούν είτε να γλιτώσουν από τα δάκρυα των χημικών ή να στέκονται –περίεργο, ε– από το μέρος του μπλοκ των διαδηλωτών. (σ.σ. Ο Λουκάνικος κι ο Κανέλος, ναι, αποτέλεσαν σταρ εκείνης της εποχής, πέραν των αγανακτισμένων της πλατείας.) Κάποια στιγμή βρέθηκα στο Λονδίνο για γυρίσματα σχετικά με το περιοδικό των αστέγων, και γνώρισα τη Βέσνα Τζόουνς. Στον κήπο της είχε δεκαεπτά θαμμένα σκυλιά, αλλά και οκτώ υιοθετημένα. Όλα από την Ελλάδα. Ήρθε για πρώτη φορά το 1989 για τουρισμό με τον άντρα της στην Ελλάδα και γυρίζοντας πίσω στην Αγγλία έγραψε άρθρα και κινητοποιήθηκε, μιας και το «θέαμα» που αντίκρισε την έθλιψε βαρέως: παντού στους δρόμους κουφάρια νεκρών ζώων ή χτυπημένων και παραμορφωμένων βίαια. Τότε συλλαμβάνει την ιδέα και υλοποιεί την οργάνωση και τη δράση της «Greek Animal Rescue». Καραβάνια βοήθειας με φάρμακα αλλά και ανεύρεση ανάδοχων οικογενειών, που από τότε έως σήμερα τα περιθάλπουν. Τρίποδα, κουτσά, λειψά, ταλαιπωρημένα ζώα, ένα βήμα πριν το θάνατο, βρίσκονται ξαφνικά από την Ελλάδα στην Αγγλία να παίζουν σε κήπους. Να δέχονται στοργή, φροντίδα και καλοσύνη. Βρέθηκα, ξέρεις, και σε μια γιορτή ανάμεσά τους. 100 Greekies μαζί με τους ανάδοχούς τους να παρτάρουν, να παίζουν, να ζουν μια νέα ζωή. Συγκίνηση…

Και η σύνδεση του Λονδίνου με τον Ασπρόπυργο;

Καιρό μετά, μέσω fb, ήρθα σε επαφή με την ομάδα «Φαντάσματα του Ασπρόπυργου». Μια λίγκα - καραβάνι βοήθειας που μεριμνά για τα ζώα εκεί. Εθελοντές, Δον Κιχώτες, φορτώνουν στο αμάξι τρόφιμα και φάρμακα, και προσπαθούν να σώσουν. Να περιθάλψουν. Ό,τι σώζεται, γιατί η περιοχή είναι ένα απροσμέτρητα αχανές μαρτύριο, και για τους ανθρώπους, μα και για τα ζώα. Η ισονομία της Κόλασης. Μπορεί και για να σωθούν οι ίδιοι, αυτό σκέφτηκα όταν τους γνώρισα. Όχι με την ταπεινή έννοια ή την ένθεη περί καλοσύνης, μα πιο βαθιά: τα μέλη της ομάδας «Φαντάσματα του Ασπρόπυργου» δρουν. Δεν γκρινιάζουν για την κρίση. Μα πράττουν, βρίσκονται έξω να δίνουν λύση. Δον Κιχώτες, ναι, μα δεν κυνηγούν ανεμόμυλους. Και δεν ανεβάζουν φωτογραφίες στο ίνσταγκραμ με τα τέλεια σαλονάκια τους…

Αυτή η μάστιγα της «ευτυχίας», ε;

Τρελαίνομαι! Το κάνουν και πολλοί καλοί μου φίλοι, συνδέομαι Κυριακή πρωί και βλέπω όλο αυτό το σκηνικό τελειότητας. Και ανεβάζω διάφορες εικόνες, αληθινές, γήινες, διαολίζομαι και τρολάρω…

Ακολουθείς, λοιπόν, την ομάδα στον Ασπρόπυργο...

Ναι. Και συγκλονίζομαι στον Ασπρόπυργο. Δεκαπέντε λεπτά από την Αθήνα, και είναι μια άλλη χώρα. Εγκατάλειψη, καμένα εργοστάσια με τσουρουφλισμένα σκυλιά, άνθρωποι - παρίες ξεχασμένοι από παντού, σπίτια χτισμένα περιμετρικά από κολώνα της ΔΕΗ με παράνομα κυνοκομεία, τσιγγάνικοι καταυλισμοί που κρατούν φυλακισμένα τα κλεμμένα σκυλιά κάποιων πλούσιων, που ανταλλάσσονται με χρηματικά λύτρα. Δεν ξέρω από πού να το πιάσω και πού να το αφήσω, είναι κι ο βαθμός επικινδυνότητας της λήψης, αδύνατον να στήσεις πλάνα. Κίνδυνος. Οι περισσότερες εικόνες είναι κλεμμένες. Αναρωτιόμουν: Μα πώς θα βγει η ταινία;

Φωτό: Ιάσων Παχός

Αλλά βγήκε…

Ναι, οι ιστορίες αυξάνονταν, και στην πορεία ανακαλύπτω πως όλο αυτό είναι μια τέλεια αλληγορία: τα αδέσποτα του Ασπρόπυργου και η φιλοζωική του Λονδίνου καταργούν στην ουσία τα σύνορα. Ενώνουν, τα υπερβαίνουν, η απελπισία των ζώων συναντά την αλληλεγγύη κάποιων ανθρώπων, αυτό το Greekies, αυτό το grrrr, μου ακούγεται και σαν εκείνα τα σενάρια για το Grexit! Εκείνη τη «φιλολογία» για τους κακούς ξένους που θέλουν να μας καταποντίσουν, εκείνη η καχυποψία πως όλοι θέλουν το κακό μας. Όμως η φιλοζωική του Λονδίνου κι ο τρόπος που, δρώντας αλληλέγγυα, επικαιροποιεί τα Greekies, τους χαρίζει ζωή, δείχνει τι μπορεί να συμβεί όταν τα τείχη πέσουν και ο Ασπρόπυργος ενωθεί με το Έσσεξ (σ.σ. Από το δελτίο Τύπου της ταινίας: «Υπάρχει τρόπος ένα άρρωστο κυνηγετικό με τρία πόδια να βρεθεί να τρέχει στα λιβάδια του Έσσεξ χαρούμενο και υγιές;»)  

Τι συμβαίνει;

Σκέψου αδέσποτα! Αν μυριστεί πως θα του δώσεις στοργή, θα σε ακολουθεί για πάντα. Αν καταλάβει πως πας να του κάνεις κακό, θα ορμήσει. Σαν εμάς τους ανθρώπους στην Ελλάδα της κρίσης. Καχύποπτοι για την προσφερόμενη βοήθεια, απελπισμένοι και αγριεμένοι, οπότε εδώ θεωρώ πως έγινε το κλικ με την αλληγορία. 

Τι ζώδιο είσαι;

Λέων! 

Όχι τι ζώδιο είσαι! «Τι ζώο» ρώτησα!

Αν δεν ξέρεις, μπορείς να πας στο ψυγείο και να τσεκάρεις τη λίστα ταυτότητας του Μπόρχες. (σ.σ. Όντως, με μαγνητάκια πιασμένη στη ράχη, η λίστα Μπόρχες κατηγοριοποιεί τα ζώα στις εξής κατηγορίες: αυτά που ανήκουν στον αυτοκράτορα/ τα βαλσαμωμένα/ τα εξημερωμένα/ αυτά που είναι ακόμα μωρά/ οι γοργόνες/ τα μυθικά/ τα αδέσποτα σκυλιά/ αυτά που περιέχονται σ’ αυτή την κατάσταση/ αυτά που αναστατώνονται και κάνουν σαν τρελά/ τα αναρίθμητα/ όσα έχουν σχεδιαστεί με το πινέλο από τρίχα καμήλας/ και τα λοιπά/ όσα έχουν σπάσει το βάζο με τα λουλούδια/ όσα από μακριά μοιάζουν με μύγες.)

Όχι λόγω της ταινίας σου, μα γενικά νομίζω πως ανήκω στην κατηγορία των αδέσποτων σκυλιών. Εσύ;

Σε αυτά που έχουν σπάσει το βάζο με τα λουλούδια. Οκ, νιώθω και αδέσποτος, αλλά κάθε άλλο παρά αδέσποτος είμαι. Έχω ανάγκη από μια εστία. Μα και την ίδια στιγμή, σκέφτομαι πως ό,τι μου διέλυσε κάποτε τη ζωή, ίσως και να το προκάλεσα εγώ, υποσυνείδητα, να έσπασα δηλαδή το βάζο, επιζητώντας «τροποποίηση». Μπορεί...

Φωτό: Γιώργος Καπλανίδης

Η ταινία προβάλλεται την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου στις 19.30 στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στον Κινηματογράφο Δαναό την Κυριακή 5 Νοεμβρίου στις 16.00. Επίσης,  την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη στις 21.00 (Αίθουσα «Σταύρος Τορνές»), στην Πάτρα στις 21.30 (Κινηματογράφος Πάνθεον) και στην Αμαλιάδα στις 22.00 (CineCinema). Οι προβολές γίνονται σε συνεργασία με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, τη φιλοζωική ομάδα «Τα Φαντάσματα του Ασπροπύργου» και το inside story. Μετά τις προβολές της Αθήνας στις 1/11 και 5/11 θα ακολουθήσει συζήτηση με τον σκηνοθέτη της ταινίας. 1/11 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών στο πλαίσιο της προβολής θα συγκεντρωθούν χρήματα τα οποία θα διατεθούν στη φιλοζωική ομάδα «Tα Φαντάσματα του Ασπρόπυργου» για αγορά φαρμάκων και εμβολίων. Με την υποστήριξη της Στέγης/Ιδρύματος Ωνάση (Αφροδίτη Παναγιωτάκου) και Submarine (Άμστερνταμ, Michel Reilhac). Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.