Η εκτέλεση 200 λαϊκών αγωνιστών από τους ναζί την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή, ως αντίποινα για τη δολοφονία του ναζί διοικητή της Λακωνίας από την ελληνική Αντίσταση, σημαδεύεται από την άρνηση του κρητικού Ναπολέοντα Σουκατζίδη, μεταφραστή του γερμανού διοικητή στις φυλακές Χαϊδαρίου, όταν ο τελευταίος του προτείνει να του χαρίσει τη ζωή και στη θέση του να εκτελεστεί κάποιος άλλος.
Η επιλογή του Παντελή Βούλγαρη να ταξιδέψει στο παρελθόν και την εποχή της ναζιστικής Κατοχής έχει διπλό στόχο. Αφενός να ενημερώσει το θεατή για τις παραμέτρους μιας ιστορίας μοναδικής αυτοθυσίας και ψυχικής δύναμης κι αφετέρου να τον συγκινήσει με τις λεπτομέρειες των τελευταίων έντονων ωρών που οι μελλοθάνατοι ζουν καθώς έρχονται αντιμέτωποι με όλο το νόημα της περήφανης και ασυμβίβαστης στάσης τους που δεν αφορά μόνο στο ναζιστικό καθεστώς, αλλά και τους προηγούμενους αγώνες τους (οι περισσότεροι από τους φυλακισμένους είναι μέλη του ΚΚΕ που μεταφέρονται από φυλακή σε φυλακή τα τελευταία 8 χρόνια) που έχουν ως αφετηρία την 4η Αυγούστου 1936 και τη δικτατορία Μεταξά. Η αλήθεια είναι πως ο έμπειρος σκηνοθέτης αφήνει όχι ακριβώς στην άκρη αλλά σίγουρα σε ανώδυνες συνθήκες τις ιδεολογικές και πολιτικές αρχές της τραγικής αυτής ιστορίας. Η ιστορία του Σουκατζίδη μοιάζει πρωτίστως σαν ένας προσωπικός άθλος, μια περιπέτεια που αφορά στον ίδιο και τον Φίσερ, το ναζιστή διοικητή του Χαϊδαρίου ο οποίος από σεβασμό και συμπάθεια προς το διερμηνέα του, αποφασίζει να του χαρίσει τη ζωή την ύστατη ώρα, παίρνοντας τη θέση του κάποιος άλλος, αλλά όπως πολύ σωστά του λέει ο μικρασιατικής καταγωγής Σουκατζίδης «με αυτή την πρότασή σας προσπαθείτε να με ατιμάσετε και δεν μπορώ να τη δεχτώ». Όμως ο ήρωας δεν είναι ένα αυτόφωτο πρόσωπο ακεραιότητας και μοναδικής περηφάνειας που ισορροπεί σε μια κατάσταση τρόμου (η ναζιστική θηριωδία φαίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ακόμη κι από τον φιλότεχνο και ανθρώπινο εν μέρει Φίσερ) και αντλεί δύναμη κυρίως από τον έρωτα της αρραβωνιαστικιάς του Χαρούλας Λιουδάκη, που υποδύεται η ελληνοαμερικανίδα Μελία Κράιλινγκ. Ο Σουκατζίδης είναι ένας σπάνιος άνθρωπος, πατριώτης και λαϊκός αγωνιστής. Ένα ζωντανό πολιτικό σύμβολο που διαμορφώθηκε μέσω συγκεκριμένων ιδανικών και αρχών τα οποία ο Βούλγαρης δεν αναλύει σε βάθος προφανώς για να μην διχάσει και πάλι το έθνος. Η αλήθεια όμως δεν μπορεί να κοπεί στα δύο και κατανοώ από τώρα τις όποιες αντιδράσεις μπορεί να έχει η ταινία από το χώρο της Αριστεράς. Όσον αφορά το κατασκευαστικό κομμάτι του φιλμ, η επιλογή του σκηνοθέτη να στραφεί σε ένα ποιητικό λόγο που θα συνοδεύσει τα αναπόφευκτα φορτισμένα συναισθηματικά πλάνα του είναι σωστή. Το «τελευταίο σημείωμα» συγκινεί (ίσως περισσότερο από ότι θα έπρεπε στο τελευταίο ημίωρο), προβληματίζει, δίνει σημαντικές πληροφορίες από την τελευταία βραδιά στα κελιά των μελλοθάνατων όπου στήνεται ένα απίστευτο γλέντι με χορούς και τραγούδια. Αυτή η θαυμάσια χορογραφημένη σεκάνς μαζί με την αψεγάδιαστη ερμηνεία του Γερμανού Αντρέ Χένικε στο ρόλο του Καρλ Φίσερ ,είναι και τα πιο δυνατά όπλα του φιλμ που προβλέπεται να σπάσει ταμεία και... καρδιές!
Ο Νορέντιν, διεφθαρμένος αστυνομικός στο Κάιρο λίγο πριν ξεσπάσει η Αιγυπτιακή Επανάσταση, ερευνά την υπόθεση δολοφονίας μιας τραγουδίστριας και ανακαλύπτει ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιδιώκουν να μπει η υπόθεση στο αρχείο.
Ο Σαλέχ κέρδισε με αυτό το σφιχτοδεμένο και νευρώδες αστυνομικό θρίλερ το Μεγάλο βραβείο στο τμήμα «World Cinema» του φεστιβάλ Σάντανς. Η μοντέρνα αφήγησή του δεν επιτρέπει στην ιστορία – ένα αρχετυπικό noir ειδωμένο όμως από το πρίσμα της σύγχρονης πραγματικότητας– να κάνει κοιλιά, αφού όλα είναι τακτοποιημένα, ανεπιτήδευτα και με φρέσκες ιδέες. Γρήγορα ο συμβολισμός του φιλμ ξεφεύγει από το αναμενόμενο κλισέ της αστυνομικής λύσης του μυστηρίου με τα παραδοσιακά όπλα και μετατρέπεται σε ένα ισχυρό πολιτικό σχόλιο που βουτάει στα βαθιά. Πιο συγκεκριμένα στην καρδιά του αιγυπτιακού σκότους λίγο πριν από την έκρηξη της Αιγυπτιακής Επανάστασης στις αρχές του 2011. Πολιτική σήψη, διαφθορά στους κύκλους της αστυνομίας, εξαθλίωση και παρακμή στους βρώμικους δρόμους της αιγυπτιακής πρωτεύουσας είναι ο χώρος που κινείται καθημερινά ο μπερδεμένος ήρωας που θέλει να αλλάξει τα πράγματα –και μαζί τον εαυτό του– αλλά δεν ξέρει πώς να το κάνει αυτό. Η μετατόπιση του κεντρικού βάρους από την πλευρά του θρίλερ σε εκείνη της κοινωνικοπολιτικής θεώρησης προσδίδει στο φιλμ μια ξεχωριστή και συναρπαστική αίσθηση του στιλ που φέρνει στη μνήμη μεγάλα έργα του είδους (από τον «Άνθρωπο της Γαλλίας», μέχρι το «Σέρπικο» και την «Ένταση»), διαποτισμένα όμως με ειλικρίνεια και αυθεντικό ενδιαφέρον γύρω από την αδικία της ζωής που βιώνουν καθημερινά χιλιάδες κόσμου, όχι μόνο στην καυτή από πολλές απόψεις Αίγυπτο, αλλά σε όλη τη Γη.
Η 40χρονη Αλις χωρίζει και μετακομίζει με τις δύο ανήλικες κόρες της στη γενέτειρά της, το Λος Άντζελες. Εκεί συναντά τρεις φιλόδοξους νέους κινηματογραφιστές και τους φιλοξενεί προσωρινά ενώ έχει και μια σύντομη ερωτική περιπέτεια με ένα από αυτούς.
Κομεντί που θέλει να συνδυάσει πολλά άσχετα μεταξύ τους θέματα (το όνειρο καριέρας στο L.A., ο αληθινός έρωτας, το χάσμα γενεών, η κρίση μέσης ηλικίας κ.λπ.) κι ενώ περιμένεις ότι όλα θα πάνε κατά διαόλου, τελικά το αποτέλεσμα δεν είναι και τόσο απογοητευτικό. Η παρουσία της Ρις Γουίδερσπουν είναι ο καταλύτης για να σχεδιαστεί ένα στόρι που είναι κατηγορίας φτερού αλλά παρακολουθείται με άνεση και σχετικό ενδιαφέρον. Αν και όσα βλέπουμε είναι δανεικά από χιλιάδες άλλες κομεντί (βγαλμένες από το καλούπι του Hollywood) αυτό το «Σπίτι» αποτελεί πρόταση για τις μελλοντικές οικογένειες ακολουθώντας την προτροπή «όλοι οι καλοί χωράνε».
Καυγάς στο Μπλοκ 99 (Brawl in Cell Block 99) (***)
Όταν συνειδητοποιεί ότι η ζωή του διαλύεται –ύστερα από τον τελειωμένο γάμο του χάνει και τη δουλειά του– ο Μπράντλεϊ αποφασίζει να γίνει βαποράκι ναρκωτικών. Για ενάμιση χρόνο όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά, όμως μια δουλειά στραβώνει και ο Μπράντλεϊ μπαίνει φυλακή.
Η μεταμόρφωση ενός φιλήσυχου πολίτη-υπόδειγμα σε ένα κτήνος απύθμενης βίας είναι μοτίβο που στο σινεμά έχει προσφέρει μεγάλες στιγμές. Από τη μια «Ξεχωριστή μέρα» και το «Fight club» ως το πρόσφατο «Iceman», το θέμα είναι να ανιχνευτεί η κινητήρια δύναμη που οδηγεί τους πρωταγωνιστές στο επόμενο στάδιο εξέλιξης. Η σκηνοθεσία του Σ. Κρεγκ Ζάλερ («Τσεκούρι από Κόκαλο») κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση απεικονίζοντας τις πράξεις βίας που γεννιούνται στη φυλακή ως ένα πεδίο συμβολισμού γύρω από τις θεμελιώδεις δομές της άγρια ανταγωνιστικής κοινωνίας. Αποκαλυπτική η ερμηνεία του Βινς Βον και επίσημη συμμετοχή του φιλμ στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 74ου Φεστιβάλ Βενετίας.
ΑΚΟΜΗ
»»» Το «Suburbicon» του σκηνοθέτη Τζορτζ Κλούνεΐ, σε σενάριο των αδελφών Κοέν και με πρωταγωνιστή τον Ματ Ντέιμον, είναι μια μαύρη κωμωδία με στοιχεία θρίλερ γύρω από το περίφημο αμερικανικό όνειρο και την Αμερική του Τραμπ.
»»» Τα «Γενέθλια θανάτου (*) (Happy death day) του Κρίστοφερ Μπ. Λάντον είναι μια ελεύθερη –και όχι τόσο έξυπνη παρά την εισπρακτική επιτυχία του φιλμ στις ΗΠΑ– μεταφορά της βασικής ιδέας του καλτ «Μέρα της μαρμότας» στο σχήμα του φιλμ τρόμου με θέμα το θάνατο μιας κοπέλας που επαναλαμβάνεται διαρκώς.
»»» Η «Ταινία Lego Ninjago» (*) δεν θυμίζει σχεδόν σε τίποτα το ευφυέστατο «The Lego Movie», που είχε πρωταγωνιστεί τον Lego Batman, καθώς το παιδικό στόρι της φετινής ταινίας κινείται γύρω από τη μονομαχία κάποιων Ninja σχολαριόπαιδων με ένα προβληματικό κακό που τυγχάνει να είναι μπαμπάς του πράσινου Ninja.
»»» Στην «Απαγωγή» (Kidnap) του Λούι Πριέτο η Χάλι Μπέρι αναζητά εκτός από τη σπείρα που έκλεψε το γιο της και το μυστικό της επιτυχίας που έχει να γευτεί εδώ και πολύ καιρό.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
5°
